ఇది నేను గతంలో కోరాలో అడిగిన ప్రశ్న.
తెలంగాణ భాషా దినోత్సవం ఈరోజు. ఇప్పటికీ తెలంగాణ అనే మాండలికం ఉర్దూ, పార్సీ సంపర్కం వల్ల తప్ప పుట్టలేదు అనే జనాలు ఉన్నారు. అందువల్ల అందరికీ అర్థమయ్యేలా తెలంగాణ మాండలికంలో ఒక పార్శ్వం చూద్దాం.
జవాబు రాసినవారు పవన్ కళ్యాణ్ వాకిటి. నేను కాదు. ఈ సమాధానాన్ని పవన్ కళ్యాణ్ వాకిటి గారు నలిమెల భాస్కర్ గారి రచన ఆధారంగా రాశారు. నేను కేవలం పంచుకుంటున్నాను. ఇక విషయంలోకి వెళ్తే:
"తెలంగాణ సీమలోని పల్లె ప్రజల మాట్లాడే తీరుకు, వెనుకటి కావ్య భాషకు చానా దగ్గర సంబంధం ఉంది. ఆ సాన్నిహిత్యాన్ని చూసి కొన్ని సార్లు మనం ఆశ్చర్య పోవుడు కద్దు. మచ్చుకు పోతన తన భాగవతంలో వాడిన కొన్ని పదాలకు, తెలంగాణ పలుకులకు వున్న సామిప్యాన్ని చూద్దాం.",

విశ్వనాథ - జాషువాల మధ్య చెప్పే గుర్రం గాడిద జోక్ ఏమిటంటే - విశ్వనాథ సత్యనారాయణ, జాషువాలు ఇద్దరికీ ఒకే వేదిక మీద సన్మానం జరిగిందనీ, దాని గురించి ప్రస్తావిస్తూ "గుర్రాన్నీ గాడిదనీ ఒకే గాటన కట్టేశారు" అన్నారనీ, దానికి రిపార్టీగా జాషువా "కావచ్చు. ఐతే, నేను గుర్రం జాషువాని - మరి గాడిద ఎవరో ఆయనకే తెలియాలి" అన్నారనీ చెప్తారు.

ఈ చెప్పడం అన్నది బస్ స్టేషన్లలో దొరికే 20-30 పేజీలుండే బుల్లి ప్రముఖుల జోకుల్లో చదివాను. కొందరు పెద్దవాళ్ళు అనగా విన్నాను. ఏవేవో సాహిత్య మొర్మొరాల్లో చూశాను. ఫేస్ బుక్ పోస్టులు, బ్లాగులు, కావేవీ అనర్హం. అన్నిటా ఉంటుందిది. ఐతే ఒకటి - ఎక్కడా ఆ సభ ఎక్కడ, ఎప్పుడు జరిగిందన్నది చెప్పరు. బాగా ప్రయత్నించగా ఒకచోట నాయని కృష్ణకుమారి గారి వివాహ సందర్భంగా వారిద్దరినీ ఒకే వేదిక మీద సత్కరించారనీ, అక్కడే మైకులో ఆయనలా, ఈయనిలా అన్నారని ఎక్కడో ఉందని పట్టుకుని చెప్పారు మిత్రులు కౌటిల్య చౌదరి గారు. దీనితో- 2014లో నేను, కౌటిల్య గారితో కలిసి నాయని కృష్ణకుమారి గారి ఇంటికి వెళ్లి ఆవిడను కలిశాను.

సహస్ర పూర్ణ చంద్ర దర్శనం పూర్తయినట్టుంది ఆవిడకు అప్పటికే. 85కు చేరువలో ఉన్నారు. నా మనసులో ఉన్నది సింగిల్ పాయింట్ అజెండా, ఈ విషయంలో నిజానిజాలు తెలుసుకోవాలన్నది. కొంత సేపు ఆవిడతో నాయని సుబ్బారావు గారి గురించి, చిన్నతనంలో చదివిన కాశ్మీరు దీపకళిక పాఠం గురించి, ఆవిడ జానపద పరిశోధనల గురించి మాట్లాడి - ఈ విషయం అడిగాను.

శంకర్ సినిమాల నుంచి డ్రాయింగ్ రూముల వరకూ జర్మనీ, జపాన్‌ వంటి దేశాలతో పోల్చి భారతదేశాన్ని, మన జనాల క్రమశిక్షణా రాహిత్యాన్ని, మన నాయకుల అవినీతిని, మన వ్యాపారస్తుల దురాశని, ఇంకా బోలెడన్ని వాటిని తిడుతూ అందువల్లే మనం అభివృద్ధి చెందలేదని వాపోవడం కనిపిస్తుంది.

భారతదేశంతో జపాన్, జర్మనీ వంటి దేశాలను పోల్చడానికి లేదు. సింగపూర్ వంటి దేశాలతోనూ పోలుస్తూ ఉంటారు. అది కూడా సరికాదు. జపాన్, జర్మనీలు ఆ స్థాయిలో అభివృద్ధి చెందడానికి అత్యంత ముఖ్యమైన కారణం ప్రచ్ఛన్న యుద్ధంలో అమెరికా సంపూర్ణ సహాయం చేయడం. దానికి పరిపోషకమైన మరికొన్ని కారణాలు అక్కడి ప్రభుత్వాల ఆర్థిక విధానాలు, రెండో ప్రపంచ యుద్ధంలోని సర్వనాశనం నుంచి ఎదగాలన్న తాపత్రయం, రెండో ప్రపంచ యుద్ధం నాటికే ఆర్థిక శక్తులుగా ఎదిగిన చరిత్ర, సంస్కృతి ఉండడమూ - ఇలాంటివన్నీ వస్తాయి.

