Thread by @PratikBalasah13

( जातीअंताच्या चळवळीचा समग्र प्रवास महात्मा फुले ते डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर )

असंख्य भारतीय समाज सुधारकांना आजही प्रेरणा देणारे, आदर्श व्यक्तिमत्व म्हणजे भारतीय सामाजिक क्रांतीचे उद्गाते क्रांतीसुर्य महात्मा जोतिराव फुले, आजही-- (1/18)

#ThanksPhuleAmbedkar📍

कित्येक सामाजिक क्रांतीकारकांमध्ये तसेच समाजसुधारकांमध्ये महात्मा फुलेंचे नाव हे सूर्याच्या किरणांप्रमाणे तितक्याच प्रखरतेने व तेजाने आजही चमकत आहे,

याला कारणही तसेच आहे. जेंव्हा 19 व्या शतकामध्ये "मानवमुक्तीची चळवळ" जोर धरू लागली तेव्हा तत्कालीन समाज सुधारकांनी जातीयता (2/18)

नष्ट करण्यासाठी अनेक प्रयत्न केले. पण त्यांच्या या कृतीचा भारतीय जनमानसात सखोल असा कोणताच परिणाम झाला नाही.

कारण अस्पृश्यतेचे मूळ असणारा चातुर्वरण्यांचा सिद्धांत व त्यातून निर्माण झालेली सामाजिक विषमता व त्या आधारित जातीभेद नष्ट करणे, हे त्या समाजसुधारकांचे मुख्य (3/18)

ध्येय नव्हते. केवळ दयेवर सामाजिक परिवर्तन घडवून आणणे हे त्यांचे कार्य होते.

मुख्यतः अस्पृश्यतेचे "मूळ" माहीत असूनही तत्कालीन समाजसुधारकांनी उचललेले हे पाऊल पाहून जास्त काही आश्चर्य वाटून घेण्याची गरज नाही. कारण "चातुर्वरण्यांच्या" विरुद्ध जो कोणी बोलेल त्याला धर्मद्रोही (4/18 )

समजून समाजातून बहिष्कृत केले जात, त्याला नाना प्रकारच्या शिक्षा त्यावेळी दिल्या जात असत. समाजातून हद्दपार होण्यापेक्षा समाजात राहूनच अस्पृश्यता निवारण्याचे काम आपल्या जमेल त्या पद्धतीने करणे हा विचार तत्कालीन समाजसुधारकांना वाटला व त्या दृष्टीने त्यांनी आपले काम चालू ठेवले (5/18)

पण या सर्वांना अपवाद ठरले ते व्यक्तिमत्व म्हणजे, भारतीय सामाजिक क्रांतीचे प्रणेते क्रांतीसुर्य महात्मा जोतिराव फुले.

क्रांतीसुर्य जोतिरावांच्या सामाजिक क्रांतीची धार किती प्रखर होती हे तुम्हांला पुढील विवेचनावरून समजून येईल. धर्माच्या नावाने आपले निश्चित ध्येय साध्य करून (6/18)

समाजामध्ये विषमता निर्माण करणाऱ्या कथित धर्मपंडितांना व विषमतावाद्यांना जोतीरावांनी निर्भीडपणे खडे बोल सुनावले. त्यात महात्मा फुले म्हणतात,

"जे कोणी आपले कुटुंब भाऊबंद सगेसोयरे इष्टमित्र आणि साथीदारांना आपल्यासह श्रेष्ठ मानून इतर कोणाही स्त्री-पुरुषास किंवा एकंदर मानव (7/18)

--प्राण्यास पिढीजातपणे अथवा कपटाने अपवित्र किंवा नीच मानत नाहीत त्यास सत्य वर्तनी म्हणावे."

जोतीरावांनी हे जाणले होते की, केवळ अस्पृश्यांनाच नव्हे तर समाजातील "शेतकरी वर्गालाही" शोषणाला सामोरे जावे लागत आहे. ही परिस्थिती ओळखून महात्मा फुलेंनी मानव मुक्तीच्या (8/18)

व शोषणाविरुद्धच्या लढ्याला सुरुवात केली. प्रसंगी वडिलांच्या विरोधामुळे जोतिरावांना आपले राहते घरही सपत्नीक सोडावे लागले.

