,
29 tweets,
4 min read
Read on Twitter
1. 1800’lü yılların ortalarına ulaştığımızda ‘Fizik doğada olan bütün olayları açıkladı, bundan sonra büyük keşifler olmaz’ fikri bilim dünyasına yavaş yavaş hâkim olmaya başlamıştı. Zamanın bazı bilim otoritelerine göre dünyanın bütün sırlarına vakıf olmamıza çok az kalmıştı...
2. Bu ünlü öngörüsüzlüklerden en bilineni Amerikan patent dairesi başkanı Charles H. Duell’in ‘Artık yeni hiçbir şey yok, icat edilebilecek her şey icat edildi’ sözüdür...
3. Bu durum determinist bir bakış açısıydı ve 1900'lü yılların başına kadar bilimin normal bir varsayımı olarak kabul edildi. Determinist bakış açısı mutlak 'Bilgi'nin ve mutlak 'Zaman'ın var olduğunu iddia ederken, evren bizden etkilenmeyen bir sahneye benzetilmişti.
4. Mutlak 'Bilgi', herkes için geçerli ve kabul edilen bilgilerin var olması anlamına gelir. Mutlak 'Zaman' ise herkes için aynı ilerleyen bir zaman kavramını ifade eder. Evren'in içerisinde olanlardan etkilenmeyen sahne olması ise mutlak bir 'Ağ' olduğu inancıdır.
5. Bilim dünyasının 1800'lü yıllardaki 'Bilim sınırlarına ulaştı' iddiası da sırf bu determinizmin mutlaklık anlayışıyla alakalı. Diğer tabirle, dünyada vuku bulan her şeyin belirli, ölçülebilir, anlaşılabilir ve matematiksel olarak ifade edilebilir olduğuna inanç.
6. 1900'lü yılların başlaması ile birlikte determinist inanç çok sarsıcı darbeler almaya başladı. Bu darbelerden ilki Heisenberg'in Belirsizlik Kuram'ı ile 'Bilgi' belirsizliğini ortaya koyması. Mutlak bilginin olmadığının atomaltı dünyadaki keşfi...
7. Bilginin belirsizliği, mutlak bilgiyi geçelim, maddenin varlığına dair derin şüphelerin ortaya çıkmasına sebep oldu...
Başlarda bunu kabullenmek istemeyen Einstein'ın ilerleyen zamanlardaki ünlü sözüyle; ‘Gerçeklik, çok ısrarcı olsa da, sadece bir yanılsamadır’...
Başlarda bunu kabullenmek istemeyen Einstein'ın ilerleyen zamanlardaki ünlü sözüyle; ‘Gerçeklik, çok ısrarcı olsa da, sadece bir yanılsamadır’...
8. Determinist inanca ikinci büyük darbe Görelilik Kuramı ile Einstein tarafından vuruldu. Bu kurama göre zaman farklı durumlardaki insanlar için farklı işliyordu. Mutlak bir zaman yoktu, zaman belirsizdi...
9. Kütle çekiminin çok yüksek olduğu 'Kara Delikler'de ve ışık hızında giden parçacıklarda zaman duruyordu. Örneğin bir kara deliği ziyaret imkanımız olsa ve hızlıca geri dönebilsek, dünyanın 100 sene sonraki haline şahit olabiliyorduk.
10. Bu durum aslında geçmişin, şimdinin ve geleceğin aynı anda yaşandığını gösteriyordu. Zaman boyutunun üstüne çıkabilmek, büyük patlamadan evrenin sonuna bütün olayları aynı anda görebileceğimiz anlamına geliyordu.
11. Determinist inanca son darbe Edward Lorenz isimli bir bilim adamının yaptığı ufak bir üşengeçlik sonucu indirildi. Bilgisayarında hava simülasyonu ile uğraşan Edward Lorenz, bir değişkeni üşengeçlikten yuvarlayarak sisteme soktu ve sonucunda 'Kaos Teorisi' ile tanışmış olduk.
12. Edward Lorenz buna ‘Kelebek Etkisi’ dedi. Amazon ormanlarında bir kelebeğin kanat çırpması ABD’de fırtına kopmasına sebep olabiliyordu. Burada ifade edilmeye çalışılan şey elbette kelebeğin kanat çırpması değil...
13. Anlatılmak istenen, başlangıç koşullarında meydana gelen önemsenmeyecek derecede küçücük olayların, katalizatör görevi görerek kaotik sistemin altını üstüne getirmesi...
