Thread by @uarpak

Size bugünün gündemiyle hiç alakası olmayan bir şeyden bahsedeceğim biraz... SSM'deki Rus Avangardları Sergisi'nden... Normalde yarın bitecekti ama 7 Nisan'a kadar uzatılmış... Kendi görüşlerim de olacak sergi ile ilgili... Mute, blok, b/unb, unf vs. hepsi serbest... :)

Tefrikayı okurken o dönemin ruhuna yaklaşmak için Rus Avangarlarının seslerine de kulak kabartmak gerek sanki... Başlarken şunu bir bırakayım buraya... Okurken dinlersiniz... Dmitri Shostakovic - Jazz Suite No.2 VI Waltz 2
open.spotify.com/track/0pjCsB0X…

Shostakovic ve bu vals özellikle ilk galeri için pek de uygun zaten... Onlarca sanatın farklı dallarında ürün veren ressamlar, müzisyenler, mimarlar, şairler vs.nin o avangard dünyaya geçişi öncesi ve geçişi sırasındaki heyecanını, enerjisini ve çocuksuluğunu pek güzel anlatıyor

Yazarken arada "Ya şu da şöyle olsaydı, burada bu niye yok" filan diye ukalalık yapacağım belki ama en başta söyleyeyim ki meraklı olun ya da olmayın mutlaka bitmeden gidin bu sergiye... Gerçekten galeriden galeriye geçerken bir zaman tünelinde kayboluyorsunuz... Müthiş güzel...

Akışı oldukça iyi planlanmış bir sergi... Öyle ki sadece sanat tarihi değil gerçek tarih hakkında da çok şey öğrenebilir insan hiç merakı olmasa da... Dünyanın alt üst olup yeniden kurulmasını izliyorsunuz farkında olmadan... Bilgi panolarını okumanız yeterli...

Zaten serginin girişinde bir hol tarihi bir çizelge üzerinden o dönem dünyada, Rusya'da ve Anadolu'da neler olduğunu okuyabiliyorsunuz... Bence sergiyi gezmeden burada yazanları dikkatle okumakta fayda var... Sonradan göreceğiniz müthiş değişimin nedeni ancak öyle anlaşılıyor...

Bu panoda Çarlık Rusya'sının son dönemini ilk Bolşevik-Menşevik ayrımının oluşumunu, aynı yıllarda Osmanlı'daki Tanzimat hareketlerini, Lenin'in ilk girişimlerini ve İsviçre sürgününü, Avrupa'daki kaynayan kazanı, Rus - Alman savaşını ve bunun sanata etkilerini okuyabiliyorsunuz.

O bölümde keşke şöyle bir müzik olsaydı... O dönemin haleti ruhiyesini ve karışıklığını daha bir hisseder miydik acaba? Nikolai Myaskovsky - Symphony No.10 in F minor Op. 30
open.spotify.com/track/54JMjfFc…

Panoda Lenin'in geri dönüşü, Sovyet isminin aslında nereden geldiği, o dönemki avangard Rus sanatçıların devrimin nasıl yanında yer aldığı, Kurtuluş Savaşı sırasında Rusya devrimcileri ile Ankara hükümeti arasında gelişenler birbirlerine olan etkisi vs.de var...

Tabii panoda "propaganda trenleri" diye geçen devrim trenleri, devrim sonrası uygulanan sert ekonomik uygulamalar ve kamulaştırmalar filan oldukça batılı ve işi bilen ama tarafını değiştirmiş erbab bir kalemden çıkmış... Bu çok belli... Buna çok şaşırdığımı söyleyemem...

Zira aslında bu serginin ruhuna da uyuyor biraz... Lenin sonrası Rus avangardlarının da yavaş yavaş sonu geliyor... Ancak buralara girmek niyetinde degilim... Zira en son Malevich tefrikası sonrası kendine Stalinist diyenlerin aptal saptal bir sürü mention'u oldu...

Hiç biri umrumda bile değil ama durup dururken çok keyif aldığım bir şeyin keyfini kaçırsınlar istemem... Zira bizdeki bu ortadoks sola zaten laf anlatamıyorsun üstüne bir de boş bildirimle zaman kaybetmek istemiyorum... Derdim sergideki keyfimi paylaşmak o kadar...