అయితే, అమెరికా-సోవియట్ యూనియన్‌ల మధ్య ప్రచ్ఛన్న యుద్ధంలో ఇవి వ్యూహాత్మకంగా అమెరికాకు చాలా అవసరమైన ప్రదేశాలు కాకపోయి ఉంటే ఈ అభివృద్ధి కష్టం అయ్యేది అని నా అభిప్రాయం. జర్మనీ విషయంలో ఎలా ఉన్నా జపాన్ విషయంలో ఇది ఇంకా వాస్తవం.

రెండో ప్రపంచ యుద్ధం తరువాత ఇంగ్లీష్ పెద్దగా రాని అతి చిన్న దేశాలు (భారత దేశం తో పోలిస్తే) జర్మనీ, జపాన్ అద్భుతంగా అభివృద్ధి చెందడానికి అనుసరించిన విధానాలు ఏమిటన్నది తెలిస్తే భారతదేశంతో పోల్చుకుని మన దేశాన్ని తిట్టుకోవడం ఎందుకు సబబు కాదో అర్థమవుతుంది? కాబట్టి దానితో ప్రారంభిద్దాం. జపాన్ ఆర్థిక అద్భుతం

జపాన్ 1945 నుంచి అమెరికన్ ఆక్రమణలో ఉంది. 1947 జపాన్ రాజ్యాంగాన్ని ప్రాక్టికల్‌గా అమెరికన్ ప్రభుత్వాధికారులు రాస్తే జపనీస్‌లోకి అనువదించుకుని ఆమోదించుకున్నారు. ఇంతే కాదు, రెండో ప్రపంచ యుద్ధ గాయాల వల్ల దేశం ఇంకెప్పుడూ సైనికీకరణ కాకూడదని ఏకంగా దేశానికి సైన్యమే వద్దని వాళ్ళు నిర్ణయించుకున్నారు. ఆ రక్షణ బాధ్యత కూడా నాటోకి అప్పగించేశారు.

రెండవ ప్రపంచ యుద్ధంలో జపాన్‌ని ఆక్రమించుకున్న అమెరికా మొదట్లో క్రమేపీ అభివృద్ధి చేద్దామనే అనుకుంది. కానీ, అలా రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం ముగిసిందో లేదో ఇలా అమెరికా - సోవియట్ రష్యాల మధ్య ప్రచ్ఛన్న యుద్ధం అనే చదరంగపు ఆట మొదలైంది.

కోల్డ్ వార్ లేదా ప్రచ్ఛన్న యుద్ధ కాలంలో అమెరికాకు, సోవియట్ రష్యాకు ముఖాముఖీ నేరుగా యుద్ధం జరగలేదు. అందుకు బదులుగా ఈ రెండు సూపర్‌ పవర్‌లూ తమదైన పద్ధతుల్లో తమ అనుకూలమైన బ్లాక్ దేశాలను మెయింటైన్ చేస్తూ, ప్రపంచంలోని పలు చోట్లు జరిగే యుద్ధాల్లో పాల్గొంటూ ప్రపంచ ఆధిపత్యం కోసం పెనుగులాడాయి.

ఈ చదరంగంలో భాగంగా జపాన్ చాలా కీలకమైన గడిలో ఉందన్నమాట. ఆ గడిలో ఉన్న జపాన్ బలంగా ఉండడం, ఆర్థికంగా సుసంపన్నంగా ఉండడం దాన్ని ఆక్రమించి, తర్వాత మిత్రరాజ్యంగా అయిన అమెరికాకు చాలా అవసరం. ఈ అవసరాలు, పరిస్థితులు వివరంగా చూద్దాం:

ఈరోజు కె.వి.రెడ్డి పుట్టినరోజు. కె.వి.రెడ్డి నాకు అత్యంత ఇష్టమైన దర్శకుడు.

సినిమా దర్శకుడిగా కె.వి.రెడ్డి తనకంటూ ప్రత్యేకించిన కొన్ని పద్ధతులను తయారుచేసుకుని, ఆ ప్రకారం పనిచేశాడు. ఆ విశేషాలు కొన్ని:

ఒక్కసారి స్క్రిప్ట్ ఫైనల్ అయిపోయాకా ఇక దానిలోని అక్షరాన్ని కూడా షూటింగ్ దశలో మార్చేవాడు కాదు. కె.వి. మాయాబజార్ తమిళ వెర్షన్ కోసం తమిళ హాస్యనటుడు తంగవేలును తీసుకున్నాడు. అప్పటికి ఎన్నో తమిళ సినిమాల్లో స్క్రిప్టులో లేని హాస్య సన్నివేశాలను సెట్లో అప్పటికప్పుడు డైలాగులు కల్పించి పనిచేసే పద్ధతి ప్రకారం పనిచేస్తున్న తంగవేలును అలా జోకులు, డైలాగులు సెట్లోనే కల్పించి చెప్పడానికి అవకాశం ఇమ్మని కోరాడు. కె.వి.రెడ్డి ఆ మాట నేరుగా కొట్టిపారేయకుండా "మీలాంటి సీనియర్ కమెడియన్ సినిమా ఇంప్రూవ్ చేయడానికి ప్రయత్నిస్తూంటే కాదనే మూర్ఖుడిని కాదు" అంటూనే మాయాబజార్ తమిళ వెర్షన్ బౌండ్ స్క్రిప్ట్ చేతికి ఇచ్చి, పదిహేను రోజులు మీ దగ్గర ఉంచుకుని ఆ జోకులు, డైలాగులు ఏవో ఈ దశలోనే చెప్పండి చర్చించి బావుంటే చేర్చుకుందాం అని తేల్చాడు. చదివిన తంగవేలు స్క్రిప్ట్ ఇస్తూ ఇంత పర్ఫెక్ట్ స్క్రిప్టులో మార్పుచేర్పులు ఏమీ చెప్పలేం అని, అందులో ఉన్నది అక్షరం మార్చకుండా అనుసరించి చేస్తానని చెప్పాడు. ఇలా ఏ స్థాయి వ్యక్తి అయినా స్క్రిప్ట్ దశలో సలహాలు ఇస్తే పరిశీలించేవాడు, తాను మొత్తం సినిమాని దృష్టిలో ఉంచుకుని తుది నిర్ణయం తాను తీసుకునేవాడు. కానీ చిత్రీకరణ దశకు వెళ్ళాక మాత్రం స్క్రిప్ట్ మార్పులకు చాలా వ్యతిరేకి. "ఫాన్ కింద కూర్చుని పదిమంది ప్రశాంతంగా ఆలోచించి స్క్రిప్ట్ దశలో తీసుకునే నిర్ణయాల కన్నా లైట్లు, చెమట, టెన్షన్ మధ్యలో సెట్స్ మీద తీసుకునే నిర్ణయాలు సరైనవి ఎలా అవుతాయని" అడిగేవాడు. సహకరించని మేధావి కన్నా, సహకరించి పనిచేసే సాధారణమైన వ్యక్తితో పనిచేయడం మేలు అన్నది సాంకేతిక నిపుణులను ఎన్నుకోవడంలో అతని పద్ధతి.

