,
72 tweets,
8 min read
Read on Twitter
1. 4 Ekim 1957 günü dünyanın ilk yapay uydusu Sputnik 1, SSCB tarafından yörüngeye oturtuldu. Bu gelişme milletlerarası arenada Amerika Birleşik Devletleri’ne karşı Rusların göz alıcı bir başarısı ve büyük bir gövde gösterisiydi.
2. SSCB’nin teknolojideki bu atılımı karşı önlem alınmadığı taktirde şüphesiz büyük bir yenilgi anlamına geliyordu. ABD tarafından Sputnik 1 uydusuna cevap 1958 yılının Şubat ayında kurulan ARPA’dır (İleri Araştırma Projeleri Ajansı).
3. Daha sonra DARPA (Savunma İleri Araştırma Projeleri Ajansı) ismini alan ABD Savunma Bakanlığı’na bağlı bu kurum günümüz internetini keşfeden kurumdur. ARPA’nın başarılı çalışmaları ile iki dünya devi arasında uzay savaşı başlar.
4. John F. Kennedy ARPA’nın çalışmalarına güvenerek 12 Eylül 1962 günü yaptığı tarihi konuşmasında ‘Aya gitmeyi seçtik ve bunu 10 sene içerisinde başaracağız’ der.
5. Nitekim ABD 1969 Temmuz’unda Apollo 11 misyonunu başarıyla tamamlayarak aya insan indiren ilk devlet olur. Sputnik 1 krizi olarak tarihe geçen bu olay ABD’nin teknolojik açıdan uyanışı ve cesur hamlelerinin başlangıcıdır.
6. ABD’nin Sputnik 1 krizinin bir benzerini 2016 baharında yaşadık. Google şirketi DeepMind, AlphaGo ile binlerce yıllık Çin geleneği olan GO oyununda dünya şampiyonu insan rakibini çok kolay alt edince Çin yapay zeka konusunda uyandı.
7. Yapay zekanın Çinli oyunu karşısındaki tartışmasız üstünlüğünün Çin toplumunda nasıl bir yenilmişlik duygusuna neden olduğunu takdir edersiniz.
8. ABD vatandaşlarının böylesine bir yarışmadan haberleri dahi yokken Çin’de 280 milyon kişi televizyonlarının karşısında nefeslerini tutarak karşılaşmayı takip etmişti.
9. Çok ileri düzey zeka ve strateji oyunu, 2500 yıldır oynanan ve Çin medeniyetinin ürünü olan GO, şımarık Amerika’nın birkaç akıllı çocuğu tarafından adeta aşağılanmıştı.
10. Yenilgi Çin toplumunun bütün katmanlarında adeta bir tokat etkisi yaptı. Bu durum Çin’in yapay zeka hususunda uyanışı ve geleceğin dünyasında bu teknolojinin ne kadar büyük rol oynayacağını anladığı mihenk taşıdır.
11. Amerika Birleşik Devletleri siber teknolojiler hususunda çok önceden çalışmalarına başlamıştı. 2009 yılında Pentagon’un direktifiyle Birleşik Devletler Siber Ordusu (USCYBERCOM) kuruldu.
12. Siber ordu kara, hava, deniz ve uzay kuvvetlerinden sonra ordunun sahip olduğu beşinci kuvvet olma özelliğine sahip. Günümüzde bu hamlenin ne kadar yerinde bir hamle olduğunu çok açık bir şekilde görebiliyoruz.
13. Çünkü siber güvenlik uzmanlarına göre yakın gelecekte bir devleti siber saldırılardan koruyabilmek ve diğer ülkelerle bu konuda savaşabilmek için senelik 80 ile 150 milyar dolar arası bir bütçeye sahip olmanız gerekiyor.
14. ABD’nin 2018 yılı için bütün ordusuna ayırdığı bütçenin 639 milyar dolar olduğu göz önünde bulundurulursa siber ordu maliyetinin yüksekliği kolaylıkla anlaşılabilir.