Neyse. Bu bölümdeki panodaki yazım dili ve ince yonlendirmeleri görmezden gelirsek sergiye girişte yeterli bilgiye sahip oluyor insan. Ben ma aile gittiğimden her cümleyi benim kıza biraz çevirerek ve olayları anlatarak geçtim. Benim için de iyi oldu. Biraz literatür tazeledim :)

Bu holde yeterli zaman geçirdikten sonra sola dönünce yavaş yavaş kalbiniz daha hızlı çarpmaya başlıyor... Zira holün iki duvarında da dizi dizi resimler sizi bekliyor... Önce avangardların avangard olmadan önceki dönemlerine bakıp hayran oluyorsunuz...

Bu bölümde garip bir sakinlik ve huzur var gibi hissediyor insan... Ancak, sanırım biraz da daha sonra karşılaşacaklarını bilince, bu sakinliğin ardında kaynayan yaratıcılık kazanının buharı inceden yüzünüze çarpmaya başlıyor. Fovizm, ekspresonizm, emresyonizm etkileri dönemi bu

Bu holde bence şu çalsa pek de uyardı sanki... Romeo & Juliet'in girişi de olur ama bu daha uygun o dönemin haleti ruhiyesine sanki... Sergei Prokofiev - Lietuenant Kije Op.60: II. Romance
open.spotify.com/track/0aEVxlKZ…

Zira sağınızda sizi Kliun şahane iki tabloyla karşılıyor ki o noktadan itibaren zaman, mekan ve gündemle olan ilişkiniz bitiyor... Buyrun... Ivan Kliun - İsimsiz, 1905

Zaten serginin en can alıcı akışı bence bu ilk hol ve oradan geçilen ikinci hol... Bu geçiş sırasında Rus avangard ressamlarının tarzındaki değişimi çok çarpıcı bir şekilde görüyor insan... Bu akıı en çok Kliun ve Popova'nın ürünleri üzerinden anlatılmış zaten...

Bu da Ivan Kliun'un diğer sarsıcı resmi... Eşinin portresi... Şahane bir şey... Ben bakmaya doyamadım... En arkadaki silüetlere ve eşinin arkasında başında halesiyle uyuyan (ölü?) çocuk... Başı eğik çiçekler... Muhteşem bir şey...

Ki o Kliun'e bu resimden 7 yıl sonra bunu üretmiş olarak rastlıyorsunuz sergide... Bu da 1917'deki Kliun işte... Değişimin hızı inanılmaz...

Ve bu sergide sonunda kanlı canlı bir şekilde Kliun, Popova ve diğerlerine yepyeni bir yol açan ve bence hala resim denen sanatta üstüne bir şey üretilmemiş Malevich ile onun Fovizm ve ekspresyonizm zamanlarının sonu ile yani 1910'da tanıştım bu resimle... :))

Girişteki holde bol bol ismi geçen Kandinsky ve Malevich sergide beklediğimden azdı ama bu holde bu resimle birlikte bir çok eskizi vs. vardı... Bu holden hemen supermatizm bölümüne gidesim geldi ama heyecanı kaçsın istemedim... Zira Popova'da frenledi beni açıkçası...

Zira işte şu işini görünce "Dişini sık biraz oğlum" dedim kendi kendime...

Bundan sonrasını ya yarın ya da gece anlatırım... Zira uzun olacak... Badem olsun istemem... Bir de velli herkes heyecan yapmış küfür yemeyelim yok yere... Siz takip edin bana da haber edersiniz... :)

Tam seçim günü başlamıştım tefrikaya... Mazbata filan derken bir türlü devam edemedim tabii ki... Tam da en heyecanlı yerinde kalmıştım. Zira anlatmayı kestiğim o ilk holün sol köşesinden bakınca duyduğum heyecan göreceklerimin baslangıcıydı ama belki de serginin en büyülü anıydı

Bendeniz Malevich ve Rus avangardların supermatizm ile resim denen uğraşta son noktayı koyduğunu düşünürüm. O son noktaya varmak için önce bilinen resim evrenindeki serüvenleri görmek, kafaların nasıl bir anda yandığını ve her şeyi darmaduman etmeden önceki hali bilmek etkileyici

Sergide öyle bir nokta var ki bu değişimin başlangıcını iliklerinize kadar hissediyorsunuz... Zira Popova, Malevich, Kliun ağırlıklı ve empresyonist, ekspresyonist, fovist dünyanın olduğu o ilk holün sonunda bunu kendi gözlerinizle görüyorsunuz...

