Thread by @RayaIaseema

శ్రీకృష్ణదేవరాయల ఆగ్రహం - పుష్పగిరి అగ్రహారం

రెండు తెలుగు రాష్ట్రాలలో ఏకైక అదిశకంర పీఠం కడప జిల్లాలోని పుష్పగిరి. వేల సంవత్సరాల చరిత్ర కలిగిన పురాతన ఆలయ సముదాయం పుష్పగిరి. శైవమత కేంద్రంగా, నివృత్తి సంగమంగా, హరిహర క్షేత్రంగా, అదిశంకర పీఠంగా వెలసిల్లిన పుష్పగిరి

ఒకప్పుడు నిత్యం వేదపారాయణంతో మారుమోరోగిన అగ్రహారం. ఏనుగుల వీరాస్వామి కాశీ యాత్ర చరిత్రలోనూ, శ్రీ పోతులూరి వీరబ్రహేంద్ర స్వామి జీవిత చరిత్రలోనూ పుష్పగిరి అగ్రహారం ప్రస్తావన ఉంది.

వీరబ్రహేంద్ర స్వామి తన ప్రియశిష్యుడు సిద్దయ్య తో కలిసి పుష్పగిరి మీదుగా ప్రయాణిస్తున్నప్పుడు వారిని అవహేళన చేసిన పుష్పగిరి బ్రాహ్మణులు స్వామివారి ఆగ్రహానికి లోనయ్యి, వారి ఇళ్లు తగలబడ్డ తరువాత తమ తప్పు తెలుసుకుని స్వామికి శిష్యులుగా మారినట్టు బ్రహ్మంగారి చరిత్ర చెబుతుంది.

"పుష్పగిరి పుణ్యక్షేత్రం. స్మార్త పీఠాధిపతి అయిన పుష్పగిరి స్వాములవారు అక్కడ నివాసం చేయుచున్నారు. 18 బ్రాహ్మణ గృహములు ఉన్నవి. అక్కడి బ్రాహ్మణులు కొంత వేదాంత విచారణ గలవారుగా కనబడుతున్నారు" అని పుష్పగిరి అగ్రహారాన్ని / క్షేత్రాన్ని కాశీయాత్ర చరిత్ర లో ఏనుగుల వీరాస్వామి వర్ణించారు.

అయితే పుష్పగిరి మొదటినుండి అగ్రహారం కాదు. శ్రీకృష్ణదేవరాయలు పుష్పగిరి వద్ద గోటూరు(పుష్పగిరి సమీపంలోని గ్రామం) అగ్రహారీకులకు మరొక అగ్రహారం ఏర్పాటు చేశాడు. కృష్ణదేవరాయలు పుష్పగిరిలో బ్రాహ్మణ అగ్రహారం ఏర్పరచడం వెనుక ఒక ఆసక్తికర కథ ఉంది.

ఒకనాడు శ్రీకృష్ణదేవరాయలు పుష్పగిరిని దర్శించి అక్కడ పంచ నదీ సంగమంలో పుణ్యస్నానం ఆచరించి, స్వామివారిని సేవించాలని మందీ మార్బలంతో ఆ క్షేత్రం చేరుకున్నాడు. పుష్పగిరి అనాదిగా సుప్రసిద్ధ శైవ క్షేత్రం. అక్కడ ఆలయంలో అర్చకత్వం బ్రాహ్మణులు కాక తంబళ కులస్థులు(శివార్చన వారి వృత్తి) ఉండేవారు

ఈ తంబళ కులస్థులు కూడా బ్రాహ్మణులతో సమానంగా
సంధ్యావందనం, అనుష్టానములు వంటి ఆచారవ్యవహారాలు అన్నీ నియమనిష్ఠలతో పాటిస్తూ ఉండేవారు. పరిచస్తులకు తప్ప అన్యులంతా వీరు బ్రహ్మణులే అన్నట్టు వారి నడవడిక ఉండేది. కృష్ణదేవరాయలు పుష్పగిరిని దర్శించినపుడు

