अज्ञात रणरागिणी- झलकारीबाई
भारताच्या स्वातंत्र्यलढ्यात अनेकानेक शूरवीरांनी आपल्या सर्वस्वाचे बलिदान दिले आहे. त्यात अनेक स्त्रियाही आहेत. पण आपल्याला फार थोड्या जणांची नावे व कर्तृत्व माहिती आहे. यापैकीच एक म्हणजे रणचंडी झलकारीबाई.
भारताच्या स्वातंत्र्यलढ्यात अनेकानेक शूरवीरांनी आपल्या सर्वस्वाचे बलिदान दिले आहे. त्यात अनेक स्त्रियाही आहेत. पण आपल्याला फार थोड्या जणांची नावे व कर्तृत्व माहिती आहे. यापैकीच एक म्हणजे रणचंडी झलकारीबाई.
जब तक झॉंसी स्वतंत्र ना करू,
न सिंगार करूंगी न सिंदूर लगाउंगी" अशी शपथ घेणारी, १८५७ च्या स्वातंत्र्ययुद्धात आपल्या कडकडाटाने इंग्रजांचे डोळे दिपवून टाकणारी, झांशीची राणी लक्ष्मीबाईची सखी रणचंडी झलकारीबाई!
झलकारीबाई राणी लक्ष्मीबाईंच्या दुर्गा या स्त्री सेनादलाची सेनापती होती.
न सिंगार करूंगी न सिंदूर लगाउंगी" अशी शपथ घेणारी, १८५७ च्या स्वातंत्र्ययुद्धात आपल्या कडकडाटाने इंग्रजांचे डोळे दिपवून टाकणारी, झांशीची राणी लक्ष्मीबाईची सखी रणचंडी झलकारीबाई!
झलकारीबाई राणी लक्ष्मीबाईंच्या दुर्गा या स्त्री सेनादलाची सेनापती होती.
प्रखर निष्ठा व अतुलनीय शौर्य जन्मतःच घेऊन आलेल्या झलकारीबाईचा जन्म २०नोव्हेंबर
१८३० रोजी भोज या झांशीजवळील छोट्याश्या गावात झाला. वडील मूलचंद व आई धनिया यांची एकुलती एक कन्या. अत्यंत शूर. भोज हे गाव जंगलाजवळ असल्याने गावकऱ्यांना नेहमीच हिंस्र पशू व दरोडेखोरांशी सामना करावा लागे.
१८३० रोजी भोज या झांशीजवळील छोट्याश्या गावात झाला. वडील मूलचंद व आई धनिया यांची एकुलती एक कन्या. अत्यंत शूर. भोज हे गाव जंगलाजवळ असल्याने गावकऱ्यांना नेहमीच हिंस्र पशू व दरोडेखोरांशी सामना करावा लागे.
त्यामुळे सर्व जण शस्त्र चालविण्यात निपुण होते. झलकारीबाईंचे वडील झाशीच्या सैन्यात सैनिक होते. उत्तम तिरंदाज होते. व आईपण तशीच शूर होती. त्यांचीच ही कन्या शूर नसेल तर नवल!
झलकारीबाई एकदा गुरे घेऊन रानात गेली असता अचानक एका चित्त्याने तिच्यावर झडप घातली.
झलकारीबाई एकदा गुरे घेऊन रानात गेली असता अचानक एका चित्त्याने तिच्यावर झडप घातली.
तिने चपळाईने बाजूला उडी मारून, हातातील काठीचा जोरदार तडाखा चित्याच्या नाकाजवळ वर्मावर केला. नंतर त्याच लाठीने इतके मारले की तो त्यातच मेला. त्यानंतर एकदा गावच्या मुखियाच्या घरावर दरोडा घालण्यासाठी आलेल्या दरोडेखोराला तिने लाठीने बेदम मारले. सगळेजण तिचं कौतुक करू लागले.
मोठी झाल्यावर झलकारीबाईचे लग्न झाशीसंस्थानात तोफखान्यावर असलेल्या पूरणचंद याच्याशी झाले.
लग्नानंतर दोघेही पतीपत्नी राजाराणीचा आशीर्वाद घेण्यासाठी गेले असता, झलकारीबाई मधील तडफ हेरून राणीने तिला आपल्या पदरी नोकरीत ठेवून घेतले.
लग्नानंतर दोघेही पतीपत्नी राजाराणीचा आशीर्वाद घेण्यासाठी गेले असता, झलकारीबाई मधील तडफ हेरून राणीने तिला आपल्या पदरी नोकरीत ठेवून घेतले.