బి.ఎన్.రెడ్డి తనకు మల్లీశ్వరి సినిమాకి పనిచేసిన కవి, రచయిత కృష్ణశాస్త్రిని, సంగీత దర్శకుడు సాలూరి రాజేశ్వరరావును పెద్దమనుషులు సినిమాకి పెట్టుకొమ్మని సలహా ఇస్తే "నాకీ మహాకవులు, జీనియస్సులు వద్దు బ్రదర్" అని సున్నితంగా తిరస్కరించాడు.

ఒక సమయంలో ఒకే సినిమా మీద పనిచేసేవాడు. మిగిలిన వాళ్ళు రెండు సినిమాల మీద ఒకేసారి పనిచేస్తున్నారు కదాని చెప్తే "ఐ డోన్ట్ హావ్ టూ బ్రెయిన్స్" అన్నది అతని సమాధానం. అలాగే తనకు పనిచేసే కథా రచయిత కూడా తన సినిమా పూర్తయ్యేదాకా వేరే సినిమాలకు రాయకూడదన్నది కె.వి.రెడ్డి నియమం. ఆ పద్ధతిలోనే మొదట పనిచేసిన సీనియర్ సముద్రాల, తర్వాత పింగళి, డి.వి.నరసరాజు అదే పద్ధతిలో పనిచేశారు.

చెరుకూరి రామోజీరావు. గత అర్థశతాబ్ది కాలంగా తెలుగు రాజకీయాలపై లోతైన ప్రభావం చూపించే మార్పుల్ని, మలుపుల్ని తెచ్చిన గుప్పెడుమంది పేర్లు రాస్తే అందులో ఈ పేరు నిస్సందేహంగా వస్తుంది. ముఖ్యమంత్రులను నిలబెట్టారు, పడగొట్టారు, ముఖ్యమంత్రుల వల్ల పడ్డారు, లేచారు. ఆయన సృష్టించినదొక చరిత్ర. ఈ సందర్భంగా ఆయన గురించి నాకు తెలిసిన, తెలుసుకున్న ఆసక్తికరమైన సంగతులు చెప్తాను. "ఈనాడు" పేరు - బ్రాండింగ్ సూత్రాలు
పూర్వం ప్రముఖ పత్రికల పేర్లు - "ఆంధ్రపత్రిక", "ఆంధ్రజ్యోతి", "ఆంధ్రప్రభ", "విశాలాంధ్ర", "ప్రజాశక్తి", "గోల్కొండ", "మీజాన్", "కృష్ణాపత్రిక". ఈ పేర్ల మౌలిక లక్షణాలు:
1. చాలావరకూ పొడవు పేర్లు. 4-5 అక్షరాలు, 7-9 మాత్రలు ఉన్నవి ఎక్కువ.
2. చాలావరకూ ప్రదేశాన్నో, ప్రాంతాన్నో సూచిస్తున్నాయి,. అరుదుగా సిద్ధాంతాన్ని.
3. చాలామందికి పలకడానికి కష్టమైన పేర్లు.
"ఈనాడు" అన్న పేరులో ఈ మూడు ఇబ్బందులూ లేవు. తేలికైన పేరు, మూడక్షరాలు, ఐదుమాత్రల సులువైన అచ్చతెలుగు పేరు. వార్తాపత్రిక మౌలిక లక్షణమైన ప్రస్తుతం అన్నదాన్ని సూచించే పేరు.

ఈ పేరును ఇలా పలకలు పలకలుగా ఫాంట్ చేయడం వెనుక కూడా మిగిలిన అన్ని పత్రికల డిజైన్‌కూ దూరంగా స్వంత ముద్ర వేయడం కనిపిస్తుంది.

ఈ ఫాంట్ రూపకల్పన చేసిన వ్యక్తి రాసిన వ్యాసం నా దగ్గర ఎక్కడో ఉండాలి. దొరికితే ఇస్తా.

