#رشتو

🔸رقابت پوچ کیلومترها🔸
چگونه سرمایه هویت‌های خرد مذهبی در آیین‌های انبوه توده‌ای ازبین می‌رود.

اجتماع دسته‌ها و هیئت‌ها در مناسبت‌های بزرگ آیینی و مشخصاً عاشورا سنتی است که قدمتش لااقل به دوره صفویه می‌رسد. در این اجتماعات که نوعاً‌ در میدان مرکزی یا بازار بزرگ شهرها
۱ یا حرم‌ها و اماکن زیارتی برگزار می‌شد (و می‌شود)، دسته‌های عزادار هر محله یا صنف یا گروه با حفظ هویت گروهی و علایم و نشانه‌های آیینی خاص خود (پرچم، بیرق، انواع علم‌ها) شرکت می‌کردند. افراد به‌صورت منفرد در اجتماع آیینی شهری شرکت نمی‌کردند، بلکه در قالب یک گروه شرکت می‌کردند
۲

#رشتو
فرقه‌ی رجویه
(سازمان مجاهدین خلق به‌مثابه فرقه‌ای در تشیع معاصر)

این کلیپ، برشی از نوحه‌خوانی دو زن (در نقش مداح) در جمع دسته‌ای از اعضای مجاهدین خلق در «پادگان اشرف» است. به سبکی که از حیث فرمی مشابه نوحه‌خوانی سنتی یزد است.
۱ درباره‌ی پدیده‌ی «سازمان مجاهدین خلق» و تاریخچه و کارنامه‌ی فعالیت‌هایش چه در دوره‌ی پهلوی و چه پس از انقلاب، کتاب‌های متعدد و فراوانی منتشر شده است. محققان و تاریخ‌پژوهان بسیاری، عمدتا‌ً از منظر انتقادی، درباره‌ی این پدیده سخن گفته و نوشته‌اند.
۲

🔸امامزاده قاسم🔸
نمونه‌ی از فرایند تولید و تکثیر مناسک مذهبی

مطالعه‌ی موردی پدیده‌ی «سردار سلیمانی» برای محققان دین‌پژوهی و مطالعات اجتماعی دین می‌تواند مفید باشد. بررسی مجموعه تبلیغات و ادبیات و مناسکی که در این سه سال با موضوع وی تولید و تکثیر شده است، ...
۱ به‌خوبی می‌تواند نمونه‌ای عینی و معاصر از روندهای تاریخی تولید و تثبیت قدیسان و مناسک را در گروه‌های دینی و شبه‌دینی توضیح دهد. و بالاتر از آن، روند پیدایش خود گروه‌های دینی به‌ویژه‌ کالت‌ها را.
۲

🔸کسوف دین: ترس و تردید🔸
اعتراضات اخیر و روندهای تحول دینداری در ایران

دیروز (۷ دی ۱۴۰۱) در هفتمین نشست انجمن جامعه‌شناسی ایران درباره‌ی «اعتراضات ۱۴۰۱: ماهیت، چیستی و چرایی» با موضوع "دین و اعتراضات" بحثی ارائه کردم با عنوان "کسوف دین: ترس و تردید".

چکیده‌ی بحثم این بود:
۱ اعتراضات اخیر به‌عنوان گسترده‌ترین و فراگیرترین اعتراضات در سی‌سال اخیر، پدیده‌ای مطلقا غیردینی است. نه معترضان روایت دینی از آن ساختند و نه مخالفانشان (حامیان حاکمیت) ضدروایت دینی از آن.
۲

خوانش و فهمِ رهبری نظام (که فراتر از شخص رهبر است)، از «جمهوری اسلامی» و نیز از «ایران»، خوانش و فهمی خاص‌گرا و آخرالزمانی است که ریشه در رویکردی الاهیاتی و متافیزیکی دارد.
۳/۱ به‌همین‌دلیل است که نسخه‌های سیاسی و اقتصادی و اجتماعی و عام‌گرایی که اقتصاددانان و جامعه‌شناسان و و الیت سیاسی و دیگران تجویز می‌کنند و حتی تحلیل‌های بدنه‌ی عملگرا در سطوح پایین‌ترِ نظام به کارش نمی‌آید و انگیزه و دلیلی برای شنیدن و توجه به آن‌ها ندارد.
۳/۲

#رشتو
چشم‌انداز احتمالی حجاب پس از جنبش اخیر

باوجود همه‌ی هزینه‌ها و چالش‌های این دو ماه، تصور می‌کنم نظام از موضع لجوجانه‌اش درباره حجاب اجباری عقب‌نشینی رسمی نخواهد کرد و هنوز به این نتیجه نرسیده که آن سیاست غلط بوده و نیاز به اصلاح دارد.
۱ گرچه در دو ماه اخیر در بخش‌هایی از بدنه‌ی حامیان نظام تردیدهای جدی درباره‌ی سیاست حجاب اجباری به‌وجود آمده، اما کماکان در سطوح عالی و تصمیم‌گیر اصلی حاکمیت در بر همان پاشنه‌ی قبل از این دو ماه می‌چرخد و نباید منتظر اصلاح یا تغییر آگاهانه‌ای بود.
۲

