1935 yılında kurulan Tan Gazetesi özellikle 1938 yılında Zekeriya ve Sabiha Sertel’in gazetenin sahibi olmasıyla birlikte muhalif yayınlarıyla dikkat çekmeye başlamıştı.
Gazete İkinci Dünya savaşı sırasında, savaş karşıtı ve anti-faşist bir yayın politikası izliyordu.
Gazete İkinci Dünya savaşı sırasında, savaş karşıtı ve anti-faşist bir yayın politikası izliyordu.
Dönemin iktidarının Nazi Almanyası'na yakınlaşmasına karşı çıkıyor ve Sovyetler Birliği ile iyi ilişkiler kurulmasını savunuyordu. Bu tavır, hem CHP yönetimini hem de Nazilere sempatiyle bakan islamcı, milliyetçi-ırkçı kesimleri rahatsız ediyordu.
3 Aralık 1945 günü, Vatan Gazetesi'nde Hüseyin Cahit Yalçın imzasıyla, "Kalkın ey ehl-i vatan" başlıklı bir makale yayınlandı.
Yalçın, "memleketini sevenleri komünistlere karşı mücadeleye" çağırıyordu.
Yalçın, "memleketini sevenleri komünistlere karşı mücadeleye" çağırıyordu.
Yalçın'ın hedef gösterdiği komünistler, Tan Gazetesi'nin sahibi olan Sabiha ve Zekeriya Sertel çiftiydi.
Aynı gün İstanbul Üniversitesi'nde aynı çağrı yapıldı, sınıflarda "Kalkın ey ehl-i vatan" yazısı dağıtıldı.
Aynı gün İstanbul Üniversitesi'nde aynı çağrı yapıldı, sınıflarda "Kalkın ey ehl-i vatan" yazısı dağıtıldı.
4 Aralık’ta Cumhuriyet gazetesinde yayınlanan Bizim Yoldaşlar Nihayet Maskelerini Attılar başlıklı yazı tertiplenen yangına körükle gidiyordu.
4 Aralık 1945 günü Beyazıt Meydanında sayıları hızla 10-15 bini bulan kalabalık Cağaloğlu’na yürüdü.
4 Aralık 1945 günü Beyazıt Meydanında sayıları hızla 10-15 bini bulan kalabalık Cağaloğlu’na yürüdü.
Yolları üzerinde önce solcu yayınlar satan ABC Kitabevine saldırdılar. Esas hedefleri ise TAN gazetesi ve matbaasıydı.
Tan matbaasının bulunduğu binanın önünde müdahale etmeden bekleyen polisleri geçen kalabalık içeri girdi ve bulduğu her şeyi yıkmaya başladı.
Tan matbaasının bulunduğu binanın önünde müdahale etmeden bekleyen polisleri geçen kalabalık içeri girdi ve bulduğu her şeyi yıkmaya başladı.
Hükümet, olaydan önce olduğu gibi, olaydan sonra da buna karışanlara karşı hiçbir harekette bulunmadı. Güpegündüz bir matbaayı yıkan saldırganlardan hiç kimse tutuklanıp mahkemeye verilmedi.
Saldırgan güruh Tan gazetesini yağmaladıktan sonra durmamış aralarında Görüşler Dergisi’nin de olduğu ve solcu olduğu bilinen gazete, dergi ve kitap evlerine saldırmışlardı.
Yıllar sonra saldırgan grubun içinde Süleyman Demirel, Turgut Özal gibi isimlerin de yer aldığı iddia edilmiş, Süleyman Demirel saldırılarda yer aldığını itiraf etmişti.
Tan Gazetesi Baskını ile ilgili olarak Aziz Nesin’in 5 Şubat 1948 tarihinde şu satırları yazdı;
Tan Gazetesi Baskını ile ilgili olarak Aziz Nesin’in 5 Şubat 1948 tarihinde şu satırları yazdı;
"Ey Türk Faşisti!
Birinci vazifen Türk matbaalarını yıkmak, makineleri ısırmak, demirleri dişleyip duvarlara saldırmaktır. Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegane temeli, gazeteleri çamurlara serip, üzerlerinde ağzın köpürünceye kadar tepinmektir. Bu temel partinin hazinesidir..
Birinci vazifen Türk matbaalarını yıkmak, makineleri ısırmak, demirleri dişleyip duvarlara saldırmaktır. Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegane temeli, gazeteleri çamurlara serip, üzerlerinde ağzın köpürünceye kadar tepinmektir. Bu temel partinin hazinesidir..
Bir gün nümayiş yapmak için emir alırsan, bütün polisleri yanı başında bulacaksın.
Meydanlarda, kitaplarını yaktığın, namuslu insanlar, bütün dünyada eşi emsali görülmemiş şekilde işkenceye tabi tutulabilirler. Emniyet müdürlüğümüzde dövülebilir.
Meydanlarda, kitaplarını yaktığın, namuslu insanlar, bütün dünyada eşi emsali görülmemiş şekilde işkenceye tabi tutulabilirler. Emniyet müdürlüğümüzde dövülebilir.
Demir Ahmet tarafından sövülebilir. Bütün malları mülkleri zaptedilmiş, matbaaları yakılmış, gazeteleri kapatılmış, evleri tarumar edilmiş , çoluk-çocuğu dağıtılmış , haneleri işgal, kendileri perişan edilmiş olabilir.
Bütün bu şartlardan daha elim ve daha vahim olmak üzere, Amerika’dan borç dahi alınabilir. hatta bu borç alınan paralar ziyafetlerde yenebilir.
