Ik krijg de laatste tijd een steeds ongemakkelijker gevoel bij het debat over #racisme. Ondanks dat er alleen maar gedoe van kan komen en waarschijnlijk gevonden wordt dat ik als 'geprivilegieerde witte man' mijn mond moet houden wil ik dat toch onder woorden brengen. Draad.
Het ongemakkelijke gevoel zit niet in de terechte kritiek vanuit vele verschillende onderdelen van wat ik dan maar weer de multiculturele samenleving noem. Die kritiek onderschrijf ik.
Dat niet alle inwoners van Nederland gelijk worden behandeld en dat hun afkomst, etniciteit of levensovertuiging bepalend kan zijn voor de manier waarop er op hen wordt gereageerd is onmiskenbaar het geval en dat is kwalijk. Dat moet anders.
Er moet dan ook zeker meer werk worden gemaakt van het bestrijden van stereotypen en van het individuen aanspreken als groepen. De onverholen xenofobie die met name op social media welig tiert moet veel harder worden aangepakt.
Er zou naar mijn idee dan ook veel meer geïnvesteerd moeten worden in het aan de anonimiteit ontrukken en bestraffen van de haters en dreigers die het maatschappelijk debat ontwrichten. Dat zou dat debat ten goede komen.
Ook ligt er een taak voor zowel de overheid als burgers zelf om discriminatie op de arbeidsmarkt, op de woningmarkt, in alle geledingen van de samenleving te bestrijden. Het kan en mag niet zo zijn dat iemand enkel op basis van naam of kleur anders wordt behandeld dan een ander.
Waar het naar mijn idee de laatste jaren mis gaat is het taalgebruik waarmee het debat daarover wordt gevoerd. Dit lijkt grotendeels overgewaaid uit de Verenigde Staten en leidt vooral tot meer polarisatie in plaats van dat het bijdraagt aan het komen tot een oplossing.
Zo vind ik het snelle gebruik van het woord racisme heel erg problematisch. Racisme betekent het opzettelijk benadelen, afkeuren of uitsluiten van mensen met een ander ras dan het jouwe. Het roept associaties op met lynchpartijen en oorlogsmisdaden. Een racist is een slecht mens.
Dit zou dan ook een woord moeten zijn dat bewaard blijft voor extreme gevallen. Er lijkt echter steeds minder voor nodig om dat verwijt te krijgen. Een andere mening of woordgebruik is genoeg om de ander met deze term volledig te diskwalificeren. Dat maakt mensen (terecht) boos.
De kwestie rond Femke #Halsema zoals die op dit moment voortraast is een goed voorbeeld. Het afkeuren van een zo grote samenkomst van mensen in een tijd dat er grote offers zijn gebracht ten behoeve van de volksgezondheid maakt iemand geen racist.
Een andere weging van grote belangen vanuit eigen emoties en ervaringen, is veel te weinig voor een zo groot verwijt en daarmee onterecht. Zeker wanneer het doel van van de betogers gewoon wordt onderschreven.
(For the record: ik denk dat Halsema hier in samenspraak met de driehoek oprecht een verkeerde inschatting heeft gemaakt en dat ze vervolgens naar eer en geweten geprobeerd heeft het in goede banen te leiden. Voor die verkeerde inschatting heeft zij haar excuses gemaakt. Klaar.)
‘White privilege’ is een ander voorbeeld van terminologie die het probleem vergroot. Natuurlijk moet er steeds het besef zijn dat het ene deel van de bevolking het structureel gemakkelijker heeft dan een ander deel, enkel als gevolg van huidskleur. Natuurlijk moet dat veranderen.
Anderzijds kan dat deel van de bevolking net zo min iets veranderen aan die kleur of afkomst als het andere deel. Wanneer het een verwijt wordt dat maakt dat iemand niet meer (volledig) mag meepraten wordt het middel gelijk aan de kwaal, en daarmee onderdeel van het probleem.
De termen zwart en wit zie ik in een zelfde licht. Ik worstel daar nog altijd mee. Mijn huid is niet wit. Ik ben niet wit.
Als ik het goed begrijp moet ik mezelf toch zo noemen omdat gekleurde mensen zwart worden genoemd, en de term blank (als middel om mijn huidskleur aan te duiden) een positieve connotatie zou hebben terwijl dat bij de term zwart niet zo is.
Het punt is dat ik een een gekleurde medeburger nooit zwart zou noemen. Die term doet evenmin recht. Het is uit het Engels overgewaaide terminologie die een probleem op zichzelf is geworden, in plaats van een middel om de letterlijk veelkleurige werkelijkheid te beschrijven.
Het is niet vreemd dat je als mens registreert dat een ander mens er anders uitziet dan jij. Dat is hoe onze hersenen werken, en wanneer je bent opgegroeid in een omgeving met weinig diversiteit wordt dat nooit meer anders. Het gaat er om wat je met die registratie dóet.
Op dat punt hebben we als mensen nog een lange weg te gaan. Iedereen zou steeds bij zichzelf te rade moeten gaan: welke gedachten of gevoelens verbind ik aan die registratie? Waarom eigenlijk? Verplaats ik me minder in hem of haar dan bij iemand die wel, of meer, op mij lijkt?
In dat je verplaatsen in de ander ligt de oplossing. Het gaat om empathie. Dat is waar het bij de extremen, of het nu links of rechts, religieus of seculier, wel of niet gekleurd, uiteindelijk altijd aan ontbreekt. Als we dat voor elkaar kunnen opbrengen zijn we op de goede weg.
Empathie ontstaat niet in een gepolariseerd debat. Daarom doet woordkeus ertoe, en doet het ertoe hoe je de ander aanspreekt, of je nu strijdt tegen racisme of tegen racist genoemd worden. Om Cruijffiaans af te sluiten: je moet elkaar verstaan om elkaar te horen.
Einde draad (niet schelden en dreigen svp bedankt)
