Thread by @OmkarDabhadkar

दाभोलकरांच्या स्मृतिदिनी अविवेकाची काजळी पसरवणारा कालचा दिवस आणि बुद्धीच्या दैवताच्या आवाहनाचा उद्याचा दिवस...या दोन्हीत अडकलेला आजचा दिवस...

स्युडोसेक्युलर लबाड आणि टोकाचे हिंदुत्ववादी यात अडकलेल्या सामान्य हिंदू माणसाची अवस्था अगदी अशीच आहे.

१+

नरेंद्र दाभोलकरांचे विचार, त्यांचं कार्य आणि स्मशानात मटणाची पार्टी करणारी अंनिस यांचा काहीही संबंध उरलेला नाही. पण हे माहित असूनही दाभोलकरांवर शिंतोडे उडवणारे लोक बघून वाईट वाटलं.

दाभोलकरांचे विचार आणि त्यांच्या कृतीची दिशा काय होती यावर व्यवस्थित प्रकाश टाकणारं

२+

त्यांचं स्वतःचं लेखन भरपूर प्रमाणात उपलब्ध आहे. त्यांनी कधीही हिंदू धर्माची निंदा नालत्सी केली नाही. त्यांचा संपूर्ण रोख फक्त समाजात धर्माच्या नावाखाली रुजलेल्या अनिष्ट प्रथा संपवण्याकडे होता.

दाभोलकर "फक्त हिंदू धर्मावरच घसरतात" ही टीका चुकीच्या गृहितकावर आधारित आहे.

३+

दाभोलकर आणि त्यांच्या काळातील अंनिसने मुस्लिम, ख्रिश्चन सर्वच धर्मातील पाखंडांविरुद्ध काम केलं होतं. अंनिसच्या २५ वर्षांच्या कार्यांचा लेखाजोखा मांडणाऱ्या पुस्तकाचं रौप्य मोहोत्सवाच्या निमित्ताने प्रकाशन झालं त्यात या सर्व कार्याचा आढावा घेण्यात आला होता.

पण क्षणभर

४+

"दाभोलकर फक्त हिंदू धर्मियांमधील अनिष्ट प्रथांवरच काम करत असत" हे मान्य जरी केलं...तरी ती "तक्रार" ठरू शकते का?

दाभोलकरांनी फक्त हिंदू धर्मातल्याच अनिष्ट प्रथांवर काम का केलं? - ही तक्रार "तुमच्या आईवडिलांनी फक्त तुमचाच अभ्यास का घेतला?" असं विचारण्यासारखी आहे.

५+

हिंदूंनी हिंदूंसाठी प्रबोधन करणं : असं इतकंच ठरवून भागणार नाही का? प्रत्येक प्रबोधनकाराने सर्व धर्मियांचंच प्रबोधन करावं, अन्यथा करूच नये असं बंधन का बरं?

एकीकडे हिंदू समाज परिवर्तनीय आहे, आमच्याकडे प्रबोधनाचा वारसा आहे हे सगळं अभिमानाने म्हणायचं. पण वर्तमान प्रबोधनकार,

६+

सुधारक असे बाजूला फेकून घ्यायचेत...हे कसं चालेल? उलट ज्यांना ज्यांना हिंदुहित साध्य करायचं आहे त्या सर्वांनी "दाभोलकर आमचेच!" असं म्हणून दाभोलकर (दाभोलकरच नव्हे, सर्वच प्रामाणिक सुधारक) उचलून धरायला हवेत...नाही का?!

"हिंदू ग्रंथप्रामाण्य मानत नाहीत",

७+

"हिंदू ही एक जीवनपद्धत आहे", "कर्मकांड, बुवाबाजी हा आमचा आधार नाही" हे फक्त म्हणण्यापुरतं का?

हिंदूना नरेंद्र मोदी विश्वासार्ह का वाटतात, महात्मा गांधी का आवडतात - नरेंद दाभोलकर आदरणीय का वाटतात - हे याच गौरवशाली इतिहासाला हिंदू मनासोबत पडताळून बघितलं की जाणवतं.

८+

हिंदू मन धार्मिक आहेच पण आपापल्या बेताने का होईना - पुरोगामी सुद्धा आहे.

नरेंद्र मोदी फक्त राम मंदिर बांधत नाहीत, मेट्रो पासून ऑप्टिक फायबरपर्यंत इन्फ्रास्ट्रक्चर ही उभारतात : म्हणून आवडतात हिंदूंना.
हा आजचा नव्हे - छत्रपती शिवरायांपासूनचा इतिहास आहे.

९+

ज्याचा हिंदुत्ववाद्यांना अभिमान असतो.

ज्या इतिहासाचा आपण अभिमान बाळगतो, मोठ्या अभिमानाने, "आपण हिंदू सतत बदलत, सुधारत आलो आहोत" असं म्हणतो, तो इतिहास कुणी घडवला? सुधारकांनीच ना?

