آدام اسمیت (که خانوادگی جانی بودند)، در حقیقت میرزا بنویس هیوم بود و در اصل میتوان گفت ثروت ملل تقریر نظرات هیوم است (هیوم خودش یک قاتل فراری بود)
می‌گوید فعالان اقتصادی از سر خیرخواهی فعالیت نمی‌کنند بلکه به دنبال نفع شخصی هستند و در نتیجه جامعه هم سود می‌برد
می‌گوید فعالان اقتصادی از سر خیرخواهی فعالیت نمی‌کنند بلکه به دنبال نفع شخصی هستند و در نتیجه جامعه هم سود می‌برد
این حرف را مولانا بسیار دقیق‌تر می‌زند:
هم‌چنان هر کاسبی اندرجهان
بهر خود کوشد نه اصلاح جهان
مندویل هم در کتاب افسانه زنبورها همین را می‌گوید که رذائل شخصی به فضائل عمومی ختم می‌شوند
بعضی هم به این جمله حضرت عبدالمطلب ارجاع میدهند که:
انا رب الابل و للبیت رب
هم‌چنان هر کاسبی اندرجهان
بهر خود کوشد نه اصلاح جهان
مندویل هم در کتاب افسانه زنبورها همین را می‌گوید که رذائل شخصی به فضائل عمومی ختم می‌شوند
بعضی هم به این جمله حضرت عبدالمطلب ارجاع میدهند که:
انا رب الابل و للبیت رب
در هر صورت با یک واقعیت رو برو هستیم و آن واقعیت چیزی نیست جز برشی از وجود انسان و نفس او.
انسان نفسی حیوانی دارد که برای حیات او ضروری‌ست. اشتراک این سطح از نفس انسان و حیوان یک امر طبیعی‌ست همانطور که با نباتات هم اشتراکاتی دارد.
این واقعیت است که انسان تمایلات حیوانی دارد
انسان نفسی حیوانی دارد که برای حیات او ضروری‌ست. اشتراک این سطح از نفس انسان و حیوان یک امر طبیعی‌ست همانطور که با نباتات هم اشتراکاتی دارد.
این واقعیت است که انسان تمایلات حیوانی دارد
اجازه بدهید به شعر مولانا برگردیم
مؤمنان از دست باد ضایره
جمله بنشستند اندر دایره
یاد طوفان بود و کشتی لطف هو
بس چنین کشتی و طوفان دارد او
پادشاهی را خدا کشتی کند
تا به حرص خویش بر صفها زند
قصد شه آن نه که خلق آمن شوند
قصدش آنک ملک گردد پای‌بند
مؤمنان از دست باد ضایره
جمله بنشستند اندر دایره
یاد طوفان بود و کشتی لطف هو
بس چنین کشتی و طوفان دارد او
پادشاهی را خدا کشتی کند
تا به حرص خویش بر صفها زند
قصد شه آن نه که خلق آمن شوند
قصدش آنک ملک گردد پای‌بند
آن خراسی می‌دود قصدش خلاص
تا بیابد او ز زخم آن دم مناص
قصد او آن نه که آبی بر کشد
یاکه کنجد را بدان روغن کند
گاو بشتابد ز بیم زخم سخت
نه برای بردن گردون و رخت
لیک دادش حق چنین خوف وجع
تا مصالح حاصل آید در تبع
تا بیابد او ز زخم آن دم مناص
قصد او آن نه که آبی بر کشد
یاکه کنجد را بدان روغن کند
گاو بشتابد ز بیم زخم سخت
نه برای بردن گردون و رخت
لیک دادش حق چنین خوف وجع
تا مصالح حاصل آید در تبع
هم‌چنان هر کاسبی اندر دکان
بهر خود کوشد نه اصلاح جهان
هر یکی بر درد جوید مرهمی
در تبع قایم شده زین عالمی
حق ستون این جهان از ترس ساخت
هر یکی از ترس جان در کار باخت
حمد ایزد را که ترسی را چنین
کرد او معمار و اصلاح زمین
بهر خود کوشد نه اصلاح جهان
هر یکی بر درد جوید مرهمی
در تبع قایم شده زین عالمی
حق ستون این جهان از ترس ساخت
هر یکی از ترس جان در کار باخت
حمد ایزد را که ترسی را چنین
کرد او معمار و اصلاح زمین
اولا مولانا در این مثنوی بحثس در مورد "ترس" است. اینکه ترس عاملی برای حرکت انسان و جامعه است.