आजही जेंव्हा आपण महात्मा फुलेंच्या कार्याकडे पाहतो व ऐकतो तेंव्हा मात्र आपल्याला "मुलींची पहिली शाळा सुरू करणारे" व "अस्पृश्यता निवारणासाठी (9/18)

झटणारे व्यक्ती" एवढीच त्यांची ओळख करून दिली जाते. मात्र फुलेंनी शेतकऱ्यांच्या हितार्थ केलेल्या कामांना मात्र विसरले जाते.

तात्पर्य-- आजही महात्मा फुलेंच्या विविध क्षेत्रातील कार्याबद्दल माहिती दिली जात नाही, किंवा ती जाणीवपूर्वक दिली गेली नाही. स्थानिक (10/18)

"Scottish Mission High School" मधून इंग्रजी शिक्षण घेतलेल्या व समाजकार्याने प्रेरित झालेल्या महात्मा फुलेंनी वयाच्या अवघ्या एकविसाव्या वर्षी समाजकार्याला प्रत्यक्षात सुरुवात केली. व मुलींची पहिली शाळा 1848 रोजी पुण्यातील तात्यासाहेब भिडे यांच्या वाड्यात सुरू केली. महात्मा (11/18)

फुलेंनी चालविलेल्या समाजसुधारणा चळवळीच्या गतीचा वेग इतका होता की, त्यांनी एकापाठोपाठ समाजातील अंधरूढी, अमानवीय परंपरा यावर सतत हल्ले चढवत समाजातील विधवा पुनर्विवाहाला चालना दिली.

व प्रत्यक्षात विवाह देखील घडवून आणले. पुढे जोतीरावांनी परंपरागत सुरू असलेली केशवपन पद्धतीला (12/18)

टोकाचा विरोध दर्शविला. सावित्रीमाई व आपले सहकारी नारायण मेघाजी लोखंडे यांच्या समावेत त्यांनी नाभिकांचा विराट संप देखील घडवून आणला. नंतर त्यांनी विधवांच्या बाळंतपणासाठी आणि त्यांच्या मुलांच्या संगोपनासाठी १८६३ साली स्वत:च्या घरात "बालहत्या प्रतीबंधक गृह" काढले. या ठिकाणी (13/18)

लक्षात ठेवण्यासारखी गोष्ट म्हणजे महात्मा फुले समाजाला जो उपदेश करीत, तो ते स्वतः आचरणात आणीत. महात्मा फुलेंनी स्त्री पुरुष समानतेचा समाजाला संदेश दिला.

व प्रत्यक्षात महात्मा फुलेंनी सावित्रीमाईंना देखील आयुष्यभर समानतेनेच वागविले. महात्मा फुले व सावित्रीमाईंचे वैवाहिक (14/18)

जीवनातील नाते स्पष्ट करताना इतिहास संशोधक प्रा. हरी नरके म्हणतात,

"महात्मा फुले व सावित्रीमाईंचे नाते हे खूप मैत्रीचे व स्नेहाचे होते. जोतिराव हे सावित्रीमाईंना अगदी आदराने वागवीत असत. जेवढे अधिकार जोतिरावांना होते तितकेच अधिकार सावित्रीमाईंना देखील होते." याचे (15/18)

प्रतिबिंब तुम्हांला सावित्रीमाईंनी केलेल्या कार्यात देखील दिसून येईल. कित्येक महत्त्वपूर्ण कामांचे नेतृत्व सावित्रीमाईंनी केले.

यामध्ये लक्षात ठेवण्याची विशेष बाब म्हणजे, महात्मा फुलेंच्या मृत्यूनंतरदेखील समाजसुधारणा चळवळीची ज्योत सावित्रीमाईंनी अखंडपणे तेवत ठेवली. (16/18)

समाजकार्याच्या या घटनेकडे जर बारकाईने पाहायचे झाले तर ज्योतिरावांच्या मृत्यूनंतरच दुसऱ्याच वर्षी नियतीने साधलेला हा योग म्हणजे काही साधासुधा योग नव्हता कारण,

महात्मा फुलेंच्या समाजकार्याचा वारसा पुढे अखंडपणे चालवणाऱ्या बाळाचा जन्म अस्पृश्य गणल्या गेलेल्या (17/18)

सुभेदारांच्या घरात 14 एप्रिल 1891 रोजी मध्यप्रदेशात झाला होता.

व आता कुठे ज्योतिरावांच्या व्यापक विचारसरणीला पुढे चालविणारा खरा वारस मिळाला होता.. (18/18)

#krantisuryamahatamaphule #Drbabasahebambedkar

@k_ashish001 @sanghamitta1891 @kingsmanT11
@dikshu_ingle @pallviAnupallvi @sumedh_aarhant