Thread by @kisiselfinans

#Enflasyon'un ve ülkede uygulanan makro politikaların mikro düzeydeki etkilerini, hikayeleştirerek paylaşmak istiyorum. Belki böylece akıllardaki bazı sorulara da cevap bulunabilir.

Hikayemizin ana kahramanları Barbaros ve Kalender.

Barbaros; uluslararası bir şirkette yönetici pozisyonunda çalışan, 80.000-TL maaşa sahip, kendi evinde oturan, şirket otomobili bulunan, eşi de benzer bir işte yönetici pozisyonunda olmasa da 40.000-TL civarında maaş alan, 2 çocuğu özel okula giden birisidir.

Kalender; kamuda memur olarak çalışan ve aylık 20.000-TL maaş alan, eşi de benzer gelire sahip, 1 çocuğunu zor bela özel okula gönderebilen, çocuğunun ihtiyaçlarını olabildiğince karşılamaya çalışan, son dönemdeki hayat pahalılığı nedeniyle sıkıntılı bir aile babasıdır.

Takvimler Aralık-2022’yi gösterdiğinde Barbaros; “elimde yaklaşık 1.250.000-TL tasarrufum var fakat #borsa desen çok yükseldi, #KKM ve #mevduat'ta reel getiri yok, #altın'ın da zaten bir gözü toprakta” diyerek başka bir yatırım arayışına yönelmiştir.

“Asgari ücret zammı yaklaşıyor, yaklaşık %50’lik zam beklentisi var, malum 2023 seçimleri öncesi kredilerde de genişleme bekleniyor, #otomobil ve g.menkul fiyatları da bir süredir durağan, ben bir şey alayım 2023’ün ilk yarısında da satar biraz para kazanırım” diye düşünmektedir.

Barbaros, bankada üst düzey yönetici arkadaşını arayarak yatırım planından bahsetmiştir. Bankacı arkadaşı da bunu çok mantıklı bulmuş ve kredi konusunda yardımcı olabileceğini belirtmiştir. Böylece ev/araba arayışına başlayan Barbaros, almayı planladığı evi kısa sürede bulmuştur.

Hemen bankacı arkadaşını arayarak; “2 milyon TL’ye İstanbul’un merkeze uzak ilçelerinden birinden ev alacağım, bana kredi konusunda yardımcı olur musun?” demiş, arkadaşı da “memnuniyetle” diye cevaplamıştır.

Böylece Barbaros 1.250.000-TL’yi kendi tasarruflarından, 750.000-TL’yi ise 120 ay vadeli, aylık %1,29 faiz oranlı #konutkredisi ile karşılamıştır. Aylık geri ödemesi yaklaşık 12.000-TL olan kredinin 8.000-TL'lik kısmını, yeni bulduğu kiracısı karşılayacaktır.

Evi hemen satmasa bile, 1-2 yıl içinde kirası kredi taksidini öder hale gelecektir.

Evi almasına almıştı fakat Barbaros enflasyonist ve negatif reel faiz ortamında, borçlanabildiği kadar borçlanarak bir şeyler daha almak istemektedir. Çünkü devir tasarruf değil harcama devridir.

Bu nedenle bir şekilde para ayarlayıp 365.000-TL’ye Fiat Egea almaya karar vermiştir. Yine bankacı arkadaşını arayarak “bu sefer de otomobil alıyorum, bana yardımcı olur musun?” demiş, bankacı arkadaşı da yardımcı olacağını söylemiştir.

Hatta bir tavsiyede bulunarak; "Eğer bu otomobili al-sat için kullanacaksan, taşıt kredisi kullanma; sana bir KMH tanımlayalım, kalanını da kredi kartından taksitli nakit avans çekersin, masraf da ödemezsin, otomobili satınca da borçları kapatırsın” diye akıl vermiştir.

Böylece Barbaros Fiat Egea’yı da almış ve ofisinin kapalı garajına park etmiştir.

Tarihler Şubat-2023’ü gösterdiğinde, hükümet çok cazip koşullarla bir konut kredi kampanyası açıklamıştır. KOBİ kredileri vs. derken seçim öncesi beklenen parasal genişleme gelmiştir.

Özellikle ilk defa ev sahibi olacaklara uzun vadeli, düşük faizli açıklanan bu kredi kampanyası yıllardır ev alma hayali bulunan Kalender’i çok heyecanlandırmıştır.

Hemen muhtemel maaş zamlarını, kredi miktarını ve taksitlerini çıkartarak hesap kitap yapmaya başlar.

Kampanya açıklandıktan yalnızca birkaç saat sonra sarı sitede favorilerine eklediği tüm ilanların yaklaşık %20-25 aralığında pahalandığını görünce heyecanı bir anda ortadan kayboluvermiştir. Fakat bu iş insanın bir kere aklına düştü mü, çıkartması da kolay değildir.

Evin içinde çoktan eşiyle birlikte; “şuradan şu kadar bulsak, maaşımıza şu kadar zam gelse” diyerek kredi hesaplamalarına başlanmıştır bile. Aylık %0,99 faiz oranıyla, 15 yıl vadeli, 1.500.000-TL’lik kredinin geri ödemesinin yaklaşık 18.000-TL olacağını hesaplamıştır.

