Bir süredir yaşadığımız pandemi hayatlarımızı ve özellikle sağlığımızı etkiledi ve etkileyecek. Bu Tweet selinde ekonomik etkileri neler olacak bunu özetlemeye çalışacağım. Şimdiden eksiklik ve hatalarım affola #EconTwitter #Covid_19 #COVID19tr #Covid19turkey #koronaturkiye 1/30
Pandeminin küresel kapitalizmin politik iktisadı üzerinde sonuçları olacak. Küreselleşme ülkeler arası gelir eşitsizliğini bozucu etkiler yaratmıştır. Bu olumsuz etkinin ulusal ekonomilerde de devam ettiğini görüyoruz. voxeu.org/article/how-in… 2/30 
Özellikle küreselleşme ile birlikte sağlık harcamaları ülkelerin uluslararası rekabetçiliği önünde bir engel olarak ortaya çıkmıştır. Mevcut çalışmalarda bunu desteklemektedir (Cornia, 2001; Labonte ve Schrecker, 2007; Fervers, vd., 2016). 3/30
Pek çok gelişmiş ülkenin ve gelişmekte olan ülkenin pandemi ile baş edememesinin arkasındaki önemli etkenlerden biri de bu vahşi küreselleşme pratikleridir. 4/30
Bu koşullar altında 2008 krizi ile karşılaştık. Bu bağlamda Yannis Varoufakiz gibi düşünüyorum. Aslında 2008 krizinin bitmediğini sadece kriz sonrası şekil değiştirdiğini söyleyebiliriz. 5/30
Pandemi bu devam eden krizin etkilerini hızlandırma işlevi görecek. 2008 öncesine belki de hiç bir zaman dönemeyeceğiz. Küresel kapitalizmin 2008 krizi ile baş ettiğini sanması aslında bir yanılgıdır. 6/30
2010 ve 2011’de olan normalleşme(!) sadece zahiriydi. Finansal piyasalarda bir miktar düzelme sapladı ancak yukarıdaki küresel sorunları çözemedi. Sadece finansal akım sistemini yeniden inşa etmeye çalıştılar. 7/30
Krizden çıkışta iki etken vardı Amerikan merkez bankası ve Çin. Genelde bunu para basarak ve halihazırda zaten parası olan büyük şirketlere dağıtarak yaptılar. Kredi maliyetleri bu dönemde oldukça düştü. Parasal genişleme ciddi bir parasal bolluk yarattı. 8/30
Bu sürece IMF ve Avrupa merkez bankası da yardımcı oldu. Bankacılık sisteminin zararları vergi mükelleflerinine transfer edildi. Ancak bu durum özellikle ülkeler içinde firmalar arası eşitsizlikleri ve buna koşut diğer eşitsizlikleri daha da artırdı. 9/30
Bunun temel nedeni de hızla artan borçlanmalardı. Finansal piyasaları istikrara kavuşturmuş gibi gözükse de, sağlık ve eğitim gibi sektörlerde yatırıma dönüşmeyerek mevcut küresel kapitalist eşitsizlikleri daha da derinleştirdi. Yeni ve kaliteli iş alanları yaratılamadı. 10/30
Aslında son dönemde artan protestolar ve toplumsal hareketlerden de bunu izlemekteydik.
