Thread by @Przewodzik

#PrzewodzikKsiążkowy #NoweWBibliotecePrzewodzika

Dziś mamy #DzieńZiemi to warto zapoznać się z jej historią od tej geologicznej strony: „Jak można zrekonstruować niemowlęctwo Ziemi w obliczu braku danych historycznych? Okazuje się, że dysponujemy ich kopiami zapasowymi, (1)

które są przechowywane poza główną siedzibą, że tak to ujmę. Danych tych dostarczają meteoryty, kamienne pozostałości dawnego Układu Słonecznego, które od czasu do czasu spadają na Ziemię. Nasza pewność, że Ziemia i inne planety układu ukształtowały się ponad 4,5 miliarda lat (2)

temu, opiera się na odczytaniu wskazań geologicznych „zegarów” zawartych w minerałach, które składają się na te wyjątkowe skały (do datowania historii Ziemi powrócę w dalszej części książki). Pewne meteoryty, zwane chondrytami, są złożone z krągłych ziaren o milimetrowej (3)

wielkości (tak zwanych chondruli). Uważa się, że zachowują one drobiny, które pierwotnie zderzały się, tworząc większe ciała w najwcześniejszych fazach formowania się planet (ilustracja 2). Wskazują na to dokładne analizy składu chondruli. Znajdujemy w nich minerały wapnia, (4)

aluminium i tytanu, które zestalały się jako pierwsze w miarę schładzania się dysku słonecznego, a także sporadyczne ziarna, które wyprysnęły z okolicznej supernowej, po czym zostały zaanektowane przez rodzący się Układ Słoneczny. Meteoryty chondrytyczne nie tylko przechowują (5)

bezpośrednie ślady wczesnego Układu Słonecznego, lecz ich skład chemiczny pozwala sądzić, że stanowią zasadnicze materiały, z których powstała sama Ziemia. W ciągu kilku milionów lat większość materiału skalnego i lodowego krążącego wokół Słońca skupiła się w planety. (6)

Zgodnie z konwencjonalnym poglądem drobiny pyłowe zlepiały się, tworząc ziarna, które z kolei łączyły się w coraz większe ciała, aż powstały planetozymale – kilometrowej średnicy bryły skalne, podobne do licznych asteroid, które obserwujemy dziś w obszarze między orbitami (7)

Marsa i Jowisza. Alternatywna hipoteza głosi, że obiekty o skali planet powstawały bezpośrednio z fragmentów wielkości żwiru. Tak czy owak w miarę postępu tej agregacji pozostało jedynie około stu ciał niebieskich o wielkości od Księżyca do Marsa. Wskutek ich zderzeń (8)

uformowały się planety naszego układu. Jeden z takich kataklizmów odcisnął piętno na naszym przyszłym domu. Kilkadziesiąt milionów lat po zasadniczym zespoleniu się Ziemi uderzyło w młodą planetę ciało wielkości Marsa, posyłając część skał i gazu w kosmos. Z czasem większość (9)

tego wybitego materiału skupiła się, kształtując stosunkowo niewielką skalną kulę, trwale uwięzioną na orbicie okołoziemskiej. Blask Księżyca może dawać natchnienie poetom, u jego zarania leży jednak brutalna przemoc, a sekrety te zostały ujawnione dzięki pieczołowitym (10)

analizom skał księżycowych”. (11)

Andrew H. Knoll "Ziemia. Cztery miliardy lat historii w ośmiu rozdziałach", Kraków 2022