Önceki tasarruflar, düğün altınları, anne-babadan biraz destek derken yaklaşık 1 milyon TL’lik peşinat toplayabileceğini hesaplayınca, daha da heyecanlanmıştır. Çünkü bu 1 milyon TL’yi bile toplayabileceğine önceden ihtimal vermiyordu.

Bu peşinat ve kredi koşullarıyla hayalindeki ev olmasa da, en azından 2.500.000-TL civarında bir eve sahip olabileceğini görmüştü.

Tabi bu arada Barbaros da boş durur mu, tam da planladığı şekilde asgari ücrete yüksek oranda zam gelmiş, konuta özel kredi kampanyası yapılmış, o da 2 ay önce 2 milyon TL’ye aldığı evi 2.6 milyon TL’lik satış fiyatıyla ilana koymuştur.

Kalender de ilanlara bakarken Barbaros'un evini beğenmiş ve evi görmek için buluşmuşlardır. Kalender 2.5 milyon TL’yi bile ancak denkleştireceğini düşünerek pazarlığa başlasa da Barbaros'un fiyatı 1 lira bile indirmeye niyeti yoktu.

Hatta pazarlık muhabbeti açılınca Barbaros gayet de tok satıcı edasıyla: “isterseniz daha fazla gezmeyelim, sırada 3 kişi var” demiştir.

Daha önce bu şekilde kaçırdığı fırsatlar aklına gelen Kalender, “bu sefer kaçırmayacağım” diyerek Barbaros'la 2.6 mio TL'ye el sıkışmıştır.

Tam ayrılacaklarken Barbaros'un telefonu çalar ve bu sefer de karşıdaki kişi Fiat Egea'sı için aramaktadır. Yine tok satıcı rolüyle konuşan Barbaros, arabasını muhtemel alıcıya göstermesi gerektiğini söyler ve Kalender'den aceleyle müsaade ister.

Kredi işlemleri, tapudaki yoğunluk derken Kalender ile Barbaros 1 hafta sonra tapuda satış için buluştuklarında, Barbaros Egea’yı da çoktan satmıştır. Hem de cebinden 1 kuruş çıkmadan 365.000-TL'ye aldığı Egea’dan 3 ayda 140.000-TL kazanmıştı.

Az sonra satışını yapacağı ev sayesinde de, cebinden çıkan 1.250.000-TL ile 2 ayda 600.000-TL (%48) kazanmış olacaktı.

Böylece 2 ayda tasarruflarından 1.250 milyon TL'yi otomobil ve g.menkul yatırımlarına yönelterek, toplamda 740.000 TL kazanmıştı. %60'a yakın kazanç.

Belirli bir servete, borçlanma ve ödeme kapasitesine sahip olan Barbaros bu sayede otomobil ve gayrimenkul piyasasında erken pozisyon almış, sonraki teşviklerle piyasaya ancak gelebilen Kalender gibi kişilere de yüksek fiyattan elindeki varlıkları devretmiştir.

Kalender evini aldığı için, Barbaros kısa sürede iyi para kazandığı için, hükümet de tapu harçlarından sağladığı gelir ve paranın piyasada dolaşımından dolayı mutludur.

İlk etapta herkes mutlu olmasına mutlu da, bu hikayenin kaybedeni kim? Günah keçisi kim?

Enflasyon zehrinin, özellikle böyle yüksek negatif reel faiz ortamında talebi öne çekerek yükselttiğini fakat artçı etkilerinin ölümcül olduğunu sürekli anlatmaya çalışan ekonomistler gerçekten hiçbir şey bilmiyor mu? Bu senaryoda kaybeden yok mu? Herkes enflasyondan mutlu mu?

Hay Allah bu Dünya’da niye kimse yüksek enflasyona karşı rekor negatif reel faiz vererek ekonomilerini büyütmeyi, vatandaşlarını zengin etmeyi akıl edememiş ki?

Hem burada da tüm restoranlar, AVM’ler, tatil köyleri doluydu değil mi? İşte ülkemizin zenginliği!

Acaba buralardaki sınırlı kapasiteleri Barbaros gibi insanlar doldururken, Kalender gibi insanlar oturacakları evi alabilmek için nereden nasıl tasarruf yapacaklarını şaşırmış olabilir mi? Hatta Kalender bile en azından evini alabilen şanslı bir azınlığa mensup olabilir mi?

Evine ekmek götürme derdindeki asgari ücretlinin enflasyonuyla, Barbaros’un enflasyonu gerek miktarsal gerekse de etkisel olarak eşit mi? Bu soruların cevabı sizlerin vicdanında saklı.

Peki bu hikayede günah keçisi Barbaros mu? Kendi fikrimi söyleyeyim, bence değil.

Barbaros yalnızca oyunun kurallarını bilen, oyunun nereye gideceğini öngörebilen, iyi bir oyuncu.

Oyunun kuralları, oyunu oynatanlar tarafından bilerek ve isteyerek yanlış konulduysa; yaşananların sorumlusu oyunu oynayanlar değil oyunun kuralını yanlış koyanlardır.

-SON-