20 ఏళ్ల కింద మాట. మా ఊర్లో రమణమ్మ దోశలు (పేరు మార్చా) బాగా ఫేమస్. పొద్దున్నే రమణమ్మ దోశలంగట్లో దోశలు తినాలంటే అరగంటన్నా పడ్తాన్యాది. ఎప్పుడు సూడు జనాలు ఉంటాన్యారు. రమణమ్మ అంగట్లో మూడు రకాల దోశలు ఉంటాన్యాయ్. రూపాయి దోశ, రెండు రూపాయల దోశ, 5 రూపాయల దోశ.
రూపాయి దోశలకు ఎర్రకారం ఏచ్చే బొంబాయి సెట్నీ ఉండదు. బొంబాయి సెట్నీ ఏచ్చే ఎర్రకారం ఉండదు. ఎప్పుడన్నా బుద్దిపుట్టి రెండు ఏసినాదంటే ఆపొద్దు పప్పుల పొడి ఉండదు. ఆ సిన్న పెనం మీదనే రెండు ఒక రూపాయి దోశలు ఇరికీడం రమణమ్మ టాలెంట్
ఇంక రెండు రూపాయల దోశలు. పెనం మీద ఒకతూరి ఒకటే దోశ.
కారం, బొంబాయి సెట్నీ, పప్పుల పొడి అన్నీ ఎచ్చాది గానీ అన్నీ ఆంటీ ముట్టనట్టు ఉంటాయి. రోన్త నూనె జాచ్చి ఏచ్చాది.
ఇంగ 5 రూపాయల దోశలోళ్లు. ఈళ్లు మిగతా వాళ్ల మాదిరి వెయిట్ సెయ్యాల్సిన అవసరం ల్యా. ఊర్లో పెద్దపెద్దోళ్లు అంతా ఆడ్నించి 5 రూపాయల దోశలు తెప్పించుకుంటాన్యారు.
5 రూపాయల దోశలకు రమణమ్మ సేపరటగా నూనె, మళ్లా నెయ్యి పక్కన పెట్టింటాది. అయినా 5 రూపాయల దోశలోళ్లు ఈ నూనె నమ్మక స్టీల్ క్యారీలోనో, లోటాలోనో నెయ్యో, నూనో ఇచ్చి అంపిచ్చారు. దోశ చేసేప్పుడు నూనె, ఏలు మందాన ఎర్రకారం, బొంబాయి సెట్నీ, పప్పుల పొడి మళ్లా తీసేముందు సెంట్ కొట్టినట్టు
రెండు పక్కలా నెయ్యితో కాల్చిన ఆ దోశలు సూసి రూపాయి దోశలోళ్లు, రెండు రూపాయల దోశలోళ్ళు గుటకలు మింగుతాంటారు. ఎప్పుడూ కొనింది ల్యా కాబట్టి తిన్నీకి ఎట్లుంటాయో తెలీదు కానీ, సూన్నీకి మాత్రం పికాసో పాయింటింగులు అన్యట్టు ఉంటాన్యాయ్.
ఎట్టయినా 5 రూపాయల దోశ తినాల్ల అని బడికి పోనీకి ఇంట్లో ఇచ్చే పావలా, అర్ధ ఎత్తిపెట్టుకుని 5 రూపాయలు కూడబెట్టి ఒక మాంచి రోజు ఆ దోశ తిన్యా గదా .. అప్పటాల్నుంచి ఇప్పటి వరకు పది రూపాయల దోశ నుండి నూరు రూపాయల దోశ గునక తిన్యా కానీ ఆ 5 రూపాయల దోశంత బాగుండే దోశ మళ్లా తినింది ల్యా.
ఇప్పుడు అనుకుంటే రమణమ్మ దోశల అంగడి సమాజానికి అద్దమేమో అనిపిచ్చాది.
1846 - అప్పటికే బ్రిటీషు వారిపై తిరుగుబాటు జెండా ఎగరేసిన ఉయ్యాలవాడ నరసింహారెడ్డి, అతని సైన్యంతో లెఫ్టినెంట్ వాట్సన్ నేతృత్వంలోని కుంఫిణీ సైన్యం గిద్దలూరు వద్ద తలపడింది. రెండు పక్షాల మధ్య హోరాహోరీగా యుద్ధం జరిగింది. రెడ్డి అనుచరులు చాలా మంది చనిపోయారు.
అధిక సంఖ్యలో ఉన్న నరసింహా రెడ్డి సైన్యం ముందు నిలవలేక వాట్సాన్, వెనుకంజ వేసి తన సైన్యాన్ని తీసుకుని శెట్టివీడు (కృష్ణం శెట్టిపల్లె?) చేరుకున్నాడు. నరసింహారెడ్డి తన అనుచరులతో ముండ్లపాడు చేరుకున్నాడు.
