Thread by @J_Jakobowski

Długo odkładana, za mną lektura prac Halforda Mackindera

Tworząc swoją wizję Heartlandu był przekonany, że strategiczny układ świata zmieni potężna sieć kolei, która miała opleść Eurazję

Ile z tego spełniło się po stu latach (i gdzie przestrzelił), w wątku 👇

1.

Tak na wstępie - Mackindera warto krytycznie czytać. Erudycyjne przejście przez historię i geografię Eurazji, znaczenie mobilnych ludów 'Heartlandu' - wielkiego stepu izolowanego od mórz - dla losów Europy, Chin, Indii, Bliskiego Wschodu.

2.

Warto mu też oddać, że w jego prognozach widać duch czasów. Był światkiem potęgi kolejowego transportu, odmieniającego oblicza wojen, szczególnie w wykonaniu wilhelmińskich Niemiec. Można było zakładać, że postęp w lądowym transporcie będzie nadal równie szybki.

3.

Dokonując dużego skrótu, teza była następująca: kto obejmie Heartland nowoczesnym transportem, sprowadzi tam ludzi i przemysł, zyska eurazjatycką bazę niezależna od mórz. I zyska kontrolę nad 'światową wyspą', a dalej nad światem.

4.

Do tego Mackinder założył postęp technologiczny kolei na tyle duży, że miała stać się tańsza od morza (logika poniżej), co dałoby Hearlandowi rolę pośrednika we wzajemnym handlu wybrzeży Eurazji. Widać inspirację wielkim postępem końca XIX w., czasów młodości Mackindera.

5.

Napisał to wszystko u progu XX w. Co było dalej?

A no, w wielkim skrócie, powstało mocarstwo kontrolujące cały Heartland. W 1945 r. Związek Radziecki kontrolował całość obszaru, o którym mówił Mackinder- od Łaby i Dubaju, do Amuru. Od Prus, do Mandżurii.

6.

Otwórzmy tu dyskusje, czy ZSRR uczynił z Heartlandu 'niepoliczalnie olbrzymi' obszar gospodarczy? Cóż, nie można Stalinowi odmówić starań, forsownej industrializacji 'Heartlandu', opartej na niewolniczej pracy. Ale i tak ZSRR przegrał gospodarczo z 'ludzmi morza'.

7.

Przyczyn było wiele, ale idąc szlakiem prognoz Mackindera - zawiodła m.in. kolej. Ogromne lądowe dystanse pozostały balastem dla gospodarki, nie zdołały też zasilić wystarczająco wzrostu syberyjskich miast, by spełnić wizję Mackindera.

8.

To samo tyczy się Heartlandu jako pośrednika handlu Eurazji. Koleje ZSRR wykorzystywała co prawda w handlu Japonia (przed 🇨🇳!), do handlu z Europa, m.in. w latach 30, 40, a potem 70 i 80 XX w. Ale tylko jego ułamka, m.in. przez koszty.

9.

Pamiętajmy o tym wszystkim, przykładając prace Mackindera do wieku XXI, a szczególnie wzrostu Chin, czy Nowego Jedwabnego Szlaku.

Chińczycy znają dobrze historię, a już szczególnie historię ZSRR.

10.

Zajęcie terytorium Heartlandu, czyli szybko wyludniajacej się i zdezindustrializowanej Rosji, nie da Chinom żadnej strategicznej autonomii. Po prostu serce Eurazji jest zbyt daleko od mórz, by zakwitło. Stąd Chiny orientują się na ocean, a Rosji podbijać nie zamierzają.

11.

Tak samo lądowy handel w Eurazji. Chińskie pociągi przemierzają dziś superkontynent, wożąc 5% handlu z Europa. Najbardziej śmiałe prognozy na XXI w. mówią o 15-20% za parę dekad, mniej więcej tyle, co w przypadku Japonii w szczytowym momencie.

Dlatego Chiny budują flotę.

12.

Można dyskutować, czy postęp technologiczny nie przyniesie kiedyś spełnienia wizji Mackindera. Ale w realiach gospodarki cyfrowej, eksploracji kosmosu, dzikie stepy mogą już nigdy nie być tak kuszące i ważne strategicznie.

13.

Tak czy inaczej, uważam że Mackindera warto krytycznie czytać, zupełnie nie żałuję.

Ale nie można brać go dosłownie :-)

Na koniec jeszcze cytat z kapitalnej 'Power and Plenty', historii światowego handlu. Oddanie hołdu Mackinderowi, ale i wbicie sztyletu w serce Heartlandu.

.