۱/
با احترام به تمام فیلم‌های اجتماعی چهار،پنج سال پیش سینمای ایران، به‌‌نظرم رویکرد فیلم‌سازان عمدتاً فیلم اولی به آسیب‌های اجتماعی (فقر، خشونت، مواد مخدر، خشونت علیه زنان، جرم، تفاوت‌های اجتماعی) تبدیل به یک نگاه به‌شدت سانتی‌مانتال و حتی "باغ وحش انسانی" شده.
با احترام به تمام فیلم‌های اجتماعی چهار،پنج سال پیش سینمای ایران، به‌‌نظرم رویکرد فیلم‌سازان عمدتاً فیلم اولی به آسیب‌های اجتماعی (فقر، خشونت، مواد مخدر، خشونت علیه زنان، جرم، تفاوت‌های اجتماعی) تبدیل به یک نگاه به‌شدت سانتی‌مانتال و حتی "باغ وحش انسانی" شده.
فرمول فیلم‌اولی‌ها و "اجتماعی‌سازان" الان اینطوری است:
یک استار یا سوپراستار+چند بازیگر حرفه‌ای+ چند لوکیشن پایین‌تر از میدان خراسان+یک طراح گریم نابغه+دوربین روی دست+جامپ‌کات+نوید محمدزاده یا مشابه با کیفیت، و بدون موسیقی متن یا فقط یکی دو تراک مینی مال با نوای یک زن در بکراند.
یک استار یا سوپراستار+چند بازیگر حرفه‌ای+ چند لوکیشن پایین‌تر از میدان خراسان+یک طراح گریم نابغه+دوربین روی دست+جامپ‌کات+نوید محمدزاده یا مشابه با کیفیت، و بدون موسیقی متن یا فقط یکی دو تراک مینی مال با نوای یک زن در بکراند.
در این فضا با فیلم‌هایی طرفیم که بازیگرانش بوی عرق می‌دهند و تکان‌های دوربین روی پرده بزرگ سرگیجه آور است، اما حاصل کار برای ما-طبقه شهری آپارتمان نشینِ آنلاینِ شجریان گوش کنِ لیسانس به بالای نامجو دوست- "جذابیت توریستی" دارد؛ اما فیلم‌ها "هیچ چیز" نیستند.
این محصولات، نه مثل سینمای اجتماعی قبل از انقلاب فریاد توده و موتور اعتراض می‌شوند، نه مثل سینمای دهه ۷۰ در جهان گُل می‌کنند و بازنمای التهاب جامعه گرفتار اصلاحاتند، و نه حتی حداقل یک تجربه کوچک بی‌ادعا هستند که ذوق روایت و کارگردانی و تدوین و فیلمبرداری در آن‌ها ببینی.
ابد و یک روز، مغزهای کوچک زنگ‌زده، متری شیش و نیم، جان‌دار، عصبانی نیستم، سد معبر و تقریبا تمام فیلم‌های "اجتماعی" این چندسال فرمولی شبیه این دارند. من نمی‌دانم دلیلش چیست، ولی به‌هرحال نتیجه یک باغ وحش انسانی می‌شود:
بیننده در یک فضای امن در سالن سینما یا نشیمن خانه‌اش، پاپ‌کورن می‌خورد و جر و واجر شدن یک سری سوپراستار جلوی دوربین را تماشا می‌کند. همه‌چیز همینقدر مصنوعی، بی‌هویت و بدون درد. کسی بعد فیلم درباره هولناکی سوژه فکر نمی‌کند، همه در کف بازی نقش یک و کارگردانی‌اند.
بعد از اکران هم لااقل من یکی در هیچ مصاحبه یا مقاله‌ای از کارگردان و بازیگر و منتقد، خطی درباره واقعیت دردهای بازتاب یافته درون فیلم‌ها نخوانده‌ام. انگار نه انگار که سوژه برای توجه افکار عمومی به یک "درد پنهان اجتماعی" انتخاب شده. همه فقط درباره کارگردانی و حس بازیگر می‌نویسند.
یک زمانی در این سینما دایره مینا، دونده، آبادانی‌ها، درشکه‌چی، نرگس، کندو، طلای سرخ، بایسیکل‌ران، گوزن‌ها و کلی فیلم اجتماعی شاهکار درباره بخش آسیب‌پذیر جامعه ساخته شده است. این‌که چطوری از آن فیلم‌ها به این فیلم‌ها رسیده‌ایم عجیب است. درد این مردم که کمتر نشده.
این #رشتو به بهانه اکران #شنای_پروانه نوشته شد. امیدوارم بعد از تعریف از بازی خوب و طبیعی بازیگران و آرزو برای تداوم موفقیت یک کارگردان نابغه تازه‌نفس، کمی هم به دردهای سوژه‌های درون فیلم هم فکر کنیم. چیزی که اول باید خود عوامل در مصاحبه‌ها آن را به یاد مخاطبان بیاورند.