Ey faşist yumurcakları! İşte bu ahval ve şerait içinde dahi bütün bu yapılanları kafi görmeden, vazifen matbaaları yıkmak,
Ey faşist yumurcakları! İşte bu ahval ve şerait içinde dahi bütün bu yapılanları kafi görmeden, vazifen matbaaları yıkmak,
makineleri ısırmak, namuslu vatanperverleri parçalamaktır. Muhtaç olduğun kazma, balta halk partisinin ambarlarında mevcuttur"
O dönem TAN gazetesi çalışanlarından olan Kemal Sülker Anılara Yolculuk başlıklı kitabında
O dönem TAN gazetesi çalışanlarından olan Kemal Sülker Anılara Yolculuk başlıklı kitabında
Sabiha Sertel’in olay sonrasındaki görüşlerini şöyle aktarıyor:
"…beni asıl üzen üniversite öğrenimine geçmiş gençlerin, makine gibi düğmelerine basılınca, fikre karşı balyozla harekete geçirilebilmeleridir. Düşününüz. Ben fikirlerimi açıkça yazıyorum, buna yanıt veriliyor,
"…beni asıl üzen üniversite öğrenimine geçmiş gençlerin, makine gibi düğmelerine basılınca, fikre karşı balyozla harekete geçirilebilmeleridir. Düşününüz. Ben fikirlerimi açıkça yazıyorum, buna yanıt veriliyor,
uygarca tartışıyoruz. Okuyucular kimin haklı, kimin haksız olduğunu kavrayacak bilinçtedir. Ama iktidar partisinin başı eleştiriye katlanamıyor... Belki bilmezsiniz, Tan'a saldırı düzenlendiği gün ben gazetede olsaymışım verilen buyruk şuymuş:
Beni çırılçıplak soyacaklar, yanlarında getirdikleri kırmızı matbaa mürekkebiyle kızıla boyayarak Sirkeci'de dolaştırıp, Emniyet Müdürlüğüne teslim edecek ve 'İşte kızıl dudu!' diyeceklermiş"
Serteller, bu olayın ardından, daha önce yayımladıkları yazılar gerekçe gösterilerek yargılanırlar; beraat etmelerine rağmen toplum ve devlet baskısından kurtulamaz ve çareyi ülkeden ayrılmakta bulurlar.
9 Eylül 1950’de yurt dışına çıktıktan sonra, kimi zaman bulundukları ülkeyi ve şehri, en yakınlarından, ailelerinden bile gizlemek zorunda kalırlar.
"Ben yürüdüm, ama binaya gitmedim, Tan'ı yağmalayanların bazıları da sonradan DP milletvekili oldu" diyen İlhan Selçuk,
"Ben yürüdüm, ama binaya gitmedim, Tan'ı yağmalayanların bazıları da sonradan DP milletvekili oldu" diyen İlhan Selçuk,
Cumhuriyet Gazetesi'nin imtiyaz sahibi ve başyazarı oldu
Sabiha Sertel Türkiye’de feminizmin öncüleri arasında yer alır.
1915 yılında, basın tarihimizin önemli isimlerinden gazeteci ve yayıncı Zekeriya Sertel’le evlenir.
Sabiha Sertel Türkiye’de feminizmin öncüleri arasında yer alır.
1915 yılında, basın tarihimizin önemli isimlerinden gazeteci ve yayıncı Zekeriya Sertel’le evlenir.
Sabiha Sertel 1911 yılında ‘Osmanlı Cemiyetinde Kadın’ isimli makalesiyle Yılın En İyi Makalesi ödülünü kazanır.
1929 yılında yazdığı ve bir dergide yayımladığı ‘Savulun Geliyorum’ başlıklı yazısı sebebiyle mahkemeye sevk edildi.
1929 yılında yazdığı ve bir dergide yayımladığı ‘Savulun Geliyorum’ başlıklı yazısı sebebiyle mahkemeye sevk edildi.
Sertel, Türk basın tarihine ‘neşriyat yüzünden mahkemeye sevk edilen ilk Türk kadın’ oldu.
Tan Gazetesi’nde ağırlıklı olarak faşizm ve emperyalizm karşıtı yazılar yazan Sertel, İkinci Dünya Savaşı’nın ardından İleri Demokrasi Cephesi oluşumunda yer aldı.
Tan Gazetesi’nde ağırlıklı olarak faşizm ve emperyalizm karşıtı yazılar yazan Sertel, İkinci Dünya Savaşı’nın ardından İleri Demokrasi Cephesi oluşumunda yer aldı.
Bu oluşumun yayın organı olan Görüşler dergisinin ilk sayısını 1 Aralık 1945’te çıkarttı.
Serteller TAN matbaasının yıkılmasından 45 gün sonra tutuklandılar ve yargılandılar. Mahkemede kendi savunmalarını yaptıkları bu davadan beraat ettiler.
Serteller TAN matbaasının yıkılmasından 45 gün sonra tutuklandılar ve yargılandılar. Mahkemede kendi savunmalarını yaptıkları bu davadan beraat ettiler.
Serbest kaldıklarında yargı sürecini ve dava dosyasını bütün belgeleriyle Davamız ve Müdafaamız adlı kitapçıkta yayınladılar. O dönem derhal yasaklanan ve toplatılan kitapçık ancak 70 yıl sonra sahaflarda bulunan bir nüshasıyla yeniden yayınlandı.