కర్ణాటక, తమిళనాడు, కేరళ లకు ప్రదేశ్ లేదు కదా, మరి ఆంధ్ర రాష్ట్రానికి ప్రదేశ్ అని ఎందుకు పెట్టారు?
అని కోరాలో ఒక ప్రశ్న అడిగారు గతంలో. చాలా ఆసక్తికరమైన సంగతి ఇది. దానికి నా జవాబు ఇది:

ప్రదేశ్ అన్న పదం మన భాషల్లో ప్రాంతాన్ని సూచించే పదం కాదు కాబట్టి. అసలైతే, మనమే పెట్టుకుని ఉండకూడదు కాబట్టి. తెలుగు నాడు, ఆంధ్ర దేశం, తెలుగు దేశం (పార్టీ పేరు కాదు లెండి, పార్టీ పెట్టింది 1982లో, రాష్ట్ర ఏర్పాటు 1956లో) - ఇలాంటి పేరు ఏదైనా పెట్టి ఉండవచ్చు. అసలు వీటన్నిటి కన్నా "విశాలాంధ్ర/విశాలాంధ్రం" అన్నది సరైన పేరు. (ఎందుకన్నది తర్వాత చూద్దాం)

ఈనాడు 60 ఏళ్ళ పైచిలుకు విని, దానితో మానసికంగా అనుబంధం పెంచుకున్న ఆంధ్ర ప్రదేశ్‌ వాసులకు ఆ మాట రుచించకపోవచ్చు కానీ ఆంధ్ర ప్రదేశ్ అన్న పేరు అసమంజసం.

ఎందుకంటే... ముందుగా కొన్ని చారిత్రక వాస్తవాలు చెప్పుకుంటే స్పష్టంగా ఉంటుంది:

- 1948లో భారత ప్రభుత్వం పోలీసు చర్య జరిపి ఏడవ నిజాంని తొలగించి, హైదరాబాద్‌ రాష్ట్రాన్ని భారతదేశంలో కలిపారు. అది హైదరాబాద్ రాష్ట్రంగా ఏర్పడింది. అంతకుముందు హైదరాబాద్ రాజ్యం అనేవారు దాన్ని, ఆ పేరే కొనసాగించారు. (నైజాం అన్నది కేవలం జన వ్యవహారం) అందులో నేటి తెలంగాణ, ఈనాడు మహారాష్ట్రలోని ఔరంగాబాద్ డివిజన్‌గా ఉన్న మరాఠ్వాడా, ప్రస్తుతం కర్ణాటకలో కళ్యాణ్ కర్ణాటక అని పిలుస్తున్న రాయ్‌చూర్-గుల్బర్గా ఇత్యాది జిల్లాలు భాగం.

- 1953లో మద్రాసు రాష్ట్రంలో రాజధాని మద్రాసు వదులుకుని, ఎక్కువశాతం తెలుగు జిల్లాలు విడిపోయి ఏర్పడిన రాష్ట్రం ఆంధ్ర రాష్ట్రం. ఇందులో ప్రదేశ్ లేదు. తొలి ముఖ్యమంత్రి టంగుటూరి ప్రకాశం గారు.

- తెలుగు వారి కృషి, పలు రాష్ట్రాల్లో జరుగుతున్న ఆందోళనల ఫలితంగా 1956లో రాష్ట్రాల పునర్విభజన కమీషన్ తుదకు భాషా ప్రయుక్త రాష్ట్రాలను విధానపరంగా ఆమోదించింది. ఆ క్రమంలో హైదరాబాద్ రాష్ట్రంలోని తెలుగు ప్రాంతాలు (లేక తెలంగాణ), ఆంధ్ర రాష్ట్రం కలిసి ఆంధ్ర ప్రదేశ్ అవతరించింది. ఇప్పుడు హఠాత్తుగా ప్రదేశ్ వచ్చేసింది.

ఆంధ్ర అన్న పదం వరకూ 1956 నాటికి విస్తృతమైన ఆమోదం ఉంది. ఈనాడు ఆంధ్ర అనే శబ్దానికి కోస్తాంధ్ర, రాయలసీమ వారన్న అర్థం స్థిరపడుతూ వస్తోంది కానీ బ్రిటీష్‌ పాలనా కాలంలోనూ, స్వాతంత్ర్యం వచ్చిన తొలి దశాబ్దంలోనూ ఆంధ్ర శబ్దం తెలుగుకు పర్యాయపదంగా అటు తెలంగాణ వారు, ఇటు కోస్తాంధ్ర-రాయలసీమ వారూ కూడా వాడేవారు.

ఉదాహరణకు తెలంగాణలో తెలుగు వారు తమ భాషా సంస్కృతులను పరిరక్షించే సంస్థ నెలకొల్పినప్పుడు దాని పేరు ఆంధ్ర మహాసభగా పెట్టారు, 1901లో సుల్తాన్ బజార్‌లో నెలకొల్పిన గ్రంథాలయం పేరు శ్రీకృష్ణదేవరాయాంధ్ర గ్రంథాలయం, తెలంగాణ వారైన సురవరం ప్రతాపరెడ్డి గారు తెలుగువారి సాంఘిక చరిత్ర రాసి దానికి పెట్టిన పేరు "ఆంధ్రుల సాంఘిక చరిత్ర", అసలు హైదరాబాద్ రాష్ట్రంలో తెలుగువారు తమ సంస్కృతి పరిరక్షణకు ప్రారంభించిన ఉద్యమం పేరే ఆంధ్రోద్యమం, దీని గురించి మాడపాటి హనుమంతరావుగారు "తెలంగాణములో ఆంధ్రోద్యమము" అని రాశారు. ఏతావతా, ఆంధ్ర అన్న పదం అత్యధికులకు ఆనాడు ఆమోదయోగ్యమే.

ఐతే, దీన్ని ఆంధ్ర అని ఊరుకోకుండా మరేదో చేర్చడానికి కారణం బహుశా ఆంధ్ర రాష్ట్రంలో తెలంగాణ కలిసినట్టు ఉండకూడదనీ, రెండూ కలిసి కొత్త రాష్ట్రం ఏర్పడిందని సూచించాలని. (మూలం: ఆంధ్రప్రదేశ్ గా కొత్త రాష్ట్రం పేరు మార్చాలని సూచన; ఆంధ్ర ప్రభ, 1956 మార్చి 23, పేజీ 1.)

