Thread by @VAdkri

***ఉత్కళాంధ్ర సాహితీ సేతువు విక్రమదేవ వర్మ **
వ్యాఖ్యానం: డా.డి.వి. సూర్యారావు గారు
డిజిటైజేషన్: విష్ణు మోహన్ అధికారి
#thread
తెలుగునాట విద్యారంగంలో ఆంధ్ర విశ్వ విద్యాలయం అత్యంత ప్రతిష్టాత్మక సంస్థ అయితే ఆ పేరు | వినగానే గుర్తుకు వచ్చే ప్రముఖుల్లో అగ్రశ్రేణికి చెందినవారు
1/n

విక్రమదేవ వర్మ . అయన విద్యాభిమాని , | తెలుగువారితో , తెలుగు సాహిత్యంతో విశేషమైన కవి ,కవి పండిత పోషకుడు . పుట్టింది ఓడ్ర దేశంలోనైనా అనుభంధం కలిగిన మహామనీషి అయన 28-6-1869 ఒరిస్సా రాష్ట్రంలోని జయపుర సంస్థానంలోని కోరాపులో జన్మించారు . రేఖాంబ ,శ్రీకృష్ణచంద్రదేట్లు అయన జసనీజనకులు.
2/n

జయపుర సంస్థానం : ఓరిస్సాలో ఉత్తరాన ఇంద్రావతి నది , దక్షిణాన మల్కనగిరి తాలూకా , తూర్పున 3000 అడుగుల ఉత్తై ఫీఠభూమి , దక్షిణంలో కొలాబ్ నది , బస్తర్ ప్రాంతాలు హద్దులుగా గల 2,000 అడుగుల ఎత్తై పీఠ భూమిపై జయపురం నెలకొని వుంది .
3/n

జయపుర సంస్థానాదీశులు కాశ్మీర్‌కు చెందిన కనకసేనుడనే సామంత రాజు వంశీకులుగా కొందరు చరిత్రకారులు పేర్కొన్నారు.ఈ వంశానికి చెందిన వినాయకదేవ్ కాశీ | క్షేత్రానికి వెళ్ళి విశ్వేశ్వరుడి గురించి తపస్సు చేసి ఆ దేవుడి అనుగ్రహంవల్ల శిలావంశానికి చెందిన నందపురం రాజకుమార్తెను పరిణయమాడి అనంతరం 4/n

1443 లో జయపుర సంస్థానానికి తోలి పాలకుడయ్యాడని చరిత్ర కారుల కధనం . అనంతరం 20 మంది పాలకులు సంస్థానిధీశ్వరులయ్యారు . వారి 1889 లో 3 వ విక్రమదేవ్ వర్మ సంస్థానాధిపత్యం చేపట్టారు . కొన్నేళ్ళ తరువాత జరిగిన పరిణామాల్లో అప్పటి పాలకుడు నిస్సంతు చనిపోవడంతో 1930
5/n

లో వారసత్వరీత్యా విక్రమదేవ వర్మకు సంస్థానం సంక్రమించింది . విద్యాసేవ : విక్రమదేవ్ విద్యా పోషకులు . విశాఖపట్నంలోని ఆంధ్ర విశ్వ విద్యాలయానికి అయన సేవలు నిరువమానం . తమ జమీందారీ నుండి ప్రతీ ఏటా లక్ష రూపాయలు విశ్వవిద్యాలయానికి విరాళంగా అందే ఏర్మాటు చేసారు .
6/n

అయన జీవితాంతం విశ్వ విద్యాలయానికి ప్రో , చాన్సలర్ గా ఉన్నారు . వారి వదాన్యతకు కృతజ్ఞతా సూచకంగా విశ్వవిద్యాలయం సైన్స్ - టెక్నాలజి కళాశాలకు అయన పేరు పెట్టారు . కళాశాల ప్రాంగణంలో విక్రమదేవ్ వర్మ గారి కాంస్య విగ్రహం ప్రతిష్టితమైంది .
7/n

వారి భాషా ,సాహిత్య సేవను, పాండిత్యాన్ని గుర్తించి ఆంధ్ర విశ్వవిద్యాలయం డి.లిట్ ,పట్టంతో గౌరవించింది . విద్వత్కవి : విక్రమదేవ్ వర్మ ఒరియా , తెలుగు ,సంస్కృతం, హిందీ, ఆంగ్ల భాషా విశారదులు . కృతికర్త కృతిభర్త 1911-49 మధ్య సమకాలీన పత్రికల్లో 50 కి పైగా వీరి రచనలు ప్రచురితమయ్యాయి .
8/n

ఆ రచనలు వైవిధ్యం గలవి . వీరి కధానికలు మధునావంతుల నత్యనారాయణ శాస్త్రి గారు ఆంధ్ర పత్రికలో ప్రచురితమయ్యాయి . వర్మ గారి సమస్యా పౌరణాలు చమత్కార భరితమైనవి . మంత్రి ప్రడగ సూర్య ప్రకాశరావు గారి శ్రీకృష్ణార్జున చరిత్ర ద్వర్థి కావ్యానికి వీరు టీక రాసారు . 9/n