15. Yapay zekanın güçlü bir teknolojiye dönüşebilmesi için 2 şart vardır. Birincisi çok iyi yapay zeka algoritmalar ve ikincisi BigData.
16. Yapay Zeka algoritmalar kendi kendilerine öğrenme başarısını yüksek miktarda veriye ulaşmaya borçludur. Yani ne kadar çok BigData, o kadar etkili ve güçlü yapay zeka uygulaması.
17. Arap Baharı’nda sosyal medyanın ve dolayısıyla BigData’nın önemini gören Çin hükümeti Big Data’nın ulusal bir strateji olduğunu Kasım 2015 yılında resmi olarak açıklamıştı.
18. O günden itibaren ilk önce Çin halkının bütün BigData’sına sahip olabilmek için ciddi adımlar atılmaya başlandı.
19. Dünyanın en karmaşık kapalı devre kamera sistemi ile 30 milyon kamera bütün Çin sokaklarını, parklarını, toplu taşıma araçlarını asansörlerini ve taksilerini işgale başladı.
20. 4000 polisin 24 saat boyunca gözlerini ayırmadığı sistem ile bütün sokakların kalp atışları dinleniyordu. Beijing’de sokakların tamamında gözü olan rejim, görüntü toplamada tek bir sıkıntı ile karşılaştı.
21. Kirli hava ve sis görüntülerin kalitesinin etkiliyordu. Çok geçmeden Çin hükümeti kirli hava ve siste de sorunsuz görüntü sağlayan kameralarla sokaklarını yeniden donattı. Bu sefer yüz tanıma algoritmaları da sisteme entegre edilmişti.
22. 18 Kasım 2017 yılında Çin devlet başkanı Xi Jinping 2300 partidaşını karşısına aldığı konuşmada bu sefer de yapay zeka ve BigData ikilisinin Çin’i dünyanın en büyük gücü yapacak teknolojiler olduğunu ifade ediyordu.
23. Çin’in hedefi 2030 yılı itibariyle yapay zeka ve BigData’da dünya lideri olmak. Çin’in 2017 yılında yapay zekaya olan yatırımı 12 milyar dolar iken bunun 2020’de 70 milyar dolara yükseleceği tahmin ediliyor. (2030 – 150 Milyar Dolar)
24. Çin, yoğun nüfusuyla algoritma geliştirme hususunda BigData sıkıntısı çekmiyor. Fakat bir dünya gücü olabilmeniz için tüm dünya insanlığının BigData’sına sahip olmalısınız.
25. Sadece içe yönelik üretim yaparsanız bir süre sonra tıkanırsınız. Çin dünyaya açılmalıdır. Bunu da tüm dünyadan toplayabileceği Big Data ile başarabilir.
26. Çünkü bütün insanlığın big datasına sahip olmak, bütün insanlığa hitap eden ürünler üretebilmek anlamına gelir.
27. Yoksa bölgesel güç olmaktan öteye geçemezsiniz. Bu yüzden Çin, Dijital İpek Yolu projesini gündemine aldı. BigData savaşları bu sayede ABD ile Çin arasında bir soğuk savaşa dönüştü.
28. Çin devleti Dijital İpek Yolu projesi için 79 milyar dolarlık yatırım öngörmekte. Bu sayede Peking ve Londra birbirine 5G teknolojisi ile bağlanacak. Üstlenici firma elbette Huawei.
29. Bu durum bu sefer de dijital bir demir perdenin dünyaya gerileceği anlamına geliyor. ABD, SSCB ile olan soğuk savaşında Lockheed, Northrop ve Raytheon gibi özel şirketlerinin sayesinde başarı kazanmıştı.
30. Bunlar özel şirketlerdi fakat bir anlamda devletleşmiş özel şirketlerdi. Batmak için çok büyük (Too big to fail) sözü ilk kez bir banka için değil Lockheed firması için söylenmiştir.