తక్కినవారి వలనే తంబళ వారు బ్రాహ్మణులు అని తలచి వారికి నమస్కరించాడు. అప్పుడు వారు 'ఈశ్వరార్పణము', 'మీకు అష్టైశ్వర్యాలు ఆ శివుడు సదా ఆనుగ్రహించు గాక అని ఆశీర్వదించారు'. సాధారణ బ్రాహ్మణుల దీవెనెలకి భిన్నంగా వీరి ఆశీర్వచనాలు ఉండటంతో, కృష్ణదేవరాయలు వారి గురించి ఆరా తీయగా

వారు బ్రాహ్మణులు కాదని, తంబళ జాతి వారు అని తెలిసింది. చక్రవర్తి నమస్కారానికి తాము అర్హులం కాకపోయినప్పటికీ, చక్రవర్తి నమస్కారాన్ని స్వీకరించటమే కాక, తమ అసలు కులాన్ని దాచిపెట్టి, బ్రాహ్మణుల మాదిరి తమను నమ్మింపచేసినందుకు శ్రీకృష్ణదేవరాయలు ఆగ్రహించి వారిని తగు విధంగా శిక్షించాడు.

పుష్పగిరిలో బ్రాహ్మణ అగ్రహారము ఏర్పరిస్తే బ్రాహ్మణులు పూజాపునస్కారాలతో పాటు ఆ క్షేత్రమందే వేదపారాయణం కూడా చేసుకుంటూ ఉంటారని తలచాడు. పుష్పగిరిలో దేవతామూర్తులను దర్శించి, పుష్పగిరి ఆలయానికి భూరి విరాళాలు ఇచ్చి సమీపంలోని గోటూరికి వచ్చి,

అక్కడి అగ్రహారీకులతో మీకు పుష్పగిరి వద్ద పెన్నా తీరంలో సర్వమాన్య అగ్రహారం ఏర్పరిచి ఇస్తున్నాము, గోటూరు అగ్రహారం మరియు పుష్పగిరి అగ్రహారం రెండూ అనుభవించుకోమని వారికి ధారాదత్తము చేసినాడు. అలా శ్రీకృష్ణదేవరాయల ఆగ్రహం నుండి పుష్పగిరి అగ్రహారం పుట్టింది.

శాలివాహన శకం 1436 భావ నామ సంవత్సరం చైత్ర శుక్ల పాడ్యమి (CE 1514 మార్చి 17) పుష్పగిరిలోని శ్రీ చెన్నకేశవస్వామి ఆలయం లోని ఒక స్తంభం పై శ్రీ కృష్ణదేవరాయలు వేయించిన శిలాశాసనం - పుష్పగిరి శ్రీ చెన్నకేశవస్వామి పూజాపునస్కార, నైవేద్యాల నిమిత్తం ములికినడులోని, చెన్నూరు సీమలో ఉన్న

చినమాంచుపల్లి (కడప సమీపంలోని చిన్నమాసుపల్లి)అన్న ఊరును రాయలు దానంగా ఇచ్చినట్టు తెలుపుతుంది. బహుశా అప్పుడే గోటూరి అగ్రహారీకులకి పుష్పగిరి అగ్రహారాన్ని శ్రీకృష్ణదేవరాయలు సర్వమాన్యముగా ఇచ్చి ఉండవచ్చు.

Sources:
Inscriptions of Andhra Pradesh - Cuddapah District - Volume II (Edited by Dr. PV Parabrahma Sastry)

Further Sources of Vijayanagara History - K.A. Nilakanta Sastry - హనుమద్గుండం కైఫీయత్తు

కాశీయాత్ర చరిత్ర - ఏనుగుల వీరస్వామయ్య

#సీమచరిత్ర #సీమఆలయాలు