మహాత్మా గాంధీకి నోబెల్ శాంతి పురస్కారం ఎందుకు రాలేదు? అన్న ప్రశ్నకు నేను గతంలో కోరాలో రాసిన సమాధానం:

మహాత్మా గాంధీ నోబెల్ శాంతి బహుమతి వరకూ చూస్తే బహుమతి అందుకోని పురస్కృతుడు. ఈ మాట నోబెల్ బహుమతి అధికారిక వెబ్సైట్లోని ఒక వ్యాసంలోనే వాడారు. 1948లో ఆయనకు బహుమతి ఇవ్వలేకపోవడంతో "జీవించి ఉన్న అర్హులు ఎవరూ లేరు" అన్న కారణాన్ని కోట్ చేస్తూ ఆ ఏడాది బహుమతి ఎవరికీ ఇవ్వలేదు. ఇలా నోబెల్ బహుమతి చరిత్రలో అంతకుముందు ఆ తర్వాత ఎప్పుడూ జరగలేదు. (పలుమార్లు చారిత్రక పరిస్థితుల వల్ల బహుమతి ఇవ్వకపోయినా ఇలాంటి కారణంతో రద్దుచేయడం జరగలేదు) పాక్షికంగా గాంధీ స్మృతి కోసం అని ప్రకటించి మారీ దలైలామాకు బహుమతినిచ్చారు.

ఇలా బహుమతి ఇవ్వలేకపోవడమూ, ఆయనను అలా గౌరవించడమూ గాంధీ పరంగా పెద్ద విశేషంగా కన్నా, అసలు నోబెల్ బహుమతి అన్న ఓ తూర్పు ఐరోపా కేంద్రంగా నడిచే పురస్కారం ప్రపంచ దృక్పథాన్ని అలవరుచుకునే ప్రయత్నాల్లో తొలి చిన్న అడుగుగా అధ్యయనం చేయాలని నా అభిప్రాయం.

ఇది అర్థం చేసుకోవాలంటే నోబెల్ శాంతి బహుమతి పరిమితులు గమనించాలి. ఇది పాశ్చాత్య దేశాలు కేంద్రంగా నడిచే పురస్కారం. ఈరోజు సంగతి అటుంచండి, 1936-48 మధ్యకాలం చూస్తే ఇది మరింత సుస్పష్టంగా ఉంటుంది. 1948 వరకూ నోబెల్ శాంతి బహుమతి అందుకున్నవారిలో ఐరోపా, అమెరికాలు దాటి ఎవరూ లేరు. అందునా దక్షిణ అమెరికాకు చెందిన ఒకే ఒక వ్యక్తి - కార్లోస్ సావెద్రా దామాస్ అన్న ఒక అర్జెంటీనా రాజకీయవేత్త.[1]

ఒక ఆసియా రాజకీయవేత్తకు పురస్కారం ప్రకటించడమన్నది వాళ్లకు 1973లో లే డక్ థో (Lê Đức Thọ)కు ఇచ్చేవరకూ సాధ్యం కాలేదు. ఇదైనా అమెరికా-వియత్నామ్ యుద్ధంలో సీజ్-ఫైర్ జరిగి, అమెరికన్ ట్రూపులు వెనక్కు వెళ్ళేందుకు, తద్వారా శాంతి ఏర్పడేందుకు ఉద్దేశించిన ప్యారిస్ అగ్రిమెంటులో ఇరుపక్షాల నేతలుగా హెన్రీ కిసింజర్, లే డక్ థోలకు బహుమతి ప్రకటించారు. ఈ గౌరవాన్ని థో తిరస్కరించాడు. దానికి "ఇంకా శాంతి ఏర్పడలేదు" అని సమాధానమిచ్చాడు. అప్పటికి అమెరికన్ అధ్యక్షుడైన కిసింజర్ పురస్కారం ఆమోదించాడు. కానీ, కార్యక్రమానికి హాజరు కాలేదు, వచ్చిన డబ్బును ఛారిటీకి ఇచ్చేశాడు, ఒక సందర్భంలో మెడల్ వెనక్కి ఇచ్చేస్తానని కూడా ఆఫర్ చేశాడు. ఈ యుద్ధం అమెరికన్ రాజకీయలతో చాలా తీవ్రంగా ముడిపడిన యుద్ధం. దీని ముగింపు సందర్భంగా బహుమతిని అమెరికన్ రాజకీయవేత్తతో కలిపి ఇవ్వడంతో తొలి ఆసియన్ కి ఈ పురస్కారం ఇవ్వడమూ, ఆ వ్యక్తి దీనిని తిరస్కరించడమూ చాలు 1973 నాటికి సైతం ఈ ప్రైజ్ కు సరైన అంతర్జాతీయ దృక్పథం లేదనడానికి.

1973లో పరిస్థితి ఇదీ అంటే 1936-48 ఎలా ఉండి ఉంటుందో ఊహించుకోగలరు అనుకుంటున్నాను. ఇప్పుడు తిరిగి గాంధీ నామినేషన్ల విషయానికి వెళ్దాం. 1/n
1937-1939

1937లో మొట్టమొదట మహాత్మా గాంధీని నోబెల్ బహుమతికి నామినేట్ చేశారు. నామినేట్ చేసినది "ఫ్రెండ్స్ ఆఫ్ ఇండియా" అన్న ఐరోపా-అమెరికా సంస్థ తరఫున Ole Colbjornsen అన్న నార్వేజియన్ రాజకీయవేత్త.[2] ఈ సంస్థ గాంధీ-అనుకూలురైన అంతర్జాతీయ రాజకీయవేత్తలది. ఆ ఏడాది మహాత్మా గాంధీని నోబెల్ కమిటీ షార్ట్ లిస్ట్ చేసింది. (షార్ట్ లిస్ట్ కావడం అన్నది పెద్ద విషయం. ఎందుకంటే నామినేషన్ అన్నది ఎవరినైనా చేయవచ్చు, అలా ఆడాల్ఫ్ హిట్లర్ కూడా ఒకసారి నామినేట్ అయ్యాడు. షార్ట్ లిస్ట్ చేస్తే ప్రాబబుల్ కాండిడేట్స్ కింద లెక్క.)