31. Fakat Çin ile ABD savaşında bu sefer bu tarz askeri firmalar yerine internet ve iletişim ağı devleri rol oynuyor. Amerikan CISCO ve Çin’li Huawei şirketleri büyük bir savaşın içerisinde. Soğuk savaştaki silahlanma yarışından farksız.
32. ABD’nin müttefikleri Avustralya ve Yeni Zelanda Huawei ve ZTE’yi 5G teknolojileri hususunda yasakladı.
33. Kanada Huawei Chief Financial Officer Meng Wanzhou’yu İran yaptırımlarını delmek suçundan tutukladı. Çin çoktan 18 ülkeyi gözetleme sistemleri ile donattı ve diğer 36 ülkede internetin anahtarını elinde tutuyor.
34. Huawei özellikle Afrika’da ulusal veri merkezleri kuruyor. Bu sayede tüm ülkenin BigDatasına sahip olabiliyor. Mauritius’ta 4000 takip ve gözetleme kamerası ve yüz tanıma sistemi ile her şeyden haberdar.
35. Le Monde, yaptığı bir haberde, Çin’in Afrika Birliği Başkanlığının bulunduğu Addis Ababa’da kurduğu veri işlem merkeziyle bütün bilgileri Çin’e aktardığı yönünde suçlamada bulundu.
36. ABD, Avustralya ve Japonya, Çin’in digital ağ kurma çabalarına Avustralya’yı Papua Yeni Gine ve Solomon adalarına bağlayan denizaltı fiberoptik ağ planıyla cevap verdi. Papua Yeni Gine’de ciddi bir yarış sözkonusu.
37. ABD, Overseas Private Investment firmasına 60 milyar dolar enjekte ederek gelişen ülkelerdeki telekomünikasyon altyapısını aynen Çin gibi finanse etmeye karar verdi. Ulusal güvenlik danışmanı John Bolton Çin’in Afrika’yı riske soktuğu iddiasında.
38. Son zamanlarda gündemimizde olan ticaret savaşlarında iki taraf da yoğun analizler içerisinde. Dünya ticaret sisteminin karmakarışık yapısında bir adım atmadan önce sonuçlarını muhakkak öngörmelisiniz.
39. Çünkü yararınıza olduğunu düşündüğünüz adımlar bu kaotik yapıda çok büyük zararlar görmenize sebep olabilir. Rakibinize attığınız bir tokat çok şiddetli bir şekilde kendi ensenizde patlayabilir.
40. Çok basit bir örnek; Çin’den pasaport kağıdı ithalatını durdurmak isterseniz, Çin’li firmanın pasaport kağıdı hammaddesi aldığı Tayvan’daki Amerikan firmasını batırabilirsiniz. Sonuçları öngörebilmek için de ihtiyacınız olan şey bağlantısallık analizidir.
41. 2017 Nisan ayında ABD Ticaret Bakanlığı Çin telekomünikasyon altyapı devi ZTE firmasına (Çin’in bütün 5G altyapı yatırımlarının sahibi) 7 sene süreyle Amerika’da iş yapma yasağı koydu. Kısa bir süre sonra ise bu yasağı kaldırdı.
42. Bağlantısallık analizi ile herkesin herkese muhtaç olduğu bu karmakarışık sistemde çektiğiniz ipin size ne kadar etkisi olacak görebilirsiniz.
43. Kim kiminle ne miktarda ticaret yapıyor, kim kime ne kadar borçlu, kim kimden ne kadar hammadde ihtiyacında, kim kime işlenmiş malzeme satıyor, kim hangi teknolojide kime bağlı. Hepsinin bağlantısallık analizi BigData üzerinden yapılmış olmalı.