14. 13. Yüzyıldan beri bilinen anonim bir söz kelebek etkisini çok iyi özetler; Bir çivi bir nalı, bir nal bir atı, bir at bir savaşçıyı, bir savaşçı bir savaşı ve bir savaş koca bir imparatorluğu yıkabilir...
15. Bu durum determinist inancın aksine, canlı ve cansız varlıkları birbirine bağlayan ağın durağan ve tahmin edilebilir olmadığını, aksine çok dinamik ve belirsiz olduğunu ortaya koyuyordu.
16. Bu ağ anlık bazda değişiklik gösterebiliyor, bir kelebek kanadını fırtınaya evrilebiliyor, bir çiviyi koca bir imparatorluğa bir anda bağlayabiliyor ve sonucunda hiç beklenmedik olaylara sebebiyet verebiliyordu.
17.Zaman belirsizliği görelilik kuramı ile, bilgi belirsizliği kuantum teorisi ile ve ağ belirsizliği de kaos teorisi ile tanımlanmıştı.20. yüzyıl belirsizliklerle başlamış ve belirsizliklerle devam ediyordu.Bu noktada bilim, kendisine çok farklı bir hedef belirlemek durumundaydı
18. Stephen Hawking bu hedefi şu şekilde özetler;
‘‘Aslında, günümüzde bilimin görevini, belirsizlik ilkesinin koyduğu sınırlar içinde, olayları önceden kestirebilmemizi sağlayacak yasaları keşfetmek olarak yeniden belirledik.’’
‘‘Aslında, günümüzde bilimin görevini, belirsizlik ilkesinin koyduğu sınırlar içinde, olayları önceden kestirebilmemizi sağlayacak yasaları keşfetmek olarak yeniden belirledik.’’
19. Bilgi, ağ ve zaman belirsizliği insanlık tarihinde her zaman bir ‘Siyah Kuğu’yu doğurdu ve insanlık tarihi bu siyah kuğuların sırtında şekillendi. Siyah Kuğu, beklenilmeyenin hatta akla bile gelmeyenin gerçekleşmesi durumu olarak özetlenebilir.
20. Siyah Kuğular, büyük fay hatlarını harekete geçirmeleri dolayısıyla bütün bilgi dünyamızı, birbirimiz arasındaki ağları ve zamanın akışını radikal bir şekilde değiştirir.
21. Büyük Patlama, tarihte milyonları öldüren birçok salgın, atın evcilleştirilmesi, yazının bulunması, buhar gücünün keşfi ve elektriğin icadı birer siyah kuğudur...
22. Siyah Kuğular, kendini sürekli hesaplamakta olan evrenin henüz anlayamadığımız belirsiz dinamikleri ile bizlere yaptığı sürprizlerdir...
23. Bilgi, ağ ve zaman belirsizliğini aşmak için 1950’lerden bugüne kadar kullandığımız çıkış yolu dijitalleşmeydi. Bütün bilgilerin dijital sistemlere işlendiği, bütünüyle bir ağda çalışan ve aynı zamanı kullanan akıllı sistemlerin siyah kuğuları aşacağını düşündük...
24. Fakat bu uygulamalar genele uygulanabilir olmadığı için başarı elde edemedik. Bir fabrikanın sınırları içerisinde yüzde yüz bilgisayar ve robot sistemleri inşa edebilirsiniz, fakat fabrikanız dışarıdaki belirsizliklerden bağımsız değildir.
25. Bu yüzden, bilgi, ağ ve zaman belirsizliğinin aşılması için günümüze kadar kullandığımız bütün klasik yaklaşımlardan ve teorilerden kurtularak çok daha büyük bir düşünceye yoğunlaşmak durumundayız.
26. Bu sebepledir ki, atomların hesaplama yöntemlerini öğreniyor, onları ikna ederek bizlerle bilgi paylaşmalarını sağlamaya çalışıyoruz. Devasa kuantum bilgisayarlar inşa ederek Büyük Kuantum Data üretme gayretindeyiz...
27.
Bilgi, belirsizliğin çözümüdür.
---Claude Shannon
Bilgi, belirsizliğin çözümüdür.
---Claude Shannon
28.
Bir gün gerçeği öğreneceğiz. O gün, o ‘gerçek’ hepimizi delirtecek.
--- Aldous Huxley
Bir gün gerçeği öğreneceğiz. O gün, o ‘gerçek’ hepimizi delirtecek.
--- Aldous Huxley
Ağustos'ta buluşalım... 
