12,399 views

, 27 tweets, 11 min read

Leningrad Kuşatması İkinci Dünya Savaşı’nın en ağır kuşatmasıydı. 8 Eylül 1941’de başladı. Şehir, Hitler’in Sovyetler Birliği’ni istila etme planındaki üç stratejik hedeften biriydi. Kışın eksi 35 dereceyi bulan soğuklarda, Leningrad’da insanlar açlıktan kırılıyordu.

Naziler, kente ve çevre yerleşimlerine ulaşan ikmal hatlarını kesmişti. Kuşatmadan bir yıl sonra bir milyon kişi hayatını kaybetmişti.
Kızıl Ordu için Leningrad hayati düzeyde önem taşıyordu. Kentteki yaşamı ve savunmayı sürdürebilmek için Sovyetlerin kullanabildiği

tek ikmal ve tahliye yolu Ladoga Gölü’nün üzerinden geçiyordu. İkmal malzemeleri kış aylarında donmuş gölün üzerinde kara taşıtlarıyla sağlanıyordu.

9 Ağustos 1942 akşamı Leningrad’ın cephe hattına hoparlörlerin yerleştirildiği görüldü.

Sonrasında ise bu hoparlörlerden bir müzik sesi duyulmaya başlandı.
Sovyetler Birliği top atışını kesmiş ve müziğin sesinin tamamen duyulmasını sağlamıştı. Ayrıca cephedeki askerlerin radyodan yayınlanacak müziği dinlemeleri istenmişti.

Hoparlörlerden başlayan müzik Sostakoviç’e ait olan 7. Senfoni’ydi. Ve bu orkestradaki herkes orada açlıktan ölmek üzere olan halkın müzisyenlerinden oluşmaktaydı.
Konser, orkestra şefi tarafından önceden kaydedilen bir bildirinin okunması ile başlıyordu.

"Yoldaşlar! Şehrimizin kültürel tarihinde yer alacak büyük bir olay gerçekleşmek üzeredir. Birkaç dakika içinde, harikulade vatandaşımız Dmitri Şostakoviç’in ‘Yedinci Senfoni’sini duyacaksınız. Kendisi bu müthiş besteyi düşman Leningrad’a delicesine saldırdığı esnada yapmıştır…

Faşist domuzların bütün Avrupa’yı bombaladığı ve Avrupa’nın da Leningrad’ın sonunun geldiğini düşündüğü esnada. Ama bu performans ruhumuzun, cesaretimizin ve savaşa hazır olduğumuzun şahididir. Dinleyiniz, yoldaşlar!"

Hoparlörlerden yayılan müzik ise savaş psikolojisini yenilgiden alıp daha dirençli bir hale sürüklemişti. Yarattığı muhteşem ortam işgale karşı gerçekleştirilen büyük direnişin en önemli simgelerinden biri haline gelmişti.

Dünya tarihinin en olağanüstü konseri için o günün seçilmesinin nedeni Hitler’in bu tarihte Leningrad’ı ele geçireceğini ilan etmiş olmasıydı. Prömiyer daha gerçekleşmeden orkestranın üç üyesi açlıktan hayatını kaybetmişti.

Şef Eliasberg şehirde kalan orkestra üyelerinin evlerini tek tek gezerek bir araya toplamıştı. Bir görgü tanığı, bir deri bir kemik müzisyenleri yırtık pırtık konser kıyafetleriyle gören izleyicilerin gözlerinin dolduğunu hatırlıyordu.

Kuşatmadan önce “müzelerin anası” diye anılan Hermitage Müzesi’ndeki eserlerin bir bölümü Ural Dağları’na götürülmüş, Leningrad’da yaşayan bilim insanlarının ve sanatçıların da tahliye edilmesine karar verilmişti Besteci Dmitri Şostakoviç kenti terk etmeyi reddedenler arasındaydı

Önce Kızıl Ordu’ya katılmak istemiş ancak sağlık durumu nedeniyle kabul edilmemişti. Leningrad Senfonisi’ni yazmaya ise itfaiyede yangın gözcülüğü yaparken karar vermişti.
872 gün süren kuşatma, Nazilerin defedilmesiyle 27 Ocak 1944’te sona erdi.