జాకబ్ వార్మ్ మూలర్ (Jacob Worm-Müller) అన్న నార్వేజియన్ చరిత్రకారుడు, రాజకీయవేత్త నోబెల్ కమిటీ సలహాదారుగా గాంధీ గురించి పరిశీలించి రిపోర్ట్ రాశాడు. ఈయన రాసిన రిపోర్ట్ గాంధీ పట్ల విమర్శనాత్మకంగా ఉంది. ఆయన విమర్శించిన అంశాల్లో గాంధీ శాంతికాముకత, యుద్ధ వ్యతిరేకత అన్నివేళలా ఒకలా లేదన్నది ఒకటి (మొదటి ప్రపంచ యుద్ధానికి, బోయర్ యుద్ధానికి వాలంటీర్లను వెతికాడు గాంధీ). అది అలా ఉంచితే, గాంధీ ప్రారంభించిన పలు అహింసాత్మక ఉద్యమాలు హింసలోకి జారిపోయాయి అని రాశాడు. (శాసనోల్లంఘన తర్వాత చౌరీచౌరా జరగడం) ఇది చాలా అన్యాయమైన మాట. గాంధీ వాటిని ఉద్దేశించకపోవడం అలా ఉంచి అవి జరిగినందుకు ఏకంగా మహోధృతమైన పోరాటాలనే నిలుపుదల చేశాడు. గాంధీ రాజకీయ విధానాల్లో విపరీతమైన మార్పుచేర్పులు, నిలకడ లేమి ఉంటుందనీ వాటిని సన్నిహితులు కూడా వివరించలేరనీ, ఒకేసారి అతనొక స్వాతంత్ర్య సమర యోధునిగానూ, డిక్టేటర్ గానూ కూడా ఉన్నాడని రాశాడు. ఇవి గాంధీ పట్ల సుదీర్ఘకాలం నుంచీ ఉన్న విమర్శలే, కొంతమేరకు వాస్తవాలే. దక్షిణాఫ్రికాలో గాంధీ కేవలం భారతీయుల కోసమే పోరాడాడు తప్ప నల్లవారిని పట్టించుకోలేదనీ, ఆయనకు ఉన్నది భారతీయ దృక్పథమేననీ అంతర్జాతీయ దృక్కోణం కాదనీ కూడా రాశారు.

మొత్తానికి ఆ సంవత్సరం రాబర్ట్ సిసిల్ అన్న బ్రిటీష్ రాజకీయవేత్తకు లీగ్ ఆఫ్ నేషన్స్ నెలకొల్పి ఐరోపాలో మొదటి ప్రపంచ యుద్ధం తర్వాత శాంతి నెలకొనేలా ప్రయత్నాలు చేసినందుకు లభించింది. తర్వాత 1938, 1939ల్లో కూడా Ole Colbjornsen గాంధీ పేరును నోబెల్ శాంతి బహుమతికి నామినేట్ చేశారు కానీ వారు షార్ట్ లిస్ట్ కూడా చేయలేదు. ఆపైన రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం ప్రారంభమైంది, బహుమతుల ప్రక్రియ ఆగిపోయింది.

ఎస్వీఆర్ మెథడ్ యాక్టర్ అని అంటూ ఉంటారు మనవాళ్ళు. అదే కాదు, ఎవరినైనా మెచ్చుకోవాలంటే "మెథడ్ యాక్టర్" అనడం అలవాటైంది కూడాను. మెథడ్ యాక్టింగ్ నటనలో ఆఖరి మెట్టా? దీన్ని మించిన ధోరణి లేదా? ఎస్వీఆర్ నిజంగానే మెథడ్ యాక్టర్‌ఆ? కాకుంటే ఇంకెవరైనా ఉన్నారా? వంటి ప్రశ్నలకు సమాధానం ఈ తీగ. బిచ్చగాడిలా నటించాల్సి వస్తే బిచ్చగాళ్ళతో కొన్నాళ్ళు స్నేహం చేసి రావడం, మానసిక రోగిగా నటించాల్సి వస్తే కొన్నాళ్ళు పిచ్చాసుపత్రిలో నివాసం ఉండడం, అడవి మనిషి వేషం వేయాలంటే పచ్చి మాంసాన్ని తినడం - ఇలాంటి పద్ధతులను మెథడ్ యాక్టింగ్ అని భావిస్తోందట హాలీవుడ్ ఈనాడు.

ఆదిపురుష్ లో పురాణ పాత్రల్ని చూపిన విధానంపై విమర్శలను "కొత్తదనం", "కొత్తతరానికి రామాయణాన్ని పరిచయం" వంటివాటితో కొట్టాలని కొందరు చూస్తున్నారు. ఈ సందర్భంలో ఏనాడో తిలక్ రాసిన ఒక కవిత గుర్తొచ్చింది. ఆ కవిత ఈ సందర్భానికి చక్కగా సరిపోతుంది. కవితలోని ఈ పదాలను ఇలా మార్చుకుని చదివి చూడండి:

కవిత -->> సినిమా,
రాయడం -->> తీయడం
కవి -->> దర్శకుడు
పాఠకుడు -->> ప్రేక్షకుడు
----------------------------------------
"కవిత - నవత"

