Thread by @e507

"Bankaların #TCMB'den borç aldığı TL miktarı swaplarla beraber 500 milyar TL'ye çıkıyormuş"
Bu cümleyi ilk okunuşta şöyle algılamıyor muyuz:
"Bankalar bol keseden kredi dağıtıyor, nasılsa MB'den TL alıyorlar... yani bu paralar printerdan çıkıyor, karşılıksız!"
Peki öyle mi? No 😀

https://twitter.com/58fatihsezer/status/1283290398908178432

Para ve banka sistemi konusunda 2 tane püf noktası var ki bunları unuttuğumuz sürece sistemin mekaniği hep kafa karıştırır:
1. Kaydi para sistemi (TL) "kapalı" bir sistemdir. Birinin borcu, diğerinin alacağıdır. Tek yön muhasebe olamaz.
2. Bankalar MB'den teminatsız borç almaz.

Para arzını "kredi üretimi"nin sağladığını... rasyosal kısıtlara toslanmadığı sürece "önce mevduat sonra kredi" gibi bir denklem olmadığını... zira her kredinin aynı anda bir mevduat da yarattığını; balonun böyle şiştiğini... iyi kötü anladık. Parasal likidite yine de karmaşık 🤗

İş yaparken öğrenilir deyip, bir banka kuralım 😉 Önce ne lazım? $300 milyon denki sermaye. Masaya şaak! koyduk; izinlerimizi aldık. Genel müdürlük açıp ofisi döşedik. Zemin kata da ilk şubemizi açtık. Mevduat müşterileri kapıda sıra oldu mu? olmadı! Öyleyse önce kredi verelim 😅

2 milyar TL sermayenin hepsini kredi versek ve verdiğimiz krediler EFT veya banknot olarak tamamen çıkıp gitseydi... bilançomuz şöyle olurdu:

AKTİF
2.000 KREDİ
-
PASİF
0 mevduat
2.000 SERMAYE

Pratikte kredinin bir kısmı tortu olarak aynı bankada mevduat olarak kalır, biz de müşterilere vadesiz hesap açtık... 400 milyar mevduat yarattık (!) MB'ye %10 karşılığını yatırdık, kalan 360'la da bono alalım:

AKTİF
2.000 kredi
360 bono
40 TCMB
-
PASİF
400 mevduat
2.000 sermaye

Faiz farkından kazanç tatlı geldi, 500 milyon daha kredi vermek istiyoruz. Yeni sermaye için erken. Taze mevduat da çekemedik, yeni kredileri neyle fonlayalım? Piyasadan; "toptan":

AKTİF
2.500 kredi
360 bono
40 TCMB
-
PASİF
500 repo + bankalara borç
400 mevduat
2.000 sermaye

Miktarları artırabilir, çeşitlendirebiliriz ama genel mantık bu şekilde. MB ile işimiz var mı? Yatırdığımız 40 milyon zorunlu karşılık harici yok. Belki, bonoları teminat gösterip repo ile borç alıyoruzdur, en fazla o. TCMB'den teminatsız, karşılıksız bir para çıkıyor mu? Hayır.

Bilançoda TL / YP ayrımı yapsak karmaşık görünürdü ama akış aynı. Diyelim ki döviz kredimiz az ama bolca döviz mevduat (DTH) topladık. MB de sistemi öyle kurgulamış ki; TL kredi verip, döviz mevduatı MB'ye götürünce iyi marj kazanıyoruz. Yapmaz mıyız? Yaparız elbette; işimiz bu.

İhtimal 1.
MB'ye $ yatırıp (mesela Rezerv Opsiyon Mek.) veya repo ile TL alarak yapacağız (eski sistem). Ama ya piyasada o kadar likidite / boşta teminat / işlek bir swap piyasası yoksa?

İhtimal 2.
MB'ye "Al dövizi borç, ver TL'yi borç" diyeceğiz = SWAP

https://twitter.com/e507/status/1032005081837785088

Swapla aldığımız TL borcun teminatına döviz kaynaklarımızı verdik. O dövizler de oraya uzaydan gelmedi; ya müşteri mevduatı veya toptan fonlama kullandık (az ihtimalle sermayeden). Bu aşamada yoktan bir para yaratmadık. Borç TL'ler de verdiğimiz TL kredileri fonlamış oldu. 🏁

Hikaye artçılı ilişkili notlar

a. Müşteriler ceplerindeki banknot miktarını arttırdıklarında bu: sistemdeki "elektronik" paranın MB'ye verilip, ufak kağıt parçalarının takas ile alınmasıyla olur. Yani, bankalar banknot verince kaydi para kaybeder. Bu da, ek borçlanma gerektirir.

b. Bankalar bol kredi verdiğinde, buna yakın bir miktar da mevduat artar (çünkü kapalı* sistem; havuz!). Bu da, (ZK oranları çok fazla düşmezse) bankaların zorunlu karşılık yatırmasını gerektirir = fonlama ihtiyacı artar.

*TL tam kapalı, döviz ise çeşmeleri olan bir havuz.

c. Türkiye'de kurulu bankaların yanına, TL ile çalışan yurtdışı banka bilançolarını da eklersek... TL ile yapılan swapların "bir tarafın ihtiyacını diğer tarafa nakletme" olduğunu görebiliriz. Ancak bu hem zor; hem de "döviz pozisyonu" ile bolca hareketlenebilen bir arayış olur.

Daha sade takılmak için (swapları hariç tutup) TCMB bilançosunu inceleyelim. 3 ayda:

+ TCMB 75 milyar tahvil almış
+ Bu paradan 45 milyarını kendi tuttuğu Hazine vadesizine yatırmış
+ Bankalar çok kredi vermiş ki 84 milyar daha ZK getirmiş
+ Müşteriler 42 milyar banknot çekmiş.

Ana fikir:
> Piyasadaki TL miktarını & ihtiyacını TCMB ayarlar. Bunu swap, repo, tahvil alımı, ZK oranları, ROK, depo, bono gibi yöntemlerle bolca karıştırır ama özü hep MB'ye dayanır <

Genel likidite tablosu ve analitik bilanço kitapçığıyla kapatalım 🤙

bit.ly/3h4b2jw