Thread by @CTavsanoglu

Son günlerde Muğla'dan Hatay'a kadar Akdeniz kıyısındaki illerde peş peşe çıkan orman yangınlarının sebepleri ile ilgili farklı görüşler ileri sürülmekte. Ben de bu yangınların sebepleri hakkında sizleri bilgilendirmek isterim. #ormanyangini

Öncelikle halk arasında yaygın şekilde kabul gören, ancak herhangi bir kanıta dayanmayan ve gerçekçi olmayan, "otel için yakıldı" ya da "terör eylemi" gibi ifadeleri eleyelim. Münferit durumlar olabilir, ancak bugünlerdeki peşisıra gelen yangınlar bunlarla açıklanamaz.

Yangınların sebeplerini anlayabilmek için Akdeniz ekosistemlerinin yangınla olan ilişkisini insan etkisinden bağımsız olarak irdelemek gerekir. Buradaki bitki toplulukları (Kızılçam ormanı, makilikler) yüksek derecede yanıcı özelliğe sahiptir.

Akdeniz ormanları ve çalılıkları yüksek yanıcılığa sahip olmaları nedeniyle, modern insan daha ortaya çıkmamışken bile doğal yangınlara maruz kalmaktaydı. Halen orman yangınlarının bir kısmının doğal sebeplerden (özellikle yıldırım) ortaya çıktığını unutmamak gerekir.

Milyonlarca yıl boyunca yangınla haşır neşir olan Akdeniz bitkileri, yangınla başa çıkmalarını sağlayan ve yangın sayesinde üreyip çoğalabilmelerine olanak tanıyan çeşitli özellikler evrimleştirmişlerdir.

Akdeniz bitkileri yangından sonra popülasyonlarını yenileme kapasitesine sahiptir. Dolayısıyla, Akdeniz orman ve çalılıklarında yangından sonra ekosistem ortadan kalkmaz, aksine biyolojik çeşitlilikte artış olur. Ayrıntılar için:

https://twitter.com/CTavsanoglu/status/1164607292471488512

Bugün karşılaştığımız yangınların bazılarının (ör: Manavgat yangını), bu kadar yayılmasının ve söndürülememesinin sebeplerinden birisi, yüksek sıcaklıklar, düşük nem koşulları ve hızlı esen kuru rüzgarlardır.

Özellikle geçen hafta Akdeniz'de görülen sıcak dalgaları, Türkiye gibi birçok başka bölge ülkesinde de yangınlara yol açtı.

Bu nedenle Avustralya ya da Kuzey Amerika'da olduğu gibi Akdeniz Havzası'nda da iklim değişikliğinin yangınları artırıcı etkisini bizzat yaşamaya başladığımızı söylemek mümkün.

Daha çok yangının çıkmasının bir olası sebebi de son yıllarda orman içlerinde insan faaliyeti için verilen izinlerin geçmişe göre çok artması olabilir. Bu durum, doğal alanlar ile insan kullanımı alanlarının kesişme noktalarını artırarak yangın çıkma riskini büyütmekte.

Benzer şekilde, turizm faaliyetlerinin artması da insan kaynaklı yangınların sayısında ciddi bir artışa neden olmakta. Bu durum, yüksek sıcaklıklarla birleştiğinde, yangınların bazılarının çabucak söndürülememesine neden olmakta ve büyük yangınlar oluşmakta.

Yangınla mücadele, yangın sırasında yanmış olması gereken alanda daha fazla yanıcı madde birikimine neden olarak gelecekte daha şiddetli ve söndürmesi zor yangınları ortaya çıkarabilmekte. Bu "yangınla mücadele tuzağı" Akdeniz ikliminin görüldüğü birçok ülkede önemli bir problem.

Avrupa'da geçtiğimiz 15 yıl boyunca insanların öldüğü, büyük ekonomik zarara neden olan afet seviyesinde yangınlar oldu. Bizlerin bu gibi yangınları görmememizin sebebi, sosyo-ekonomik dönüşüm (köyden kente göç) ve ağaçlandırma konusunda Avrupa'yı geriden takip ediyor olmamızdı.

Ancak, iklim değişikliğine bağlı olarak sıklığı artan sıcak dalgalarının da etkisiyle, ne yazık ki Türkiye'de de yerleşim yerlerinde zarara yol açan, insanların öldüğü ya da ölme riskiyle karşı karşıya kaldığı, önlenmesi güçleşen orman yangınları ile yüzleşmekteyiz. #iklimKrizi

2020 yılında Hatay'da çıkan yangın bunun ilk sinyalini vermişti. Bu sene Manavgat, Marmaris ve diğer birçok yerleşim yeri yakınında büyük tehlikeler atlatıldı. Önümüzdeki aylarda ve özellikle önümüzdeki yıllarda daha büyük, daha şiddetli yangınlarda afetlerin boyutu da artabilir

Evet, gelecek yıllarda bizi daha şiddetli, söndürmesi daha güç, daha büyük alanda etkili olan ve insanlara/yerleşimlere zarar verme olasılığı daha yüksek yangınlar bekliyor. #ormanyangini #iklimKrizi

İklim değişikliği sebebiyle, yangınları önleyici tedbirlerin daha az işe yarayacağını da düşündüğümüzde, önemli bir eforumuzu gelecek yıllardaki yangınların tehdidini ve olumsuz etkilerini azaltma konusunda şimdiden planlamalar yapmamız gerekiyor.

Aksi takdirde, daha çok can kayıplarının olduğu, daha çok yerleşimlerin yandığı afet boyutlarında orman yangınları önümüzdeki yıllarda bizi bekliyor olacak. Geçtiğimiz on yıl içerisinde yüzün üzerinde kişinin öldüğü Portekiz ve Yunanistan yangınlarının bize ders olması lazım.

Bu nedenle, önümüzdeki dönemlerde yangınları daha küçük alanlarda tutmanın ve söndürmenin orman teşkilatları için bir başarı kriteri olmasından çıkması ve asıl başarının insan yaşamına olan zararın en aza indirilmesi olarak ölçülmesi gerekli.

Farklı ülkelerden 22 yangın uzmanı olarak, geçen sene bu konuda bir makale yayınlayarak Akdeniz iklimli ülkelerde yangın yönetim paradigmasının değişmesi gerektiğini ifade etmiştik: researchgate.net/publication/33…