"మిత్రమా!
కవిత ఉన్నప్పుడే నవత రాణిస్తుంది
అసలు కవితలోనే నవతకూడా ఉంది
కాని,

#నాటునాటు పాటకు గోల్డెన్ గ్లోబ్ అవార్డ్ వచ్చింది. చాలమందిమి ఎంతో సంతోషించాం. ఐతే, కొందరు ఈ పాట అంత గొప్ప పాటా?ఈ అవార్డు వచ్చే అర్హత ఉందా అన్న ప్రశ్న వేశారు. సంతోషించిన కొందరి మనసుల్లో ఎక్కడో ఉండి ఉండొచ్చునని నా గమనిక. అందుకే ఈ థ్రెడ్.
@ssrajamouli @mmkeeravaani @kanchi5497 సినిమా పాటల గురించి, వాటి గొప్పదనం మనకు ఏళ్ళ తరబడి ఉన్న ఆలోచనలను ఈ పాటకు పురస్కారం రావడం సవాలు చేస్తుంది. కాబట్టి దీనిని అర్థం చేసుకోవడానికి కొత్త చూపు అవసరం.
మొదట - ఈ పాట ప్రత్యేకత ఏమిటో చెప్పుకుందాం.
తర్వాత - ఈ పాటకు గోల్డెన్ గ్లోబ్ అవార్డు రావడం ఎంతవరకూ సబబు అన్నదీ చూద్దాం.

1929 అక్టోబరు 24. గురువారం. న్యూయార్క్. వాల్ స్ట్రీట్.
అక్కడ పుట్టి మునిగింది. కోటీ అరవై లక్షల షేర్లను స్టాక్ మార్కెట్‌లో పెట్టుబడులు పెట్టేవాళ్ళు అమ్మిపారేశారు. హఠాత్తుగా స్టాక్ మార్కెట్ పతనం అయిపోయింది.
ఎక్కడో ఏదో అయితే ఏమైంది?
మహాప్రస్థానానికి ఒక విధంగా అక్కడే పునాది పడింది.

https://twitter.com/KittuVissaprgda/status/1612449168378978305

అదేంటదీ? దానికీ దీనికి ఏమిటి సంబంధం?
అంటే -
ప్రపంచం అంతటినీ ఆర్థికంగా దుస్థితిలోకి నెట్టేసి, ఆకలితో మలమల మాడ్చి "హంగ్రీ థర్టీస్" అన్న చెడ్డపేరు మూటగట్టుకున్న దశకానికి అదే నాంది. ఆ రోజును "బ్లాక్ థర్స్‌డే" అంటారు అందుకే.

జీవితంలో కొన్ని విషాదాలు శాశ్వతం. కానీ ఆనందాలు ఎప్పటికీ తాత్కాలికమే.

- స్వరూప్ తోటాడ
సినిమా మ్యుజింగ్స్ పుస్తకం
సత్యమే శివమ్ వ్యాసం "నగరాల చరిత్రల్లో మన కథలు కనీసం ఒక ప్రస్తావనగానైనా ధ్వనించకపోవచ్చు, కానీ ఆ చరిత్రలకు రక్తమాంసాల్ని, కాలం కరిగిపోయినా చెరిగిపోని గురుతుల్ని, నీడల్ని, రంగునీ, వాసనని ఇచ్చేవి మన జీవితాలే"

- స్వరూప్ తోటాడ,
సినిమా మ్యూజింగ్స్,
Hiroshima Mon Amour వ్యాసం

"ఒక్క సంకీర్తనే చాలు ఒద్దికై మము రక్షించగా
తక్కినవి భాండారాన దాచి ఉంచనీ"
అన్నమయ్య "దాచుకో నీ పాదాలకు" అంటూ రాసిన కీర్తనలో పాదం ఇది. నాకెంతో ఇష్టమైన కీర్తన. 32 వేల కీర్తనలు రాసి ఒక్కటి చాలు నన్ను రక్షించేందుకు అంటున్నాడు మహానుభావుడు. సంకీర్తనాచార్యత్వం ఒక పదవిగా అన్నమయ్య జీవితకాలంలో ఏర్పడి పెద తిరుమలాచార్యులకు అది సంక్రమించిందని వెల్చేరు నారాయణరావు భావించారు. తాళ్ళపాక వారి సంకీర్తనలు రాగిరేకులపై రాయించి తిరుమల ఆలయంలోని తాళ్ళపాక వారి అర అన్న సంకీర్తన భాండాగారంలో భద్రపరిచడానికి పెద తిరుమలయ్య ఆధ్వర్యం వహించారు.

"కించిత్ భోగే భవిష్యతి" అని డాక్టర్ వేమూరి వెంకటేశ్వరరావు గారు ఒక అరవై ఏళ్ల క్రితం రాసిన కథను వి.బి.సౌమ్య గారు ఇంగ్లీష్ లోకి అనువదించారు.
సైన్స్ ఫిక్షన్ + హాస్యం కలగలిసి ఉండడమే కాదు కథలో ఉండే మలువు కోవిడ్ చూసొచ్చిన మనకు గొప్ప ఆశ్చర్యం కలిగిస్తుంది.

https://twitter.com/adyantalamadhya/status/1583956046439014400

Dr. వేమూరి వెంకటేశ్వరరావు గారు తెలుగులో పాపులర్ సైన్స్ విషయంలో చేస్తున్న కృషి అనన్య సామాన్యం. 1960ల్లోనే ఈయన కంప్యూటర్ల గురించి తెలుగులో రాశారంటే నమ్ముతారా? తెలుగులో తెలుగువారు సైన్స్ గురించి చదువుకోవాలి అన్న ఆశయంతో ఎంతో చక్కని ఆసక్తికరమైన పుస్తకాలు రాశారు.

