Thread by @razor0fOccam

“triad” testleri var. bilişsel/kültürel farklılıkları yakalayan test setleri bunlar.
uzakdoğulu -UD- (çin/japon) ve batılı -WD- (avrupa/amerika) bireyler arasında çok bariz farklılıklar veriyor. niçin deyince karşımıza “pirinç” çıkıyor. başlayalım.. #TarımBilişselZincir heheh

“tren-otobüs-ray” kelimeleri uzakdoğulu ve batılı bireylere gösterilip iki tanesini seçmeleri isteniyor.
batılı (us/avrupa) yoğunlukla tren ve otobüsü seçerken uzakdoğu (çin/jap.) ısrarla tren ve ray ikilisini seçiyor.
buraya sonra geleceğim.. lakin testlere devam edelim :D

amerikalı profesörler, kendilerinin ortalamadan daha iyi olduğu konusunda hemfikirler. (%94)
kanadalı ve japon çocuklardan, kendileri ve arkadaşlarını bir kağıda çizmeleri istendiğinde batılılar kendilerini arkadaşlarına göre büyük çiziyorken japon cocuklar eşit çiziyor..

diğer bir test thalman testi. basit bir çizimde uzun bir cin ali, kısa bir cin ali’ye doğru eğilmiş ünlemli bir baloncuk ile söyleniyor.. bu çizimi uzakdoğululara ve batılılara gösterip görüşlerini alıyorlar..
(kendi çizimim sembolik!)

son testte ise batılı ve doğulu 8-10 yaş grubu çocuklardan kendi çevrelerindeki doğal güzellikleri çizmeleri isteniyor. ufuk çizgisini hep daha yukarıda çiziyor uzak doğulular!
bitti mi? bitmedi.
sadece bu yazdıklarımla da bitmeyecek bu arada. çok fazla deney var.

eye-tracking testi yapılan bir grup uzak asyalı ve avrupalı grupta görülüyor ki; asyalılar verilen büyük resimde hep arkaplandaki detaylarda yoğunlaşıyorken, batılılar önplandaki bağlamı çok uzun süre inceliyorlar...

eksikleri tamamlayayim; tren sorusu.. batili denekler hep tren ve otobus ikilisini seciyor. ayni amaca hizmet etmesi minvalinde onemli kriter.
asyali kardeslerimiz ise seylerin fonksiyonel anlamda daha tamamlayici olmasi taraftari. tren/ray ikilisinde israr ediyorlar.

thalman testinde batılı çocuklar uzun boylu figüre söylemediklerini bırakmıyorlar.. afedersiziniz ana avrat. ne yavsakigi kaliyor ne barbarligi..
uzakdogulu cocuklar ise babasi azarliyor yav iste cocugu bundan dogal ne olabilir diyor..
hatirladiniz dimi bu figürü :/

ufuk çizgisini verilen a4 kağıtta nispeten daha yukarı çizenler de asyalı çocuklar misal. backround/context ilişkisi için nefis örnek.

çok net bağlam/kültür ilişkisi indikatörüymüş(!!!) kanadalı çocuklar o ufuk çizgisini çok aşağıya çiziyorlar :D ee? nedir?

dönüp dolaşıp şuna geliyor.
son 7.000 senedir pirinc tarimi yapan topluluklar bir sekilde kollektif (holistik, uzakdogulu), lakin bugday tarimina yonelmis klanlar daha birey bazli (yukaridaki tivitlerdeki bati esdegeri) gibi dusunuyor.

daha ilginci, çin’de yangtze nehri o kadar belirleyici ki; kuzeyindeki topluluklar (bugday) ile guneyindekiler (pirinc toplumu) arasinda benzer farklilik var.

pirinc, 8.000 sene once bugday kadar kolay tarimi yapilan bir crop degilmis. pirinc icin komplike sulama sistemi gerekir, bugday icin belli yagmur patternleri yeterlidir. pirinc kollektif bi calisma olmadan sehri doyurmaz.. bugdayda bu problem yok.

yangtze nehri örnegi harika!

kuzeyi bugday, guneyi pirinc!

yapilan arastirmada bugday tarafi daha individualist, pirinc tarafi daha kolektivist??
yukarida yazilan testler bunu anlatiyor :D

bugdayla pirincin savasina meydan okuyacak boncuklari suradan alalim once;
bbc.com/future/story/2…

simdi testlere gelelim. ilk testimiz triad.. tren otobus ve ray.
batili birey net tren ve otobusu seciyor. pragmatik adamlariz, nispî aynilik lazim hulasa!
uzakdogulu tren ve ray diyor. fonksiyonel tamamlayicilik onemli sanirim.

uzakdogulu icinde de fark ediyor sonuclar. en ilginc olan da bu zaten. yangzte nehrinin kuzeyi ile guneyi arasinda cok bariz bilissel farklilik var.
daha buyuk bi surpriz var aslinda. hokkaido adasina amerikali abimiz horace capron geldikten sonra olanlar, ve oncesi.. :D

hokkaido adasi, tarim karakterinin toplumsal karakter uzerine yaptigi etki minvalinde en bariz ipucu.

bugday karakterli toplumlarin daha individualist, pirince dayaninca daha kolektivist olmalari mevzusu onalti kez detayda girmis cikmis.

yangzte nehrinin kuzeyinde tarim daha cok bugday uzerinden, guneyde ise pirinc hakim. pirincin tariminda daha cok kollektivist calisma sart ve ozellikle sulama sistemleri oldukca komplike. bu yuzden pirinc toplumlarinin daha holistik dusunce yapisina sahip oldugu teorize ediliyor

bir diger rakip teori ise su; salgin hastaliklarin nispeten fazladan kirip gecirdigi topluluklar kollektivist dusunce yapisina daha meyilli. bu holistik dusunce yapisinin patojenler ile sekillendigi teorize ediliyor. epey uzunca bi calisma, suradan;
rspb.royalsocietypublishing.org/content/275/16…