بزرگترین صادرکننده،سومین تولیدکننده و دومین دارنده ذخایر نفت است.جغرافیای ویژه آن اما از اهمیت خطوط لوله نفتی بیرونی برای صادرات نفت کاسته است. چرا؟در میان شبهجزیرهای در حاشیه ترانزیت زمینی جای گرفته.همسایگانش بینیاز از نفتند و بازارهای بزرگ مصرف در فاصلهای دور.
جای شگفتی نیست که شبکه نفتکشها یگانه ابزار صادرات باثبات نفت عربستان است. دریا در ظاهر بستر صادرات نفت را هموار ساخته، با این حال، دریا همزمان عربستان را نفرین کرده. به نقشه بنگرید! گو اینکه از سواحل دریایی طولانی برخوردار است، با این حال، از #تنگنای_ژئوپلتیک_گلوگاه در رنج است.
سه گلوگاه مهمِ تجارت جهان گرداگرد عربستان هستند، همگی اما توسط رقبای بالفعل و بالقوه ریاض کنترل میشود: تنگه هرمز توسط تهران، کانال سوئز توسط قاهره و تنگه بابالمندب توسط صنعا. حتی خلیج عقبه و خط لوله #رِد_مِد (#Red_Med) که کانال سوئز را دور میزند نیز توسط تلآویو کنترل میشود.
اگر عراق بدلیل ساحل کوتاه خود بصورت مستقیم از #تنگنای_ژئوپلتیک در رنج بوده، عربستان بدلیل آسیبپذیری گلوگاههای سهگانه خود بصورت غیرمستقیم دچار این تنگناست.جای شگفتی نیست که ریاض برای خروج از این تنگنا چشم به تداوم #اتحاد_استراتژیک با نیرومندترین قدرت دریایی دوختهاست:به آمریکا
ابلهانه است که میانجیگری چین در رابطه ایران و سعودی را برابر با افول آمریکا دانست. چیرگی #منطق_ژئوپلتیک را دریابید: بنیان امنیت ملی سعودی بر اتحاد استراتژیک با آمریکا استوار است؛ تا آنگاه که هژمونی دریایی آمریکا به چالش کشیده نشده و عربستان نفت داشتهباشد، این اتحاد ادامه دارد.
ریاض اما نامزد دیگری را درسردارد: چین. اژدهای تشنه انرژی برای درهمشکستن استراتژی #چرخش_بسوی_آسیا اوباما (چپ)، از استراتژی #پیش_بسوی_غرب (#Marching_Westward) وانگ جیسی سود جُست (راست). وانگ برآن بود که دسترسی زمینی به غرب محاصره دریایی چین را برهمزده و #معمای_مالاکا را حل میکند
آمریکا سودای کشاندن چین به رقابت ژئواستراتژیک داشته چراکه در این حوزه برتری نسبی دارد، چین اما میکوشد رقابت را در حوزه اقتصادی محدود کند. با ورود چین به دلِ منازعات سیاسی-نظامی منطقه،آمریکا میتواند بر دو جبهه دونباس و تایوان تمرکز کند.آمریکا اما نمیخواهد به چین سواری مجانی دهد
چرا هزینه امنیت منطقه دهد ولی چین سودکند؟پس پکن باید هزینه کند. ورود کنترلشده چین به منطقه در راستای نظم آمریکایی بوده، نه در خلاف آن.این نظم بر دوستون #صلح_ابراهیم و مهار ایران هستهای استوار است. شی در دیدار با بایدن در بالی این نظم را در ازای موافقت با سیاست #چین_واحد پذیرفت.