44. Bu noktada ABD’nin tüm dünyadan bilgi toplama becerisinin ‘şimdilik’ Çin’den daha ileride olduğunu görüyoruz. Ticaret savaşlarındaki bağlantısallık analizinde bu durum ABD’yi bir adım önde tutuyor.
45. Bu yüzden Çin’in İpek Yolu’nu yeniden canlandırma girişimleri ticaret savaşından bağımsız olarak da düşünülmeli. Aslen şahsi görüşüm, İpek Yolu’nu yeniden canlandırma iştiyakı, ticari avantajlardan çok dijital avantaj sağlama amaçlı.
46. Etki alanı (Sphere of influence) eski dünyada nasıl artırılırdı? Bir devlet uzun vadede paraya çevirebileceği petrol veya değerli madenlere sahipse Amerika tarafından müttefiklik vasfına sahip olurdu.
47. Bu sayede bu ülkeye giden Amerika’nın büyük şirketleri çeşitli yatırım alanlarında teklifler götürürdü. Örneğin Suudi Arabistan’ın bütün altyapı yatırımlarını (yol, su, elektrik...) Amerikan firmaları üstlendi.
48. Suudi Arabistan Amerika’nın bir bankasından altyapı yatırımı için yüklü miktarda krediler çekerek Amerikan’ın bir diğer altyapı inşa firmasına bu krediyi verdi.
49. Amerika bir cebinden çıkardığı parayı Suudi Arabistan’ın verdiği faizlerle daha da artırarak diğer cebine sokmuş oldu.
50. Bu tarzdan müttefiklik anlaşmalarına yanaşmayan ülkelere ise büyük siyasi operasyonlar çekildi. Siyasi operasyonlar da başarısız olmuşsa en son savaş alternatifine yönelindi.
51. Günümüzde Çin, ABD’nin geçtiğimiz 50 sene içerisinde uyguladığı emperyalist yayılımcılık anlayışının aynısını uyguluyor. Bu yolla yatırım yaptığı ülkelerin etinden, sütünden ve elbette BigData’sından nemalanma peşinde.
52. Çin, Dijital Etki Alanı’nı (Sphere of Digital Influence) devletlerin internet altyapılarını inşa ederek arttırma amacında. Son yıllarda özellikle uzak doğu ve Afrika’da bu faaliyetlerini artırdı.
53. Örneğin Çin ve Pakistan’ı birbirine bağlayacak olan 800 kilometrelik fiber optik kablo ağını (Pak-China) Çin firması Huawei Çin bankası Expor-Import Banka’sından aldığı kredi ile yapıyor.
54. Yani Çin devleti bir cebinden aldığı parayı diğer cebine koyarken hem insanlarına iş imkanı sağlıyor hem de verdiği kredinin faizini cebine indiriyor. Bir anlamda soğuk savaş yıllarının Marshall Planı.
55. Zambia, Çin’e telekomünikasyon, yayın ve gözetleme teknolojileri için yüklü miktarda borçlu. Eski bir İngiliz sömürge devleti olan Zambia bu sefer de Çin'e geleceğini borçlanmış durumda. Borçlarını zengin bakır ve kobalt madenlerini satarak ödeme hedefinde, kolay gelsin.
56. Zambia’nın Çin’e olan borcu 3.1 milyar dolar. Toplam borcunun yaklaşık üçte biri.
57. 2007’de Çin telekomünikasyon şirketleri Tanzanya’da binlerce kilometrelik fiber optik kablo döşedi. Karşılığında Çin madencilik şirketlerinden Sichuan Hongda Tanzanya ile 3 milyar dolarlık anlaşma yaparak bu ülkedeki kömür ve demir madenlerini çıkaracağını açıkladı.
58. Alibaba’nın ABD’de 1 milyon iş yaratma sözü, ABD devlerinin Çin’de milyonlarca insana iş veriyor oluşu, Microsoft’un Çin’de yapay zeka destek yatırımları, Baidu’nun Silikon Vadisi’nde çalıştırdığı Amerikan mühendisler sizi yanıltmasın.