Leningrad’daki yıkım atom bombalarının atıldığı Hiroşima ve Nagasaki’deki yıkımın üzerindeydi. Sovyetler, 20 milyondan fazla askeri ve sivili kaybetmelerine rağmen, kuşatmadan bir yıl sonra Berlin’e kadar ilerleyip Nazileri alaşağı edeceklerdi.

Konsere ait hiçbir film, fotoğraf veya kayıt maalesef günümüze ulaşmamış. Ancak savaştan sonra, esir alınan Alman subayları senfoniyi duyduklarında kenti asla düşüremeyeceklerini anladıklarını itiraf etmiş.

Bir Alman askeri ise konsere ilişkin “Kahramanların senfonisini dinler gibiydik,” demiş.

İlk olarak (bugünkü adıyla) Samara’da 5 Mart 1942 tarihinde sahnelenen 7’inci Senfoni, 9 Ağustos 1942 yılında kuşatma altındaki Leningrad’a moral oldu.

Üç kez Lenin ve tam 11 kez Stalin Ödülü’ne layık görülen Şostakoviç’in eserleri dünya çapında ün kazandı. Sosyalist yönetimin bu denli değer verdiği ünlü besteci devletin politik ve diplomatik heyetlerinde de görevler aldı.

İlk bestesi Devrim Kurbanlarının Anısına Cenaze Marşı’dır. Bu eser Rus işçi sınıfı öncülüğünde gerçekleşen Ekim Devrimine bir saygı duruşuydu.

Şostakoviç, eserini, Moskova prömiyerinde dağıtılan program kitapçığında şöyle anlatıyor:

“İlk bölüm, savaşın kötü gücünün barışçıl, eşsiz yaşamımızı nasıl kesintiye uğrattığını anlatır. Halkımızın mutlu yaşamını, kendilerine ve geleceklerine duydukları güveni; savaş öncesinde binlerce Leningradlının, gerçekte ülkemizdeki bütün insanların sürdükleri yaşamı…

İkinci bölüm, güzel, mutlu olayların bir araya getirildiği lirik bir scherzo’dur. Bunun altını çizen bir hüzün ve dalgınlık izi vardır.

Üçüncü bölüm duygusal bir adagio’dur. Yaşam sevinci ve doğaya karşı duyulan hayranlık, dördüncü bölüme kesintisiz bir geçişle bağlanan

bu bölüm boyunca akan ana temalardır. Birinci ve dördüncü bölümler, kompozisyondaki en önemli bölümlerdir. Birinci bölüm bir kavgadır, dördüncü bölüm ise yaklaşan zafer. Kısa bir girişle açılır, bunu heyecan verici ilk temanın sergilenmesi izler.

İkinci tema, mizaç açısından muzafferane olup bütün bir kompozisyonun dönüm noktasıdır. Bu dönem noktası, sakin ve güvenli bir şekilde gelişir ve finalin büyük, neşeli sesinde zirveye ulaşır.”

“Bir gün, eserlerimin icrasını tamamladıktan sonra, şu küçük notu aldım:

Ben savaşın nasıl korkunç bir şey olduğunu biliyorum ve be bu dehşeti yaşadığıma inanıyorum. Barışın ne kadar güzel bir şey olduğunu bana hatırlattığınız için size teşekkür ediyorum

Öyleyse, herkes savaşın ne kadar korkunç olduğunu anlasın!

Herkes barışın ne kadar güzel olduğunu anlasın! İnsanlığın biricik dilini, bilimin ve sanatın dilini, kültürün dilini konuşan bizler, bunu her yerde hatırlamalıyız. Barış ve demokrasi için, sanatımızın güçlü ve güzel sesini, halkların cesur sesiyle birleştirmeliyiz.”

“Benim senfonilerimin çoğu mezar taşlarıdır. İnsanlarımızın pek çoğu ölüp gitmiş, yakınlarının bile bilmediği yerlere gömülmüşlerdir. (…) Kurbanların her biri için bir beste yapmak istiyorum ama bu olanaksız. O yüzdendir ki, müziğimi onların tümüne ithaf ediyorum.”