سعودی اما خواهان حذف ایران از منطقه و جهان اسلام بوده چراکه ایران #خطری_وجودی است.گواینکه توافق فرصتی برای ریاض برای مهار حوثیها و راهاندازی #چشمانداز_۲۰۳۰ میدهد اما توافقی برای مدیریت تنشهای دوجانبه است تا بازنگری بنیادین.سعودی هنوز سودای #قطع_سر_افعی دارد! البته به وقتش …
• • •
Missing some Tweet in this thread? You can try to
force a refresh
فقدان برخورداری از ساحلی طولانی٬ عراق را در #تنگنای_ژئوپلتیک انداخته. کشوری نفتخیز که تنها ۸۰ km ساحل دارد. دو هجوم خونبار به ایران و کویت تلاش برای حل این تنگنا بود. تنها عراقی بااعتمادبنفس میتوانست این تلاشهای نظامی را دنبالکند. ریشه آن پانعربیسم بود
پانعربیسم با جورجی زیدان و جنبش #النهضه در پایان سدۀ ۱۹ بر سر زبانها افتاد.با آغاز جنگ جهانی اول،شریف حسین بن علی،حاکم حجاز، پانعربیسم را علیه ترکان عثمانی بکارگرفت.پس از خُلف وعدۀ لندن در سپردن خاورمیانهٔ عربی به او، فرزندانش، عبدالله حاکم اردن و فیصل حاکم سوریه و سپس عراق شد
این جمال عبدالناصر بود که با کودتای۱۹۵۲ و #بحران_سوئز ۱۹۵۶ قهرمان پانعربیسم گشت. کودتای عراق به رهبری عبدالکریم قاسم در ۱۴ ژوئیۀ ۱۹۵۸ خطر پانعربیسم را برای ایران دوچندان کرد. شاه که در استانبول برای گفتگوهای #پیمان_بغداد منتظر فیصل دوم بود٬ از کودتا و قتل وحشیانهاش شگفتزدهشد
داستان #زمستان_سخت
اینجا راس لافان٬ بزرگترین بندر مصنوعی جهان با مساحت 4500 هکتار و بزرگترین پایانه صادرات الانجی جهان است. قطر ۲۵ تریلیون مترمکعب ذخایر گاز (١٣٪ از کل ذخایر جهان) دارد. ۲۰٪ از صادرات گاز قطر از #خط_لوله_دلفین به امارات و عمان انجام میشود. این همه داستان نیست!
دوحه گاز خود را به شرق صادرمیکند و چین قرارداد ۶۰ میلیارد $ با قطر امضاکرد. اروپا نیز ۲۹ میلیارد $ در اَبَرپروژه توسعه میدان #گنبد_شمالی و افزایش ظرفیت صادرات الانجی به ۱۲۶ میلیون تن سرمایهگذاری کرده. توتال٬شل و اکسونموبیل هرکدام ۶.۲۵٪ و انی و کونوکو هرکدام ۳٪ دراختیاردارند
روسیه اما خطوط لوله را برای صادرات گاز خود برگزید; خطوطی که اهمیت #ژئوپلتیک_انرژی در رقابت قدرتهای بزرگ را نشان داد: کاربرد هوشنمدانه خطوط لوله انرژی برای دستیابی به اهداف ژئوپلتیک. نه تنها اروپا٬ بلکه چین بازار اصلی گاز روسیه بوده و اکنون نیز سودای فتح بازار بزرگ هند را دارد.
۱. اینجا پایگاه مخفی موشکی چین در منطقه الدوادمی در عربستان است. ریاض که تا پیش از این خریدار موشکهای بالستیک از چین بود سودای تولید موتور موشک دارد. علیرغم افشای آن توسط سیا٬ ریاض اما بر همکاری خود با چین افزوده است. این همه داستان همکاری چینی-سعودی نیست.