چهارم آذر سالروز درگذشت دکتر کاظم سامی (۱۳۱۴-۱۳۶۷) روانپزشک و فعال ملی مذهبی است. در افکار عمومی نام مرحوم سامی بیشتر به‌عنوان شخصیتی سیاسی و ذیل پرونده‌ی قتل‌های زنجیره‌ای طرح شده و کمتر به شخصیت فکری و مذهبی او توجه شده است.
۱ سامی فعالیت‌های دینی خود را از «کانون نشر حقایق اسلامی» در مشهد که توسط مرحوم محمدتقی شریعتی اداره می‌شد، آغاز کرد. بعدتر متأثر از محمد نخشب به عضویت «نهضت خداپرستان سوسیالیست» درآمد.
۲

#رشتو
آیا در آستانه‌ی زمستان دینداری هستیم؟
(بحثی در نسبت دینداران و جنبش اعتراضی امروز و به‌بهانه‌ی پدیده‌ی «عمامه‌پرانی»)

برای بدنه‌ی مذهبی جامعه (آن‌دسته که زیست اجتماعی معمولی دارند، نه ساکنین گلخانه‌ها و دژهای محصور)، این روزها، روزهای سخت و ناگواری است.
۱ روزهایی که دین و دینداری، از یک‌سو سوژه‌ی خشونت است و بدترین سرکوب‌ها و خشونت‌ورزی‌ها به نام دین و با شعار دفاع از آن و حفظ حکومتی که بدان منتسب است و توسط کسانی که شکل و شمایل مذهبی دارند و پاتوق‌شان محافل مذهبی بوده، اِعمال می‌شود.
۲

#رشتو
زمین سوخته

«بی‌رؤیایی»؛
این شاید تنها اشتراک جامعه‌ی ایرانی است؛ با همه‌ی تکثر و تنوعش. تنها چیزی که عادلانه و بدون تبعیض میان همه‌ی ایرانیان تقسیم شده است.
۱ پس از چهار دهه حکومت دینی و تمرکز قدرت سیاسی در «گفتمان اسلام سیاسی فقاهتی»، حالا به وضعیتی رسیده‌ایم که تقریباً هیچکس، هیچ گروه، هیچ قشر و طبقه‌ای، صاحب هیچ رؤیایی نیست. از هسته‌ی سخت وفاداران حاکمیت تا براندازان و معارضانش. از سنتی‌ترین لایه‌های جامعه تا مدرن‌ترین لایه‌ها.
۲

#رشتو
🔸جنبش زنانه‌ی ۱۴۰۱: از خیابان تا خانه🔸
(و راه دشواری که جامعه‌ی ایرانی در پیش دارد)

برگزاری کم‌رمقِ دو راهپیمایی حکومتی با وجود تبلیغات فراوان و ادامه‌ی اعتراضات پس از آن دو، نشان داد جنبش زنانه‌ی ۱۴۰۱ جدی‌تر از آن است که حاکمیت و نیز برخی تحلیلگران تصور می‌کردند.
۱ ماهیتِ «اجتماعی» این جنبش و عاملیت و محوریتِ «زنان» در آن سبب شده است فرمول همیشگیِ حاکمیت برای «جمع‌کردنِ غائله»، یعنی تحریک عواطف مذهبیِ بخش وفادار به نظام با متهم‌ساختن معترضان به هتک حرمت مقدسات هم این‌بار کافی نباشد.
۲

«خیابان» جای مناسبی برای حل مسایل سیاسی اجتماعی نیست؟ بله؛ در اغلب مواقع نیست.
ولی کسی می‌تواند این سخن را بگوید که خودش، هرازچندگاه، خیابان را عرصه‌ی جولان و مانور قدرت سیاسی هوادارانش نکرده باشد؛ کسی که اجتماعات خیابانی محدود و سازمان‌یافته‌ی وفاداران را مستندی برای شناخت... و تحلیل کل جامعه نکرده باشد؛ کسی که با بی‌اعتنایی به حقوق شهروندی و امکانات قانونی، خیابان را صرفاً‌ در انحصار خود و جریان متبوعش درنیاورده باشد. و بالاخره کسی که دیگر گزینه‌های مشروع و کم‌هزینه‌تر مثل صندوق رأی را با مهندسی انتخابات عملاً‌ از اعتبار تهی نکرده باشد ...

#رشتو
جمکران: ایماژ ایرانیِ امام غایب
به‌بهانه‌ 17 رمضان «سالروز تأسیس مسجد جمکران»

«شب سه‌شنبه هفدهم ماه رمضان ۳۷۳ هجری در سرایِ خود خفته بودم که جماعتی به درِ سرای من آمدند. نصفی از شب گذشته بود، مرا بیدار کردند و گفتند: برخیز و امر امام محمد مهدی صاحب الزمان را اجابت کن
1 که تو را می‌خواند. من برخاستم و آماده شدم. چون به درِ سرای رسیدم، جماعتی از بزرگان را دیدم. سلام کردم، جواب دادند و خوش‌آمد گفتند و مرا به آن جایگاه که اکنون مسجد است، آوردند. چون نیک نگاه کردم، دیدم تختی نهاده و فرشی نیکو بر آن تخت گسترده و بالش‌های نیکو نهاده و جوانی سی‌ساله
2