Thread by @Przewodzik

#PrzewodzikKsiążkowy #PrzewodzikWarszawski

26 października 1945 r. prezydent Krajowej Rady Narodowej wydał dekret o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m. st. Warszawy (tzw. „Dekret Bieruta”), na podstawie którego dokonano nacjonalizacji wszystkich gruntów stolicy: (1)

„Podbój terytorium oznaczał nie tylko zajmowanie ocalałych obiektów z naruszaniem prawa własności w imię nadzwyczajnej sytuacji, ale wkrótce także systemowe unieważnienie tych praw. Instrumentem był sławetny dekret z października 1945 r. o przejęciu przez gminę warszawskich (2)

nieruchomości. Spadł on na miasto, które spontanicznie się odbudowywało, a służyć miał odbudowie lepszej, bo planowej. Właściciele parceli teoretycznie mogli złożyć wniosek o prawo wieczystego użytkowania, z czego skorzystało ponad 17 tysięcy osób, ale w ciągu 30 powojennych (3)

lat rozpatrzono zaledwie kilka procent. Posiadanie zaś budynku na cudzej, miejskiej ziemi stało się udręką – dekret o rozbiórce i naprawie budynków zniszczonych (1945) pozwalał władzom na wystawianie nakazów remontowych, na ogół niemożliwych do wykonania. Represyjne były też (4)

przepisy kwaterunkowe. Dekret z 8 września 1944 roku wprowadził pojęcie „przydziału przestrzeni mieszkalnej”, którego dokonywać mogły specjalne komisje w miejscowościach szczególnie dotkniętych głodem mieszkaniowym. Dekret z 21 grudnia 1945 roku ustanawiał publiczną kontrolę (5)

gospodarki lokalami. Właścicieli mieszkań pozbawiono swobody w dysponowaniu nimi, a wysokość czynszów zamrożono na poziomie nominalnym z 1939 roku, niewystarczającym do utrzymania budynku, za co właściciel był odpowiedzialny wobec władz publicznych. Dekrety te ustanowiły ład (6)

mieszkaniowy, którego hegemonem była administracja państwowa. Tłumaczyło się to w pewnym stopniu strasznymi warunkami życia, ale wyrażało także zamysł kontroli mieszkalnictwa, wyrównującej dawniejsze kontrasty i ułatwiającej planowanie. Lecz państwo „ludowe” wyróżniało się (7)

lekceważeniem prywatnych relacji własnościowych i uznawaniem za istotne głównie zobowiązań obywateli wobec instytucji państwowych, przy czym zobowiązania państwa wobec obywateli zmniejszano przy pomocy kolejnych dekretów. Przepisy służyły przejmowaniu domów przez całe dekady. (8)

Oto niewielki dom o kilku (...) mieszkaniach przy ulicy Mickiewicza, którego wypalone mury właściciel wyremontował (1947), będący własnością prywatną jeszcze przez ponad 20 lat, które upłynęły pod znakiem zmagań z niekorzystnymi regulacjami podatkowymi i czynszowymi, odebrany (9)

został (1971) wskutek przymusowego remontu. Ogromną sumę za remont miasto wpisało do księgi wieczystej, a właściciel w żaden sposób nie mogąc jej spłacić, musiał oddać nieruchomość". (10)

Błażej Brzostek "Wstecz. Historia Warszawy do początku", Warszawa 2021