Thread by @KadivarJamileh

بادداشت امروزم در روزنامه اطلاعات با عنوان «تاملی چند در موضوع #حقابه هیرمند» منتشر شد.
در طول صد سال گذشته، تقاضای جهانی آب نزدیک به ۶۰۰٪ افزایش یافته است. این افزایش ناشی از رشد جمعیت، سیاست های توسعه اقتصادی کشورها و تغییر الگوهای مصرف در سراسر جهان بوده است.

امروزه حدود ۷۰۰ میلیون نفر در ۴۳ کشور از کمبود آب رنج می برند. تا سال ۲۰۲۵، پیش بینی می شود ۱.۸ میلیارد نفر در کشورها یا مناطقی با کمبود مطلق آب زندگی خواهند کرد و دو سوم جمعیت جهان ممکن است در شرایط تنش آبی زندگی کنند.

کمبود آب علل مختلفی دارد.از جمله استفاده نادرست همچون برداشت بیش از حد از سفره های زیرزمینی آب،آلودگی آب شیرین با زباله های انسانی و صنعتی و کشاورزی، تغییرات آب و هوایی و تاثیر آن بر میزان بارندگی سالانه، اقدامات انسانی همچون جنگل زدایی و کاهش وشش گیاهی به دلیل توسعه زیرساختها...

پشت همه چالش هایی که جوامع امروز با آن روبرو هستند، موضوع آب قرار دارد؛ از فقر و بیماری گرفته تا جنگ و شورش و... بی‌توجهی جهان به کمبود منابع موجود آب و عدم مدیریت صحیح و عدم رعایت چگونگی مصرف صرفه جویانه آن منجر به فاجعه انسانی و زیست محیطی شده و می‌شود.

گزارش جدید کمیسیون جهانی اقتصاد آب نشان می دهد که عرضه آب شیرین تا قبل از سال ۲۰۳۰ تا ۴۰ درصد کمتر از تقاضا خواهد بود. و مناطقی که دارای کمبود آب هستند بیشترین آسیب را می بینند. تشدید کمبود آب به معنای کاهش تنوع زیستی و ناتوانی در به حداقل رساندن اثرات تغییرات آب و هوایی است.

. چنین فضایی با دورنمایی نگران کننده در رابطه با آب به عنوان یک کالای مشترک جهانی و با توجه به وابستگی آبی بسیاری از کشورهای جهان به همسایگان، ضرورت همکاری های جهانی و منطقه ای و تدابیر شایسته همسایگان در قبال هم و مدیریت صحیح آب و اصلاح شیوه های نادرست در داخل را می طلبد.

اختلافات ایران و أفغانستان بر سر آب هیرمند یکی از مصادیق اختلافات آبی بین همسایگان است که قدمتی ۱۵۰ ساله دارد و به رغم انعقاد قراردادهای مختلف و تغییرات سیاسی دو کشور اختلافات آبی دو کشور همچنان باقی است.

هیرمند پر آب ترین و طولانی ترین رود افغانستان است که به هامون می ریزد. از زمان آخرین قرارداد آبی بین طرفین و تغییرات قابل توجه شیوه حکمرانی در أفغانستان از پادشاهی گرفته تا جمهوریت و امارت،تفاوت قابل توجهی میان سیاستهای آبی اعمالی أفغانستان در قبال حقابه ایران وجود نداشته است.

آب برای أفغانستان که کشوری محصور در خشکی است، نه فقط مایه حیات است، بلکه یکی از منابع مهم اعمال قدرت است و تفاوتی نمی کند چه کسی بر این کشور حاکم باشد.در حال حاضر نیز با توجه به حضور کارشناسان قدیمی، در نوع عملکرد دولت طالبان به موضوع آب نسبت به گذشته تغییر چندانی حاصل نشده است.

آخرین معاهده منعقده راجع به آب رود هیرمند بین دولت ایران و دولت افغانستان مشتمل بر یک مقدمه و دوازده ماده و دو پروتکل‌ضمیمه است که در تاریخ بیست و دوم اسفند ماه ۱۳۵۱ در کابل به امضاء رسید و در سال ۱۳۵۲ توسط مجلس شورای ملی و مجلس سنا تصویب شد.

این معاهده با تفکیک بین شرایط متغیر آبی از نظر وضعیت نرمال آب و یا سال مافوق نرمال و کم آبی و پیش بینی های لازم را در نظر گرفت. جریان و توزیع آب در رودخانه در این معاهده به صورت ماهانه مشخص شده است. تامین آب تالاب های ایران در معاهده در زمان دبی کم به طور کامل تضمین نشده ...

مواد مختلف این عهدنامه در طی سال های متوالی نقض شده است. معاهده روند رسیدگی به اختلافات طرفین را نیز پیش بینی کرده است. مطابق ماده نهم شیوه های رفع اختلاف از طریق مذاکرات دیپلماتیک یا صرف مساعی‌جمیله مرجع ثالث یا حکمیت حواهد بود.

توجه به این نکته ضروریست که باید در کنار تامین حقابه که نسبت به میزان بالای مصرف آب کشور چندان قابل توجه نیست،راه چاره را در جای دیگر جستجو کرد و با اعمال صحیح مدیریت آب در صدد اصلاح مصرف آب در کشور و راه های جایگزین برای حل معضل آب در سیستان و بلوچستان و دیگر مناطق کشور باشیم.

همچنین نظر به تغییر و تحولات فراوان در دهه های اخیر و عدم اجرای معاهده ۱۳۵۱، در صورت نیاز، اقدام به امضای قراردادهای تکمیلی یا جایگرین با أفغانستان، در رابطه با هیرمند و یا قراردادهای دیگر در مورد رودهای مشترک که از أفغانستان سرچشمه می گیرد، همچون هریررود شود.

برای حل معضل بی آبی سیستان نباید معطل اقدامات زمان بر و یا به جریان افتادن مکانیزم حل اختلاف و حکمیت برای تامین حقابه شد. با توجه به حساسیت أوضاع، هر اقدامی از جمله خرید آب از أفغانستان یا نقاط دیگر که موجب رسیدن سریع آب به سیستان و بلوچستان شود، باید عملیاتی گردد.

بعلاوه، در آینده، از موضوعاتی که می شود در صورت وجود آب کافی در هیرمند، در نظر گرفت، خرید آب اضافه (سوای تامین ۸۲۰ میلیون مترمکعب حقابه) یا در مقابل ارائه برخی خدمات یا تامین نفت و انرژی از سوی ایران برای أفغانستان است.

مباحثی از سوی برخی چهره های سیاسی یا رسانه ای مبنی بر مقابله به مثل ایران در مقابل عدم تامین حقابه با بازگرداندن مهاجران افغانستانی که هر یک نماد مجسم رنج های عیان هستند، یا انجام قدامات دیگر مطرح شده است.این حربه ها هم خلاف شرع،هم خلاف اخلاق،هم خلاف مروت و هم خلاف انسانیت است.

حل موضوعاتی چالش برانگیز همچون آب نیاز به ظرافت و دیپلماسی و زبان لیّن و گفتگو توسط کارشناسان و بررسی های فنی توسط کمیساران آب دو طرف دارد و زبان تند تهدید یا گفتگو توسط مقامهای نظامی یا استفاده از حربه عامل انسانی قطعا راهگشا در چنین موضوعاتی نیست و به تشدید بحران می انجامد

.متن کامل مقاله را در روزنامه اطلاعات یا تلگرام مكتوب ببینید. ettelaat.com/archives/69208…
@UnrollHelper