59. Ulusal güvenlik söz konusu olduğunda masanın üzeri tek bir hareketle tertemiz yapılır ve oyun yeniden kurgulanır. Nitekim batı medyasında giderek yükselen eleştiriler bunun çok uzakta olmadığını gösteriyor.
60. Birkaç sene içerisinde bu savaşın sonuçlarını çok açık bir şekilde görebileceğiz. Ya Apple telefonlarınızla Google’da arama yapıp Tesla’ya bineceksiniz veya Huawei ile 5G bağlanıp, Alibaba’dan sipariş verip Baidu’nun otonom arabalarını süreceksiniz.
61. Sudan'daki darbeye bu açıdan bakabilirsiniz. Aşağıdaki makalenin 20. sayfasında her şey çok iyi özetlenmiş.
assets.publishing.service.gov.uk/media/5c866463…
assets.publishing.service.gov.uk/media/5c866463…
62. ABD’nin Türkiye’ye satacağı F35’leri S400 yüzünden askıya alması konuyla alakalı sıcağı sıcağına yaşadığımız bir gelişme. Aynı sistem içerisinde olduklarından, S400’lere F35’leri dost olarak tanıtmak zorundasınız ki bir kaza olmasın.
63. F35’leri S400’lere tanıtmanız durumunda da uçakla ilgili birçok bilgiyi Rusya ve Huawei aracılığıyla ile de Çin’le paylaşmış oluyorsunuz.
64. Peki yeni demir perdenin Türkiye’ye söyledikleri neler? Türkiye perdenin hangi tarafını tercih edecek? Henüz karar verilmemiş gözüküyor. Fazla da bir süremiz kalmadı.
65. Türkiye’nin önünde malesef iki seçenek var. Birincisi bütün telekomünikasyon altyapısını, veri merkezlerini, güvenlik duvarlarını, askeri alt ve üst yapısını yaklaşık 400 milyar dolar yatırımla tamamen Çin’e ve Rusya’ya emanet etmek.
66. Bu durumda Çin’in kredi açısından cömert olacağını Afrika’daki diğer örneklerden anlayabiliyoruz.
67. Diğer seçenek ise NATO’ya bağlılığı yeniden irdeleyerek Türkiye’de bulunan Çin’in (Huawei) telekomünikasyon altyapı yatırımlarını durdurmak ve S400 gibi savunma sistemlerinden vazgeçmek.
68. NATO’nun vasfını yitirdiği iddiaları büyük bir aldatmacadır. Günümüzdeki önemi, SSCB/ABD soğuk savaşı döneminden bile daha kritik bir durumda.
69. ‘Yapay Zeka - Big Data’ devrimini de, aynen diğer devrimlerde olduğu gibi, oyların yeniden sayımı gibi yüksek öneme haiz tartışmalarla kaçırdığımız için bu iki seçenekten başka seçeneğimiz yok.
70. Bu seçeneklerden birisini tercih etmelisiniz. Arada kalmak ülkenin bölünmesi anlamına gelecektir. Bölünme nereden olacak az çok tahmin edebiliyoruz. Soğuk Savaş sırasında Kore ve Almanya örnekleri açık olarak önümüzde durmakta.
71. Son olarak, hangi seçeneği seçerseniz seçin, 2025 yılı itibariyle siber savunma komutanlığını oluşturmak ve bu komutanlığa senelik 15 milyar dolar kaynak bulmak durumundasınız. (Amerikan Siber Ordusu bu yıllarda 80-150 milyar dolarlık bütçeye sahip olacak)
72. Flood çok uzadı. Amerika ile Çin’in dünyanın görünmeyen yüzünde hacker ordularıyla verdiği ‘her şeyin BigData’sına sahip olma savaşı’nı bir başka flood’ta işleyelim. Affınıza, teşekkürler.