చందమామ పత్రిక ఎలాగైతే నా చిన్నతనంలో తెలుగు వైపుకు మళ్ళించి, ఊహకు రెక్కలు తొడిగిందో, అలానే కౌమారానికి, యౌవనానికి మధ్య కాలంలో నన్ను తీర్చిదిద్దడంలో ఎంతో పనికివచ్చినది ఈ హాసం పత్రిక. ఈ అక్టోబరుకు హాసం పత్రిక ప్రారంభమై 20 ఏళ్ళు నిండి 21 ఏడు ప్రారంభమైంది.
#అభిరుచి #తెలుగు #పత్రిక ఇది ప్రారంభమైన ఏడాదికి కానీ నాకు పరిచయం కాలేదు. అప్పటికి నేను తొమ్మిదో క్లాసు చదువుతున్నాను. మా తాడేపల్లిగూడంలోని సత్యసాయి సేవాసమితిలో ఏవో సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలు జరుగుతూంటే పాల్గొనడానికి వెళ్ళినప్పుడు, అక్కడ మా సీనియర్ ఒక అబ్బాయి (పదో తరగతి అన్నమాట అతను చదివేది) ఎదురుపడ్డాడు.

సినిమా రంగంలో అవసరం తీరగానే మరచిపోతారని, విలువలు ఉండవని ఎందరో చెప్తారు. అయితే, కృతజ్ఞత అన్న పదం తలుచుకున్నప్పుడు నాకు గుర్తుకువచ్చే సంఘటన సినిమా రంగంలోనే జరిగింది. ఎన్టీ రామారావుకు, కె.వి.రెడ్డికి మధ్య జరిగిన ఈ సంఘటన కృతజ్ఞత అన్న పదానికే నిర్వచనంగా నిలిచిపోతుంది.
#NTR కె.వి.రెడ్డి - అలనాటి సినిమాలు ఇష్టపడేవారికే కాక, మాయాబజార్ దర్శకునిగా చాలామందికి, మహానటి, కథానాయకుడు సినిమాల ద్వారా ఈమధ్య ఇంకొందరికీ ఈయన పేరు, తీరు కొంత తెలుసు.

మాయాబజార్ సినిమా అంతటా "CGI లేకుండా ఇదెలా చేశారబ్బా!" అనిపించే వర్క్ కోకొల్లలు. మనకే కాదు, ఆ సినిమాకు అప్రెంటిస్‌గా పనిచేసి, తర్వాత ప్రసిద్ధ దర్శకుడైన సింగీతం శ్రీనివాసరావు గారికి కూడా ఒకటీ అరా సందేహాలు అలానే ఉండిపోయాయట.
అందులో ఒకటి -
కంబళి గింబళి ఎలా అయింది? 2000 మొదట్లో ఈ సందేహం వచ్చిందట సింగీతం గారికి. ఆ సీన్ తీసిన రోజు తనకు వేరే పని అప్పగించి ఉంటారనీ, పోనీ తర్వాత అయినా ఎవరినీ అడిగి తెలుసుకోలేదనీ చాలా గుంజాటన పడిపోయారు. సినిమా దర్శకుడు కె.వి.రెడ్డి గారు, సినిమాటోగ్రాఫర్ మార్కస్ బార్ట్‌లే, కళాదర్శకుల్లో ఒకరైన మా.గోఖలే మరణించారు.

@yarlagaddavrao @kkmohan73 @kkmohan73 గారూ, ఆక్సిజన్ ప్లాంట్ ఒక్కొక్కటి కనీసం రూ.40 లక్షల నుంచి కోటిన్నర వరకూ ఖరీదు ఉంటుంది. నెలకొల్పాలంటే దాదాపు నెల, నెలన్నర పడుతుంది. చంద్రబాబు గారు ప్రత్యేక శ్రద్ధ వహించి ఆఘమేఘాల మీద పనులు చేయిస్తుంటేనే కనీసం నెల. నెల అంటే ఏముంది అనిపించవచ్చు.
1/n @yarlagaddavrao @kkmohan73 కానీ, ఈరోజు అధికారిక లెక్కల ప్రకారమే ఆంప్రలో దాదాపు లక్షా 92 వేల యాక్టివ్ కేసులున్నాయి. గత మూడు నాలుగు వారాల్లో కేసుల సంఖ్య ఏడు రోజుల సగటు ఎప్పుడూ 20 వేలకు తక్కువ లేదు. ఎక్కడ చూసినా SoS Requests. ఇలాంటి పరిస్థితుల్లో ఇప్పటికిప్పుడు చేయగల సాయం ఏమిటో @KChiruTweets చేస్తున్నాడు 2/n

కాశ్మీర్ మీద మాట్లాడే హక్కు కాంగ్రెస్ పార్టీకి లేదు. ఎందుకు? ఈనాడు కాశ్మీర్ ఒక ఉగ్రవాద సమస్యగా మారడానికి కారణం నెహ్రూ కాదు, షేక్ అబ్దుల్లా అంతకన్నా కాదు.
ఉత్తరాన మంచు కొండలు మండిపోవడానికి, కాశ్మీరీ పండిట్లు జీవితాలు కోల్పోవడానికి, అంతా జటిలం కావడానికి కారణం..
రాజీవ్ గాంధీ
1/n 1986లో జమ్మూ కాశ్మీర్లో నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్ ప్రభుత్వం నడిచేది. 1982లో కాశ్మీర్ నాయకుడు షేక్ అబ్దుల్లా చనిపోయాక కొడుకు ఫరూక్ అబ్దుల్లా ముఖ్యమంత్రి అయ్యాడు. రెండేళ్లకు ఫరూక్ బావమరిది (షేక్ అబ్దుల్లా అల్లుడు) గులాం మహమ్మద్ షా దెబ్బవేసి దించి తానే ముఖ్యమంత్రి అయ్యాడు. 2/n