శ్రీనివాస కళ్యాణం వీరి రచనల్లో ప్రసిద్ధమైనది .మానవతీ చరిత్ర 5 అంకిల కాల్పనిక నాటకం ,ఇందులో పద్యాలు, పాటలు ఉన్నాయి .ఈ నాటకాన్ని ఆ రోజుల్లో హంగ్లీ నాటక కంపెనీ వారు ప్రదర్శించారు . బాలగోపాల శతకంలో పిల్లల కోసం నీతులు సరళంగా బోధించారు .వీరి నీతి గీతి తతి 87 తేటగీతి పద్యాల గ్రంధం
10/n

ఇది 1913 లో వెలువడింది . 1930 లో వీరు రచించిన శ్రీకృష్ణగీతలో నవరత్మమాలిక , గ్రహమాలిక , రాశిమాలిక , నక్షత్రమాలిక , పత్సరమాలిక అనే 5 మాలికలున్నాయి . నవరత్న మాలికలో ప్రతి పద్యంలోనూ ఒక రత్నం పేరు , గ్రహమాలికలో ప్రతి పద్యంలోనూ ఒక గ్రహం పేరు , రాశిమాలికలో ప్రతి మాలికలోనూ ఒక రాశి
11/n

పేరు , నక్షత్రమాలిక , పత్సరమాలిక అనే 5 మాలికలున్నాయి . నవరత్నం మాలికలో ప్రతి పద్యంలోనూ ఒక రత్నం పేరు , గ్రహమాలికలో ప్రతి పద్యంలోనూ ఒక గ్రహం పేరు , రాశిమాలికలో ప్రతి మాలికలోనూ ఒక రాశి పేరు , నక్షత్ర మాలికలో ప్రతి పద్యంలోనూ ఒక నక్షత్ర పేరు , పత్సరమాలికలో ప్రతి పద్యంలోనూ
12/n

ఒక సంవత్సం పేరు ఉండేలా రచన చేసారు . ఈ పద్యాలన్నీ తేటగీతి , అటవెలది ఛందస్సుల్నో ఉన్నాయి . బుద్ధ చరిత్రము , కుందమాల నాటకాలు తెలుగులో రాశారు . ఒరియా భాషలో సంగీత రాధామాధవం అనే గ్రంధం వెలయించారు . విక్రమదేవ వర్మ వచనములు అనే గ్రంధం బాల్యం నుండి వారు రాసిన గద్య పద్యాల కూర్పు .
13/n

దీనిని 1940 లో ప్రఖ్యాత చిత్రకారుడు తలిశెట్టి రామారావు ప్రచురించారు .
14/n

మతం , వ్యాకరణం , భాషా విషయాలకు సంబంధించిన కవి పండిత పోషణ : వండిత పెనుమత ప్రముఖ వ్యావసారికి నాషా వాది గిడుగు రామమూర్తి రచనలు ఇందులో ఉన్నాయి . సత్యనారాయణ రాజు జయపుర సంస్థాన అస్థాన కవి . వీరి బాల్య మిత్రుడు . రాజా వారు వంశధార నదీ తీరంలో నగిరికటకం గ్రామంలో ఉన్నప్పుడు గిడుగు వారు
15/n

ఆ ప్రక్కనే గల పర్వతాల పేటలో నివసించేవారు . వారి మైత్రి చాలాకాలం కొనసాగింది . విశాఖపట్నంలో కవిగారుగా వినుతికెక్కిన మారేపల్లి రామచంద్రశాస్త్రి గారితో రాజా వారికి ఎంతో అనుబంధం ఉండేది . ఆ రోజుల్లో కవిగారు విశాఖలో నిర్వహించిన రామకీలా మహోత్సవాలకు విక్రమదేవ్ వర్మ గారు
16/n

బొడ్డు రామయ్య శెట్టి గారితో కలిసి ఎంతో ప్రోత్సాహాన్ని అందించారు . విక్రమదేవ్ వర్మ జగన్నిత నాటక సమాజాన్ని స్థాపించారు . రాజు వారు దీపాల పిచ్చయ్య వాస్త్రి గారి మేఘదూత కాక్కాండవారి సింహాచల యాత్ర త్రిపురాన వెంకట న్యూ ప్రసాదరావు గారి మెయిలు రాయబారము కావ్యాలను అంకితం తీసుకున్నారు
17/n

బులుసు పాపయ్య గారి విక్రమదేవ్ వర్మ మహా రాజీయమ అనే అలంకార సంగ్రహంలోని లక్ష్యాలకు వీరే లక్ష్యం . తెలుగు భాషా సాహిత్య సంస్కృతులకు ఎనలేని సేవచేసిన జయపురం రాజా విక్రమదేవ్ వర్మ 1952 లో దివంగతులయ్యారు .
#endofthread