Thread by @cagrimbakirci

Aşırı klişe, biliyorum ama, bunu her deneyimlediğimde tekrar haykırmak istiyorum:

Eğitim sistemleri sınav/not odaklı olmaktan çıkmadığı sürece, çocuklara öğrenmenin ne kadar keyifli ve tatmin edici bir şey olduğunu öğretmeleri imkansız!

"Zor" değil, "imkansız".

Elbette yaş ile birlikte gelen olgunlaşma, öğretmenin yetenekleri ve zamanla oluşan fikrî gelişimin de muhakkak etkisi var ama, lise sıralarında adeta tiksinerek okuduğum konuların BİREBİR AYNISINI, şimdi "Vay canına!" diyerek okumak gerçekten tuhaf bir deneyim.

Bu farklı bilişsel deneyimin ardında yatan sebeple ilgili kanaatim, bunun en büyük nedeninin, o konuları "girmeyi daha en başından istemediğim bir sınavı geçmek" için değil, "ilgim o yönde evrimleştiği" için ve adeta "vakti geldiği" için, kendi tercihimle öğrenmeyi seçiyor olmam.

Acaba okul sıralarındaki çocukların, içlerinde doğuştan gelen meraktan kaynaklı, benzer tercihleri yok mu? Çocukların gelişim sürecindeki olduğu basamaktan kaynaklanan belirli ilgi alanları yok mu? Bunlara kulak verilmeli mi? Veriliyor mu? Ne kadar veriliyor?

Aynı konuya yönelik bu farklı bilişsel deneyimlerin arkasında yatan gerçek pedagojik nedenler yıllardır araştırılıyor, çalışılıyor ve bununla ilgili eminim çok sayıda oturmuş teori vardır.

Uzmanlığı bu alanda olanlar bizlerle paylaşırsa ne harika olur!

Bir de "sayı" sorunu var sanırım her zaman. Çok sayıda öğrenci, az sayıda öğretmen/okul var. Ya da böyle mi, bilmiyorum?

Bir insanın doğumundan yetişkinliğine kadar olan süreçte, onun gelişimine uygun ve onunla birlikte değişen sistemler inşa etmek imkansız mı?

Şu anda ilkokuldan üniversiteye kadar uyguladığımız sistem, bence saçma kurşun atan bir tüfek ile hedefi tutturmaya çalışmaya benziyor:

"Tüm öğrencileri, olabildiğince geniş bir müfredata tabi tutalım ki, ilgileri gelişsin veya ilgilerini fark etsinler."

Bu, verimli olmayan ama alternatiflerine göre, tek merkezden yönetilmesi çok daha kolay olan bir yöntem. Tek müfredat belirlenecek, herkes onu uygulayacak.

Umuluyor ki müfredat, çan eğrisinin yeterince geniş bir kısmını yakalamayı başaracak ve yeterince çok kişi eğitilecek.

İşin ilginç tarafı, bunun en bariz alternatifi şu: Belirli alanlarda uzmanlaşmış hocaları, belirli alanlarda uzmanlaşmış bölümlerde toplayan, belirli alanlarda uzmanlaşmış okullar.

Yani akademi.

Yani üniversite.

Ama işin tuhaf tarafı, bu milenyumluk kurumda da nüfusa bağlı olarak kolaya kaçmayı seçmişiz: Tek bir merkezden yönetebilmek adına, merkezi sınav sistemi geliştirmişiz.

Bu, teoride "daha adil" bir sistem yaratacakken, pratikte hepimizin bildiği yığınla sorunu yaratıyor.

Beklendik ama yine de ilginç bir şekilde, tek müfredat ve tek sınav sistemi birebir aynı sonucu doğuruyor: İnsanlar, istemedikleri şeyleri öğrenip, istemedikleri alanlarda uzmanlaşıyorlar.

Bunun bir alternatifi, kararı özelleşmiş kurumlara bırakmak olabilir.

Hoş, kurumların kendi sınavlarını yapıp, mülakat gibi yöntemlerle seçim yaptıkları yerlerde neler olduğunu da görüyoruz.

Velhasıl, 3 ucu boklu crossguard saber:

• Herkese aynı şeyi öğretmek,
• Herkesi aynı sınavdan geçirmek,
• Kurumların kendi sınavlarını uygulaması.

Elimizde avantajları ve dezavantajları birbiriyle çelişen bir çok-hedefli optimizasyon problemi var. Tam evrimsel açıdan incelemelik aslında ama bu, konuyu aşırı uzatır. Acaba bu konuda yazılmış bir tez var mıdır? Yoksa, alın size bir araştırma konusu. :)

Mesela akla gelen çözümlerden biri, "kendi kendine organizasyon" olabilir: Benzer eğilimleri olanların ve o eğilimde olanları eğitebilecek olan uzmanların bir araya gelip organize olabilecekleri bir sistem.

Yine akla "üniversite" geliyor. Ama lisans değil, lisansüstü eğitim.

Belli bir donanıma erişmiş kişiler, kendi aralarında organize oluyorlar. Bu gruplar, tek bir uzmanın etrafında toplanan daha ufak "swarm"lar gibi davranıyorlar. Ve insanlığın en kıymetli bilgileri, bu "swarm"lardan çıkıyor.

İlginç, değil mi?

Acaba ondan önce gelen 12, 15, 20 yıl, artık ne kadarsa o kadarlık tekdüze eğitim olmasaydı, bu sonuca ulaşamaz mıydık? Yani o swarmlara bilgi üretme başarısını veren ana unsur, o temel eğitim mi? Yoksa bu, o başarıda daha ikincil bir faktör mü?

Veya bu kurumların başarısını bozmaksızın temel eğitimi de "swarm"laştırmak mümkün mü? Yani lisansüstü eğitimin merakı giderme, öğrenme keyfini kazandırma, vb. açılardan değer üretme başarısını, daha alt eğitim seviyelerine indirmek sistemsel ve pedagojik olarak mümkün mü?

Burada herhangi bir sonuca varmaya çalışmıyorum, onu belirteyim. Sadece sistemlerdeki verimsizlikler canımı sıkıyor ve konuyla ilgili olarak daha detaylı bir araştırma yapmadan önce aklıma ilk gelenleri buraya aktarıyorum.

Sonrakilerse genelde Evrim Ağacı'nda oluyor. :)

Eğer fikirleriniz, kendi tespitleriniz, yanlış bulduklarınız, eksik gördükleriniz varsa yazmaktan çekinmeyin. Hepsine cevap veremeyebilirim ama vakit buldukça hepsini okuyorum.

Bu tarz "kemikleşmiş" konuların konuşulmasının hem bunaltıcı siyasi gündemden uzaklaştırıcı, hem de entelektüel olarak tatmin edici bir etkisi olduğuna inanıyorum. Yoksa Twitter'dan dünya kurtarılmaz, bilim yapılmaz, sistem değiştirilmez. :)