राणीने सहस्रचंडी यागाची जबाबदारी झलकारीबाई वर सोपवली. आणि दुर्गादल स्थापण्याचीही. सन १८५७ उगवले. हे क्रांतीचे वर्ष होते. इंग्रजांचे अत्याचार वाढत होते आणि इंग्रजांविरुद्ध लोकक्षोभ वाढत होता. आणि झाशीच्या किल्ल्यावरून राणी कडाडली,
" मेरी झांसी नहीं दूंगी।"
" मेरी झांसी नहीं दूंगी।"
आणि राणीच्या एका हाकेसरशी हजारो दुर्गा झाशीच्या किल्ल्यावर लढ्याला सिद्ध झाल्या. २३मार्च१८५८सर ह्यू रोजच्या नेतृत्वाखाली इंग्रजी तोफांचा जोरदार मारा गडावर सुर झालं.तुंबळ युद्ध सुरू झाले.स्वतः राणी लक्ष्मीबाईंनी युद्धवेषात शत्रूसैन्यात घुसून हल्ला केला व परत किल्ल्यावर आल्या
झलकारीबाई एखाद्या विजेप्रमाणे तळपत होती. तिचे गुप्तचर अचूक बातम्या पोहचवत होते.
आणि एका क्षणी घात झाला. भारताला असलेला फितुरीचा शाप फळास आला. दुलाजी ठाकूर फितुर झाला. हे झलकारीबाईने राणीच्या कानावर घातले. राणीने महत्त्वाच्या सरदारांची बैठक घेतली.
आणि एका क्षणी घात झाला. भारताला असलेला फितुरीचा शाप फळास आला. दुलाजी ठाकूर फितुर झाला. हे झलकारीबाईने राणीच्या कानावर घातले. राणीने महत्त्वाच्या सरदारांची बैठक घेतली.
त्यात झलकारीबाई म्हणाली, " राणीसाहेब, आपल्या वेषात मी किल्ला लढवेन. आपण सुरक्षित ठिकाणी जावे. क्रांती कायम राखावी. माझे हे जीवन स्वातंत्र्यासाठीच अर्पिले आहे."
हे ऐकून राणीच्या डोळ्यात अश्रू आले.
हे ऐकून राणीच्या डोळ्यात अश्रू आले.
पण समय बाकां असल्याने भावनांना बाजूला सारून राणी लक्ष्मीबाईंनी पुत्रासह व निवडक साथीदारांसह किल्ला सोडला.
आणि झलकारीबाई किल्ला लढवण्यास सिद्ध झाली. ती निकराने किल्ला लढवत होती, पण दुलाजीच्या माणसांनी तिला पकडले व कैदेत ठेवले. पण ती तेजस्वी वीज होती, ती कैदेत कशी राहील?
आणि झलकारीबाई किल्ला लढवण्यास सिद्ध झाली. ती निकराने किल्ला लढवत होती, पण दुलाजीच्या माणसांनी तिला पकडले व कैदेत ठेवले. पण ती तेजस्वी वीज होती, ती कैदेत कशी राहील?
सुटका करून घेऊन ती किल्ल्यावर पोहचली. सकाळी किल्ल्यावरील दृश्य पाहून ह्यू रोज आवाक झाला. पूरणचंद व झलकारीबाई तोफा डागत होते. ह्यू रोजच्या एका गोळीने पूरणचंदचा वेध घेतला. तो जागीच हुतात्मा झाला. तरीही झलकारीबाईने तोफ डागली. त्यात बरेच इंग्रज ठार झाले.
पण शेवटी एका तोफेच्या गोळ्याने आपले काम केले. झलकारीबाईच्या देहाचे तुकडे - तुकडे झाले. तिच्या रक्ताच्या अभिषेकाने किल्ला पावन झाला.
अशा अनेक अनाम रणरागिणी व अनाम वीरांनी स्वातंत्र्यासाठी बलिदान दिले आहे. आज त्यांच्यामुळे आपण स्वातंत्र्य उपभोगत आहोत.
अशा अनेक अनाम रणरागिणी व अनाम वीरांनी स्वातंत्र्यासाठी बलिदान दिले आहे. आज त्यांच्यामुळे आपण स्वातंत्र्य उपभोगत आहोत.
त्यांच्या बलिदानाबद्दल कृतज्ञता ठेवली पाहिजे. आणि स्वातंत्र्याची जपणूक जबाबदारीने केली पाहिजे.
जय हिंद.
वंदे मातरम्।
🙏🙏🙏
जय हिंद.
वंदे मातरम्।
🙏🙏🙏