مولانا می‌گوید پادشاه از ترس نابودی تاج و تختش قلمرو خود و در نتیجه مردم و جامعه‌اش را حفظ می‌کند.
مولانا می‌گوید پادشاه از ترس نابودی تاج و تختش قلمرو خود و در نتیجه مردم و جامعه‌اش را حفظ می‌کند.
یا گاو از ترس زخم خوردن حرکت می‌کند نه برای کشت و کار و روغن گرفتن و آرد کردن و ...
یا مردم هنگام طوفان یاد خدا میکنند
یا کاسب برای فرار از فقر و گرسنگی کاسبی می‌کند نه برای انجام تکلیف اجتماعی
اینکه ترس و منفعت شخصی را یکی بگیریم و از آن به "حداکثرسازی" منفعت شخصی برسیم غلط است
یا مردم هنگام طوفان یاد خدا میکنند
یا کاسب برای فرار از فقر و گرسنگی کاسبی می‌کند نه برای انجام تکلیف اجتماعی
اینکه ترس و منفعت شخصی را یکی بگیریم و از آن به "حداکثرسازی" منفعت شخصی برسیم غلط است
ثانیا قیاس انسان و حیوان صورت گرفته است. انسان و حیوان در سطحی از وجود با هم اشتراکاتی دارند. همانطور که انسان با گیاه هم اشتراکاتی دارد.
گاهی یک پادشاه برای حفظ تاج و تخت می‌جنگد و یک شیر هم برای حفظ قلمرو خود می‌جنگد. دو واقعیت هستند اما
گاهی یک پادشاه برای حفظ تاج و تخت می‌جنگد و یک شیر هم برای حفظ قلمرو خود می‌جنگد. دو واقعیت هستند اما
آیا یک شیر میتواند از سطح حیوانیت خود بالاتر رود و برای ارزشی بالاتر بجنگد؟
هرگز
اما انسان چطور؟
آیا انسان هم نمی‌تواند از سطح حیوانیت و غریزه خود بالاتر رود و پادشاه نه تنها برای حفظ تاج و تخت خود نجنگد که جان خود را فدای مردمش کند؟
قطعا میتواند
هرگز
اما انسان چطور؟
آیا انسان هم نمی‌تواند از سطح حیوانیت و غریزه خود بالاتر رود و پادشاه نه تنها برای حفظ تاج و تخت خود نجنگد که جان خود را فدای مردمش کند؟
قطعا میتواند
آیا یک کاسب فقط برای منفعت شخصی کاسبی می‌کند یا میتواند از نفع شخصی دنیایی خود بگذرد و برای ارزشی والاتر و حیاتی پاک‌تر کاسبی کند؟
اینکه به سطحی‌ترین غرائض انسان اشاره کنیم به عنوان واقعیت و همان را حقیقت بپنداریم و هر حقیقت بالاتری را کتمان کنیم ریشه در انسان‌شناسی غلط ما دارد
اینکه به سطحی‌ترین غرائض انسان اشاره کنیم به عنوان واقعیت و همان را حقیقت بپنداریم و هر حقیقت بالاتری را کتمان کنیم ریشه در انسان‌شناسی غلط ما دارد
و آیا اگر یک جامعه با پیگیری رذائل اخلاقی افراد به منفعت رسید جوامع دیگر هم خواهند رسید؟
اگر با جنگ یک جامعه توانست جامعه‌ی دیگر را نابود کند آنوقت باز هم این زذائل به فضائل ختم شده‌اند؟
به نظر می‌رسد امثال هیوم و اسمیت و مندویل زندگی‌های سراسر سیاهی خودشان را توجیه می‌کردند.
اگر با جنگ یک جامعه توانست جامعه‌ی دیگر را نابود کند آنوقت باز هم این زذائل به فضائل ختم شده‌اند؟
به نظر می‌رسد امثال هیوم و اسمیت و مندویل زندگی‌های سراسر سیاهی خودشان را توجیه می‌کردند.
@threadreaderapp unroll
اصلاح: جان هوم (از اجداد هیوم یک قاتل فراری بود)*
• • •
Missing some Tweet in this thread? You can try to
force a refresh