۲. ریاض با کمک تلآویو سودای راهاندازی راهآهن از بندر اماراتی فجیره در کرانه دریای عمان تا حیفا در کرانه مدیترانه دارد. در ظاهر، این پروژه نمود ترانزیتی #صلح_ابراهیم است. همکاری چین اما در این طرح نشاندهنده اهمیت این مسیر است. صلح ابراهیم در راستای راه دریایی #BRI عمل میکند
٣. همکاری نوین چین با عربستان ریشه در #Arab_Policy_Paper مصوب 2016 دارد که منافع چین را در «سیاست 1+2+3» نسبت به اعراب نمایان میسازد:
1: انرژی به عنوان هسته همکاری
2: زیرساخت و تجارت به عنوان بالهای همکاری
3: انرژی هستهای، انرژیهای پاک و هواوفضا به عنوان پیشرفتهای همکاری
اینجا بندر ترکمنباشی است; بزرگترین بندر زیر سطح دریا با مساحت ۱.۳۸۵ میلیون متر مربع با هدف بارگیری ۲۶ میلیون تن کالا. این بندر با سرمایهگذاری ۱.۵ میلیارد دلاری شرکت ترکیهای چالیک هلدینگ توسعه یافته و البته شرکتهای چینیها نیز در این پروژه سرمایهگذاری کردهاند. داستان چیست؟
#کریدور_ترنسکاسپین از گذرگاه مرز چین با قرقیزستان آغاز میشود و با گذر از بندر ترکمنباشی به بندر باکو میرسد. در اینجا، به تفلیس و قارص میرسد و در مسیری شرقی - غربی به استانبول و سپس اروپای جنوبی وصل میشود. اینجاست که سرمایهگذاری هنگفت آنکارا در بندر ترکمنباشی معنا مییابد
سرچشمه #Periphery_Doctrine به این ایده بازمیگشت که اسرائیلِ محاصره شده در دریایی از اعراب به اتحادهای استراتژیک با کشورهای غیرعربی که سرزمینهای عربی را محاط کرده بودند، نیاز داشت. بحران ۱۹۵۶ سوئز #دیوید_بنگوریون را واداشت تا دکترین پیرامون را عملیکند
در کنار کشورهای غیرعربیِ ایران، ترکیه و اتیوپی، اسرائیل چشم همکاری به اقلیتهای غیرعرب و سنی در جهان عرب همچون کردها، مارونیهای لبنانی، جامعۀ قبطی مصر و حتی شیعیان لبنان (تا پیش از عزیمت #امامموسیصدر به جنوب لبنان در ۱۹۵۹) داشت. ایران اما سنگ بنای #دکترین_پیرامون اسرائیل بود.
در آغاز وجود اسرائیل از اهمیت چندانی برای ایران برخوردار نبود. شاه تنها به دنبال فناوری اسرائیل و لابی یهودیان در آمریکا برای فشار بر کاخ سفید جهت مهار خطر شوروی بود. با گذشت زمان اما رشد ایدئولوژی #پانعربیسم در میان اعراب منطقه نقش مهمی در گسترش روابط ایران و اسرائیل ایفا کرد.
در بهمن ۱۴۰۰ بهمراه دستیار خود @MostafaBushehri
دانشجو @Columbia گزارشی از #ریسکهای_ژئوپلتیکی تاثیرگذار در جهان و منطقه بر کسبوکارها فراهم کردیم. گزارش با دیرکرد در میانه اسفند در "سالنامه بازارها و کسبوکارهای ایران ۱۴۰۱" صص ۱۶۸-۱۷۴ چاپ شد. بیشتر پیشبینیها بدرستی رخ داد
۱
گزارش به پیامدهای #برجام در سناریوهای مختلف اشاره کرد. حمله روسیه به اوکراین بدرستی پیشبینی شد. از تشدید تنش میان آمریکا و چین بر سر تایوان صحبت شد. تاثیر انتخابات کنگره آمریکا بررسی شد. قدرتگیری طالبان و تنشهای پراکنده با ایران و همچنین تشدید بحران داخلی در ترکیه تبیین شد.
۲
به تداوم روند پیوستن اعراب به #صلح_ابراهیم و همچنین تعمیق #ملیگرایی_شیعی در عراق اشارهشد. از تشدید بحران #قرهباغ و #کریدور_زنگزور و جاهطلبی ارضی باکو علیه ایران گفتهشد. به ناآرامی در آسیای مرکزی (پیش از وقوع تنش میان تاجیکستان و قرقیزستان) و ادامه شکنندگی سوریه پرداختهشد.
۳