మరుసటి రోజు, జులై 24 వ తేదీ వాట్సన్ కు సహాయంగా కర్నూలు నుండి కెప్టెన్ నాట్ కెప్టెన్ రాసెల్ సైన్యం కృష్ణం శెట్టిపల్లె చేరుకుంది. వారందరూ కలిసి ముండ్లపాడులో నరసింహారెడ్డి బలగం ఉందని తెలిసి అక్కడికి చేరుకొని అతడితో పోరాటానికి దిగారు.
కట్టమంచి.. ఒకప్పటి ఉత్తర ఆర్కాడు జిల్లా కేంద్రం అయిన చిత్తూరు పట్టణాన్ని ఆనుకొని ఉండే ఒక గ్రామం. ఆ చిన్న గ్రామం తెలుగు సాహిత్యానికి, విద్యారంగానికి ఎనలేని సేవ చేసింది.
ఆ గ్రామంలో కట్టమంచి కొళంద రెడ్డి కుటుంబం పేరెన్నికగన్నది.
ప్రముఖ విద్యావేత్త, రచయిత, విమర్శకుడు, ఆంధ్ర విశ్వవిద్యాలయ మొట్టమొదటి ఉపకులపతి సర్ కట్టమంచి రామలింగారెడ్డి గారు కొళందరెడ్డి కుటుంబంలో 5వ తరము వారు. కట్టమంచి కుటుంబంలో కవితా ప్రవాహం కేవలం రామలింగారెడ్డి గారితో మొదలు కాలేదు. వీరికి రచనా వ్యాసంగం, సాహిత్యాభిలాష పారంపర్యంగా లభించాయి
కట్టమంచి రామలింగారెడ్డి గారి ముదబ్బ (ప్రపితామహుడు / Great Grandfather ) కట్టమంచి పెద్ద రామలింగారెడ్డి - భాస్కర శతకము మొదలగు రచనలు చేసినారు. అంతేకాక జ్యోతిష్యము, సంస్కృతము, మంత్రశాస్త్రము మొదలగువాటిలో నేర్పరి.
వారి పేరు మణిమేకల శివశంకర్. నాకు శాసనాల శంకర్ పేరుతో @tuxnani ద్వారా పరిచయం. చదువుకున్నది 5వ తరగతి. వృత్తి ముఠా కూలీ. ప్రవృత్తి: శాసనాల శోధన, చరిత్ర పరిశోధన. ఇటీవలే గుంటూరు జిల్లాల అదృశ్య గ్రామాల చరిత్ర అనే పుస్తకం రచించారు.
ఎంతో కష్టపడి రచించిన ఆ పుస్తకాన్ని నెలలు గడవక ముందే చరిత్రాభిమానులకు ఉచితంగా PDF రూపంలో పంపించారు. నాకు గురుతుల్యులు. రాయలసీమ చరిత్రపై పరిశోధన చేయాలని నన్ను నిరంతరం ప్రోత్సహిస్తూ ఉంటారు. ఏదైనా రాయలసీమ గురించి మంచి పుస్తకం వారి దృష్టికి వస్తే
ఆ పుస్తకం గురించి చెప్పి రచయిత నం / ప్రచురణ కర్త నం ఇస్తారు (కొనడానికి వీలుగా). నీవు రాసేది ఎప్పుడు పుస్తకంలా వస్తుంది అని అడుగుతూ ఉంటారు. ఇంగ్లీషు అర్థం కాదు. చరిత్రపై ఉన్న అవగాహన, పట్టు అసాధారణం. ఎవరైనా వీరి సహాయం కోరితే వారికి తగిన మూల గ్రంథాలు దొరకడంలోనూ,
గుడిమల్లం అసలు పేరు తిరువిప్పిరంబేడు (శాసనాల ప్రకారం).
తిరు అంటే శ్రీ / గొప్ప / పుణ్యమైన అని అర్థాలు ఉన్నాయి
విప్పిర అన్నది సంస్కృత ' విప్ర ' నుండి వచ్చింది. అంటే బ్రాహ్మణుడు అని అర్థం
పేడు అన్న పదం గ్రామ సూచి (ఉదా: ఏర్పేడు)
తిరువిప్పిరంబేడు అంటే గొప్ప బ్రాహ్మణుడి ఊరు అని అర్థం
స్థలపురాణం ప్రకారం ఈ ప్రాంతం పరశురాముడు శివుడిని కొలిచిన ప్రాంతం. బహుశా శ్రీమహావిష్ణువు అవతారమైన పరశురాముడే ఊరి పేరులో ఉన్న గొప్ప బ్రాహ్మణుడు అయ్యుండాలి.
అని గుడిమల్లాన్ని శాసనాలు పేర్కొంటున్నాయి. మరి గుడిమల్లం అన్న పేరు ఎలా వచ్చింది అన్నదానికి మరో కథ ఉంది. ఇక్కడ ఉన్న శివలింగాన్ని పూజించే విషయమై వేటగాడి రూపంలో ఉన్న పరశురాముడు / శ్రీమహావిష్ణువు కు, చిత్రసేనుడు అనే యక్షిణి రూపంలో ఉన్న బ్రహ్మకు ఘోర యుద్ధం జరిగింది అని