Küreselleşmeyle birlikte sermaye ve mallar görece serbest hareket edebilirken, en önemli üretim faktörü olan emek aynı biçimde hareket edemedi ve emek sömürüsü de derinleşti. 11/30
Küreselleşmeyle birlikte sermaye ve mallar görece serbest hareket edebilirken, en önemli üretim faktörü olan emek aynı biçimde hareket edemedi ve emek sömürüsü de derinleşti. 11/30
Pandemi başladığında küresel kapitalizm devasa bir özel sektör borçlanması ile baş başaydı. stats.oecd.org/index.aspx?que… Bunun temel nedeni de önce Amerikan merkez bankası daha sonra da diğer merkez bankalarının izlediği politikalardı. 12/30
Merkez bankaları ve IMF pandemiden sonra aynı politikaları izleseler bile bizi pandemi çok fazla ferahlatıp, finansal sistemi daha önceki kadar rahatlatamayacaklar sanırım. 13/30
Doğrudan yatırım düzeylerinin genel olarak düştüğünü izlemekteyiz stats.oecd.org/Index.aspx?Dat… Yatırım düzeyleri tasarrufların oldukça altında. 14/30
Günümüze geldiğimizde, 2008’de kurtarıcı olan faktörlerin bizatihi kendisi sorunlu. Pandemi Çin’de başladı ve Çin’in üretim kapasitesine ciddi zararlar verdi. Çin’in yeniden toparlanması en azından birtakım politik gelişmelerle de birleşince çok kolay olmayacak. 15/30
İkinci sorun ise Donald Trump. Trump Amerikan Merkez bankası’nın diğer merkez bankalarına SWAP hatlarını açmasını izleyecek mi? Bunun için bir takım çılgın(!) talepleri olacaktır. 16/30
Almanya, Fransa, AB ülkeleri ve Çin ile pazarlıklara girmesi pandemi sonrası parasal genişlemenin etkinliğini azaltacaktır. Zaten ekonomik iklim daha önce belirttiğim nedenlerden dolayı buna pek uygun değil. 17/30
Bu durum 2008’den daha derin bir krizle sonuçlanacaktır. IMF’nin 1929’dan daha beter bir krizle karşı karşıyayız öngörüsünün altında kanımca bu yatmaktadır. blogs.imf.org/2020/04/14/the… 18/30
Bu durumdan tüm ekonomilerin kamu mali sistemleri de olumsuz etkilenecektir. Pandemi yeni dalgalarla birkaç yıl daha devam ederse, bunun kamusal sağlık hizmetleri üzerine yaratacağı sorunları tahayyül edin. 19/30
Politik iktisat üzerinden baktığımızda, pandemi sonrası dönem için genelde iki hat çiziliyor. Kötümser olan senaryo ki daha fazla taraftarı var, otoriter ve totaliter yönetimlerin yükselişi senaryosu. İyimser senaryo ise daha fazla demokrasi ve sosyal devlet uygulamaları. 20/30
1929 buhranı sonrası olanları hatırlayalım. 2. Dünya Savaşı’na giden taşlar döşendi maalesef. Ben geçmişten ders alan insanlığın yukarıdaki kötümser senaryodan kaçınacağını düşünüyor ve daha iyimser bir pozisyon almayı tercih ediyorum/umuyorum. 21/30
Hayalci olmakla suçlanmak pahasına, sosyal devletin öne çıktığı daha demokratik bir gelecek bekliyorum. Neoliberal politikalarla perişan edilen sağlık sisteminin virüsle mücadelesindeki sorunları hep birlikte gördük. 22/30
Eşitsizliklerden yılgın kitleler artık refahtan daha fazla pay almayı talep edecektir. Küresel refahın küçük bir mutlu azınlıkta bu biçimde toplanması sürdürülemez. 23/30
Küresel krizden çıkışın temel yolu bu kez sadece para politikaları olmamalı. Üretime dönük, eşitsizlikleri azaltmayı hedefleyen, kaliteli ve sürdürülebilir işler yaratma yeteneğine haiz maliye politikaları da para politikalarına eşlik edebilmeli. 24/30
Aksi durumda gerçekten karmaşık ve sorunlu bir gelecek bizleri bekliyor. Bir anlamda virüs, kendisi de bir virüs olan küresel kapitalizm için kendisine çeki düzen vermesi için bir fırsat yaratmıştır. 25/30
Değişim bugünden yarına olmayacak, evrimsel bir süreç ve önümüzdeki 3-5 yıla yayılacak.Bu derecede küreselleşmiş sermaye güçleri ve ulus devletler, pandemi ile mücadelede dişe dokunur işbirliği yapamadılar.Küresel güçlerin yanı sıra artık yerelliğin daha öne çıkması gerekli26/30
Virüs küresel kapitalist sistemin aldığı hasardan dolayı, yerel örgütlenmelere ve yerel dayanışma ağlarının daha aktif olmasına cevaz verebilir. 27/30
Yerel dayanışma ağlarının, özellikle virüs tarafından en çok ekonomik sorunla baş başa bırakılan alt gelir grupları için önemli olacağını düşünüyorum. 28/30
Bu bağlamda merkezi otoritenin ve ulus devletin yerele güç ve yetkilerinin en azından bir kısmını devretmesi kaçınılmaz görünüyor. Bu durum ise katılımcı demokrasinin güçlenmesi için önemli bir etken olacaktır. 29/30
Son söz olarak, daha fazla demokrasi, eşitlik, ve sosyal devlet diyerek bitireyim. 30/30
