,
13 tweets,
3 min read
Read on Twitter
BDDK, 2018 Ağustos’ta bankaların yurtdışı yerleşiklerle yaptıkları döviz swapları ile swap benzeri (spot + vadeli döviz işlemi) işlemleri ve forward, opsiyon ve benzeri türev işlemlerini bankaların özkaynaklarının %50’si ile sınırlamış, Eylül’de sınırı %25’e çekmişti.
BDDK, yurt dışında TL borçlanılıp bununla USD satın alınarak TL aleyhine spekülasyon yapılmasını ve bu şekilde TL üzerinde değer kaybetme yönünde baskı oluşturulmasını önlemek için yurt içi bankalara Londra’da TL borç verip döviz borçlanma sınırı getirmişti.
Karardan kısa süre sonra (14 Eylül) @Merkez_Bankasi 625 bps faiz artırdı ve TL’yi tam saha savunmaya başladı. Böylece bir taraftan TL’yi açığa satıp sonra borçlanarak pozisyon kapatanların gerçekleştirebilecekleri işlem hacmi sınırlandırıldı bir taraftan da TL maliyeti artırıldı.
Bir süre sonra kur görece istikrar kazanınca Londra’daki swap piyasası da gevşedi ve faizler @Merkez_Bankasi kontrolündeki BIST repo pazarındakinin birkaç puan altına geriledi. Bu durumu gören bankalar yeni bir arbitraj modeli geliştirdi. Mekanizma şöyle işliyordu:
Bankalar ellerindeki TL’yi Londra’da swap işlemi ile USD’ye çeviriyor, sonra bu dövizi @Merkez_Bankasi (TCMB)’nın rezerv opsiyonu mekanizması (ROM) aracılığı ile munzam karşılıklarını azaltmada kullanıyor böylece TL’yi TCMB’nin faizinden daha düşük maliyetle kullanmış oluyorlardı
Gözlemlerimden anladığım kadarıyla; Cuma günkü hareketi gören bazı piyasa aktörleri #USDTRY nin Ağustos’taki gibi kopup gideceği şeklinde yanlış bir öngörüde bulundular ve ciddi miktarda açığa TL sattılar. Beklentileri kurun önlenemez şekilde yükseleceğiydi.
Bu varsayımları #USDTRY ‘nin, aldıkları USD’yi satarak hem TL borçlarının ana parasını hem de faizini ödedikten sonra ellerinde hâlâ para kalmasına yetecek kadar yükselmesiydi. Ama bugün varsayım gerçekleşmeyince açık pozisyonlarını kapatmak için TL talep etmek zorunda kaldılar
Oysa Londra’daki TL piyasasının likiditesi çok azalmıştı, bankalar oraya likidite sağlayamıyordu. Bu şartlar altında sığ piyasada spekülatif pozisyon kapatmak için TL’ye oluşan talep ortalama %20’lerde seyreden gecelik swap faizlerinin %80-90 seviyesine fırlamasına sebep oldu.
Tabii bunda @Merkez_Bankasi ‘nın para piyasasını fonlama maliyetini %29’a çıkararak yurt içi TL likidite maliyetini artırması da rol oynamıştır. Bu gelişmeyi doğru analiz edemeyen ve Londra TL piyasasının likiditesiz, sığ bir piyasa olduğunu dikkate almayanlar endişeye kapıldı.
Gecelik swap faiz oranlarındaki yükselişi 2001 krizindeki astronomik faiz artışına atıfta bulunarak yorumlayanlar veya bu faizin Türkiye’deki şirketlere ve bankalara zarar vereceğini düşünerek panik psikolojisi yaşayanlar oldu. Oysa bu faiz sadece sığ piyasadaki teorik bir faizdi
Bu tespiti yaptıktan sonra şu hususu da önemle vurgulamamız gerekir. Piyasalara bu şekilde müdahale ederek Türkiye piyasası ve finans sektörü için çok önemli bir kazanım olan Londra TL piyasasını etkin bir mekanizma olmaktan çıkarmak doğru bir karar değildir.
Gerektiğinde TL karşılığında USD veya USD karşılığında TL yaratmak, itibarı ve kredi notu yüksek küresel finansal kuruluşların TL piyasasına katılmasını, böylece TLnin küresel bir para olmasını sağlamak bakımından yaşamsal önem taşıyan piyasanın etkinliğini yitirmesi bir kayıptır
Etkin bir Londra TL piyasası, serbest piyasa ve serbest kambiyo rejimi açısından olduğu kadar İstanbul’u küresel bir finans merkezi yapma vizyonu açısından da büyük önem taşır. Spekülatif saldırılarla mücadele yasakçılıkla değil rasyonel politikalar ve iyi yönetişimle başarılır.
