Thread by @ezgimou

Bugün ekibimizin yeni makalesi @CommsBio'da yayınlandı. Ufak bir özetle paylaşmış olayım. Malumunuz @CompEvoMetu'da @ERCNeogene kapsamında Anadolu'da Neolitik Dönemi, antik DNA yöntemlerini kullanarak her yönüyle anlamaya çalışıyoruz. #BilimSeli
nature.com/articles/s4200…

Bu dönemi anlamanın bir yolu dönemin insanlarını çalışmak iken, diğer yolu da insanın yarattığı kültürü anlamak. Neolitik Dönemde insanın doğa ile ilişkisi bir parça değişiyor. Evcilleştirme denemelerinin başladığı bu dönemde insan etrafını dramatik biçimde değiştiriyor.

Evcilleştirme sadece bitkilerle ilişkili değil. Koyun, keçi gibi hayvanların evcilleştirilmesi de yine bu Neolitik dönemde başlıyor. Anadolu bu süreçte de yine önemli bir rol oynuyor. Bu çalışmada ekibimiz Anadolu'nun Neolitik koyunlarının genetik yapısını inceledi.

Koyun çalışmak insana göre daha zor. Özellikle besin olarak tüketilen koyunlar pişirme nedeniyle ısıya maruz kaldığı için DNA korunumu çok zor oluyor. Dolayısıyla çok daha fazla yatırımla çok daha az bilgi elde edilebiliyor.

Bu çalışmada 180 koyun tarandı, 4 tane tüm genom, 91 tane mitokondriyal genom elde edildi. Bu veri, literatürde bulunan antik ve modern örneklerle karşılaştırmalı olarak incelendi. (haritadaki siyah noktalar yeni örneklerin bulunduğu yerler)

Evcilleştirilmiş hayvanlarda (kedi, köpek vs) genellikle genetik çeşitlilik yabanılllara göre daha düşük oluyor. Ancak evcil koyunların çeşitliliği beklenenden daha yüksek. Avrupa ve Asya koyunları arasında farklılaşma göze çarpıyor. Bunun birkaç açıklaması olabilir.

1) Koyunlar birden fazla merkezde evcilleştirilmiş olabilir.
2) Evcilleştirme sonrası yabanıl koyunlardan karışma olabilir.
3) Evcilleştirilen yabanıl stok beklenenden fazla çeşitli olabilir.

Bu süreçlerin tamamen anlaşılması için daha fazla veriye ve bilgiye ihtiyaç var. Ancak şunu söyleyebiliriz: Anadolu'nun Neolitik koyunları Avrupa'daki modern evcil koyunlara benzerken (a paneli), örneğin Kırgızistan'daki Neolitik koyunlar Asya'daki evcillere benziyor.

Evcil koyunlardaki Doğu-Batı ayrışmasını en azından M.Ö. 6 binlerde gözlemlemek mümkün. Bu durumda, ya birden fazla bölgede evcilleştirme oldu, ya da 2. seçenekteki yabanıl karışma evcilleştirmenin erken dönemlerinde gerçekleşti.

Avrupa'da Anadolu Neolitik koyunlarına benzer bir soyun olması şu açıdan da mantıklı: İnsan antik DNA çalışmalarında gördüğümüz üzere Avrupalı çiftçiler, Anadolu tarım toplumlarına genetik olarak çok benziyor. Dolayısıyla koyunların dağılımı da tarımın yayılışıyla uyumlu.

Şunu da not etmek gerek: Anadolu'da bugün bulunan koyun soyları Anadolu Neolitik koyunlarından farklı. Bunu da yine insanda da görüyoruz. Avrupalılar, Anadolu Neolitik toplumlarına bugünkü Neolitik halklardan daha fazla benziyorlar.

Bu makale çok uzun zamandır üzerinde çalışılan bir çalışmaydı. Ucundan kıyısından dahil olabilmek beni mutlu etti. Haritalı figürlere övgünüzü alırım 🤷‍♀️😋
@ERCNeogene'de olduğu gibi böyle çalışmaların çok yönlülüğüne bayılıyorum, aklımızı açık tutuyor.

unroll please @threadreaderapp