मग तो इतिहास जर गौरवशाली वाटतो, तर तोच इतिहास वर्तमानात घडवणाऱ्यांना मदत करायची की पाय ओढायचे?

१०+

अर्थात, इस्लामचा प्रश्न हे अप्रिय वास्तव आहेच. ते आपण कुणीही नाकारून भागणार नाहीच. इस्लाम चिकित्सा अत्यावश्यक आहेच. पण ती प्रत्येकानेच करावी हा हट्ट अनाठायी आहे. इस्लाम चिकित्सा नं करणारा प्रबोधनकार "लबाडच" असतो - हे समीकरण आत्मघातकी आहे.

११+

पोपटपंची पुरोगामी आणि सच्चे सुधारक यांतील फरक धूसर झाल्याचा हा अत्यंत अनिष्ट परिणाम आहे.

दुटप्पी लोक स्वतःला सुधारक म्हणवतात आणि इस्लामची तळी उचलतात...म्हणून सगळेच सुधारक तसेच असतात असा समज व्यवस्थित रुजला आहे. हिंदू धर्मातील अनिष्ट गोष्टींचा विरोध करायचा म्हणजे तिची फक्त

१२+

खिल्लीच उडवायची, उपमर्दच करायचा: असा प्रघात तथाकथित पुरोगाम्यांनी शिस्तबद्ध रीतीने रुजवला. परंतु त्यामुळे स्पेसिफिक क्षेत्र ठरवून प्रबोधन करणारे लोक ही असू शकतात ही शक्यताच आता रद्द होऊन बसल्यागत झालीये. परिणामी दाभोलकरांसारखे खरे सुधारक विनाकारण द्वेषाचे धनी होऊन बसले आहेत.

१३+

परंतु हा द्वेष करताना - हिंदुत्ववादी मंडळींनी "हिंदुत्ववादात हिंदुहित अध्याहृत आहे की नाही?" - याचा गांभीर्याने विचार करायला हवा.

हिंदुत्ववाद फक्त इस्लाम, ख्रिश्चन धर्मांच्या "संकटा"मुळे उभा आहे का?

१४+

हिंदू धर्मातील जातीपातीचे भेद "आपण एक आहोत" या भावनेतून मिटवायचेत की "मुस्लिमांशी लढायला आपण एक होणं आवश्यक आहे" या गणितातून?

हिंदू धर्माचं "प्राचीन ऐश्वर्य" पुनःप्रस्थापित करायचं आहे म्हणजे नेमकं काय? हिंदू समाज आधुनिक करायचा आहेच ना?

आपण "प्रतिगामी" नाही आहोत - हे कुणाला

१५+

सिद्ध करायला, कुणाचं सर्टिफिकेट मिळवायला "दाखवायची" गरज नाही. स्वतःशी प्रामाणिक राहून याबद्दल क्लॅरिटी आणणं अत्यंत आवश्यक आहे. (म्हणायला इथेही म्हणाल की आम्हाला आहे ही क्लॅरिटी! ती तशी दिसून येत नाही हे वास्तव नाकारायचंच असेल तर कोण अडवणार?!)

हिंदुत्व फक्त सेंटीमेंटल भडक

१६+

प्रतिक्रिया देण्यापुरतं नाहीये - हे इतरांना दाखवायला नाही - आपलं आपल्याला जोखून, तपासून घ्यावं लागणार आहे.

ते तपासलं की मग अंधश्रद्धा निर्मूलन समाजवाद्यांच्या, डाव्यांच्या, तुमच्या मते - "हिंदुद्वेषी" असणाऱ्या लोकांचा कॉपीराईट विषय रहाणार नाही. आपण देखील त्यात उतरू शकू.

१७+

त्यावर हिरीरीने लिहू-बोलू शकू. तेच शेतकरी समस्येबद्दल. हेच स्त्री प्रश्नांबद्दल. हेच पर्यावरणाबद्दल.

दाभोलकरांचा द्वेष करणारे लोक बघून ही गरज पुनःश्च प्रकर्षाने जाणवली.

सुदैवाने, दाभोलकरांबद्दल मनापासून आदरच नव्हे, प्रेम, आपुलकी असणारे अनेक हिंदुत्ववादी आहेत.

१८+

त्यांचा खून झाल्याने आनंद व्यक्त करणारे काही बिनडोक लोक जसे सर्वत्र दिसत होते, तसेच मनापासून हळहळणारे देखील होते.

"हिंदुत्ववाद हिंदूहितापासून दूर जाणार नाही" ही आशा याच काही चेहऱ्यांमुळे कायम आहे.

१९+

या चेहऱ्यांनी अधिक व्होकल होणं आवश्यक आहे.
प्रबोधन करणं आवश्यक आहे.

: ओंकार दाभाडकर
[e-mail]

@threadreaderapp please unroll.