Thread by @FatihKumas4

1) Bir kaç gündür, Hanefi mezhebi içinde görülen hadislerin Kur'an'a arzı ile alakalı bir yazı yazacağımı söylemiştim. Kur'an'a arz meselesi eskiden nasıl kullanılıyordu, Hanefiler bunu nasıl yaptı, şu an bunu gerekçe gösterenler nasıl kullanıyorlar, o konuya değineceğim.

2) Evvelen şunu belirtmem gerekir ki, Hanefi mezhebi içinde görülen Kur'an'a arz usulü ile şu an uygulanan Kur'an'a arz arasında uçurum bulunmaktadır. İkinci olarak Hanefi kaynaklarının da bu konuda iyi tahlil edilmediğini düşünüyorum.

3) Mesela Mustafa İslamoğlunu dinleyecek olursanız, Kader ile alakalı bir kaç tane rivayeti değerlendirmeye alır, arkasından da bunlar Kur'an'a uymuyor diyerek reddeder. Evvelen burada şöyle bir sorun ortaya çıkmaktadır:

4) Hangi hadisin hangi Kur'an ayeti ile mukayese edileceği son tahlilde kişinin kendi arzusuna kalmış bir durumdur. Bu sadece kader konusunda değil, her konuda böyledir.

5) Aynı metodolojiyi farklı bir Kur'an ayeti uzerinden değerlendirdiğiniz zaman, hiç de Kur'an'a ters olmayan şeyler ortaya çıkmaktadır. Zaten bu metodolojinin çok garanti bir uygulama olmamasının nedeni de en başta budur.

6) Bakın bir örnek vereyim, neredeyse bu devirde temsilcisi hiç kalmamış Cebriyye ekolünden birisi ile karşılaşmıştım. Tamamen Kur'an ayetlerini kullanarak insanın iradesi olmadığını ispat ediyordu.

7) Açık söyleyim, kendi fikrini destekleyecek oldukça akla yatkın ayetler var. Onları mutlak kabul eder, diğerlerini onların üzerinden değerlendirirseniz dedikleri doğru. İşte Kur'an'a arz metodunda da bunu görüyorum.

8) Bazı ayetleri mutlak ve o konudaki tek geçerli veri kabul ediyorlar ve onların üzerinden diğer verileri kabul veya reddediyorlar. Hadislere yaklaşımları da aynı. Şimdi bir örnek daha vermek istiyorum.

9) Mesela hadisleri günümüzde Kur'an arz ediyoruz diyenler evli kadın ve erkegin recmedilemeyecegini söylerler. Meselem recm değil, o sadece bir örnek. Ama bu konuda kendilerini desteklediğini söyledikleri Ebu Hanefi'nin tamamen zıt bir hükme sahip olduğunu görüyoruz.

10) Bana bir tane sahih kaynaktan Ebu Hanife'nin recmi kabul etmediğini kimse ispat edemez. O zaman da ne yapıyorlar? Ebu Hanife'nin görüşleri sonradan değiştirildi diyorlar.

11) Bunu özellikle Yaşar Nuri gibi insanlarda görebilirsiniz. Kendisi Hanefi mezhebini Ebu Yusuf'un tahrif ettiği düşüncesindedir. Yani aslında Ebu Hanife böyle şeyler dememiş de sonradan onun hakkında uydurulmuş. Bunun ispatı var mı? hayır o da yok.

12) Kur'an'a arz metodolojisi kendi içinde her önüne geleni kafasına göre inkar etmeye oldukça müsaittir. Biz böyle bir şey yapmıyoruz denilebilir ama netice oraya çıkmaktadır. Ve gecmiste günümüzde uygulayanların tarzında değerlendirilmemiştir.

13) Bir örnek daha vermek istiyorum. İmam-ı Matrudi Hanefi mezhebinin en önemli temsilcilerinden. Evet fıkıh dalında değil, itikadi meselelerde imamdır ama o da sünnetin ayetleri nesh etmede kullanilabilecegini söylüyor.

14) Vereceğim linki 100. sayfasına bakarsanız bunu görebilirsiniz: earsiv.hitit.edu.tr/xmlui/bitstrea…. İmam-ı Maturidi'nin bu tip bir görüşünün bugünkiler ile taban tabana zıt olduğunu söyleyebiliriz. Sonra ne deniliyor, Maturidilik de aslında böyle değil mi ama o da değiştirildi.

15) Dikkatli okuyan görecektir ki, eskiden uygulanan Kur'an'a arz uygulaması bugüne nazaran oldukça kapsamı dar ve kısmen detay denilebilecek meselelerde değerlendirildiği görülüyor. Oysa günümüzde boyle bir yaklaşım yok.

16) Gelelim Hanefi mezhebi içinde Kur'an'a arz meselesine dair vereceğim bir örneğe, mesela Hanefiler namazların cem edilmesi olayına karşı mesafelidir. Aralarında bunları zaruret halinde onaylayanlar da vardır ama kullandıkları esas dayanak şu ayettir:

17) Namaz, mu'minler üzerine, vakitleri belirli bir farz olmuştur.(Nisa/103). Namazların cem edilmesinde vakit girmediği için, ayette de vaktin farz olduğu söylendiğinden dolayı, değişik değerlendirmeler olmuştur. O konuda ayrıca karşıt manada hadisler de vardır.

18) Bu meseleyi Hizmet menşeli bir siteden göstereyim: hikmet.net/namazlari-cem-…. Yani bakın bu gibi bir metodoloji hiç uygulanmamıştır kimse demiyor. Fakat esas itiraz bugun yapılanların aslında o metodoloji ile bagdasmadigi yönündedir. Bu da ap açık goruluyor.

19) Meselenin zamanın şartlarının değişmesi, bilimsel ve sosyolojik bir bakışla da bir ilgisi yok. Ben suna karşı değilim evet bütüncül bakılabilir, bazı hadiseler kendi zamanına münhasır vaz edilmiş denilebilir ama bunu da tetkik etmek için ilim gerekmektedir.

20) Şunu açıkça söyleyim bazı Tarihselci yaklaşımları, Kur'an'a arz meselesini bugün çığırından çıkararak kullananlardan daha tutarlı buluyorum. Onların her yaptığına da doğru demiyorum ama en azından varlığı inkar edilemeyecek metin ve rivayetleri egip bükmeden kabul ediyorlar.

21) Daha geniş bir açıklama isteyenler @AyhanTekines abinin şu videosunu izleyebilirler ve vereceğim linkten bu konuda yazdığı makalesinin özellikle değerlendirme kısmını inceden inceye okuyabilirler:

1)
2) isamveri.org/pdfdrg/D01614/…

22) Ayrıca Suat Yıldırım abinin Hadislerin Kur'an'a arzı ile alakalı "Peygamberimizin Kur'an'ı Tefsiri" kitabında oldukça geniş malumat vardır. hizmetsource.com/viewer/?isik-a… (66-88. sayfalar arası)

23) Bütün bunları toparladığımız zaman, ne İmam-ı Azam'ın ne sonradan gelen alimlerin bugünküler gibi Kur'an'ı arzı değerlendirmedikleri ve bu metodolojiye göre basit mantık kurguları ile rivayetleri reddetmedikleri görülmektedir.

24) Kişi eğer ki, ben de aynısını yaparım, kendime göre mantık kurgular, sahih-uydurma tasnifi yaparım diyorsa, bu kimseyi bağlayan bir şey değildir. Bunun üzerinden de kimse için geçerli bir bilgi çıkmaz.