Bu holün sonunda solda 3-4 resim var... 2 Kliun var... Bir de şu var... Lybov Popova - Açık Havada Sürahili Natürmort, 1908

İşte bu resme arkanızı verip karşı sağ çapraza baktığınızda sadece 4-5 yıl sonraya ait bambaşka bir Popova'yı görüp yaşanan değişime karşısında sarsılıyorsunuz... Zira o köşeden bakınca uzaktan gözüken şaheser bu...

Bir önceki tvitteki resim ile bu resim arasında yüzyıllık bir fark olması gerekiyor diye düşünse de insan her iki resim de aynı elden, yani Popova'dan çıkmış... Sadece 4-5 yıllık bir zaman farkıyla... O an 20. yy başındaki o başdöndürücü değişimi gözlerinizle görüyorsunuz...

Bu deneyim ne kitaptan okumaya ne belgesel izlemeye benzemeyen bir deneyim... Sergide o açıyı yakalayıp bu dediğimi yapabilenlerin sergide zaman mefhumunu kaybetmemesi imkansız... İnsanların algısının daha yeni yeni mekanikleşen dünyada nasıl hızla değiştiğinin görsel bir kanıtı

Bu holde buram buram 20.yy başı Paris'i ve Picasso'nun ruzgarı esmeli diye bekliyor insan ancak bu holde hiç o ruh halini görmüyorsunuz... Aslında böyle olmasını beklemek çok normal bir şey... Zira Malevich, Popova, Ekster, Goncharova, Radchenko filan hep o dönem Paris'e uğramış

Paris'de doğan kübizm ile tanışmış ve bundan etkilenip kübist eserler üretmeye başlamışlar... Ancak ne kadar benzer görünse de bu holü gezerken esinlenme ile kopyalama arasındaki farkı çok net görüyor insan... Yıllar sonra doğacak dadizmin nüvelerini bile görmek mümkün burada...

Araya telefon ve kızım.girdi ama devam... :)

Bunu en güzel Nadezha Udaltsova'nın bu holdeki resimlerimde hissediyor insan... Buyrun...

Cubo Futurizmo ile ekibin nasıl kopyalamaktan çok esinlenme altında olduğunu, Paris'in bohem sanat hayatında doğan nesnelere farklı (ve sarsıcı derecede radikal) bakma ve mevcut kültleri yıkma isteği burada da var ama gelen devrimin etkileri garip şekilde hissediliyor resimlerde

Bu resimlere bakarken insan belki de sonrasında ve o yıllarda ilanları bilmesinden kaynaklı bir farklılığı hissediyor... Aynı sarsma hissiyle yapılmış ama farklı insanları sarsmak amaçlılar....

Bu holde Kandisky ile de hem hal olunuyor ama tabloları ile değil eskizleri ve porselene basılmış figürleri ile.Benim en sevdiğim ve bence en etkileyici döneminden figürleri görebilmek de güzel. şu resmindekilere benzer figürler var porselenler üzerinde...

https://twitter.com/uarpak/status/599347315527294977?s=19

Çok net söyleyeyim ki serginin başında supermatizm döneminin olduğu hole hızla ulaşmak isterken bu holde kendimi duvardan bana bakan bu büyük değişimin ve 20 yy.'ın rönesansının ürünlerini izlerken buldum kendimi... İnsan gerçekten orada kalmak istiyor istemsizce...

Bu salonda hissettiğime sanırım şu şarkı tercüman olur... Orada gördüğüm radikal ve sarsıcı değişimin enerjisi var bu şarkıda... Ha niye ELP? Onun da sırası gelecek... :) ELP - Knife-Edge
open.spotify.com/track/26qk7iLq…

Ancak hedef belli... Bu holden biraz da sersemlemiş şekilde supermatizm'e yönelmek ve Malevich ile hem hal olmak gerek... Orada beni hoş bir süpriz ile karşılaşmadım değil... Karşımda mini 0,10 Son Fütürist Sergi kopyası vardı çünkü... Bir anda 1915 Petrograd'ına gidivermiştik...

Neden mi böyle dedim? Buyrun 1915'deki o sergiden bir fotoğraf... Tavan köşelerine yerleştirilen resimler, yan yana karışık ve kalabalık resimler... Bu akım sadece nesnelere değil onların sergilemesine bile yeni bir bakış getiriyor çünkü...

İşte burada sadece bunu done döne çalsalar yeter... Bu şarkı aynı zamanda neden ELP sorusunun da cevabı aslında... :) ELP'den bir Prokofiev düzenlemesi... Buradaki değişimi dinlemek gibi... Romeo and Juliet
open.spotify.com/track/0zxy3Qr2…

Buraya girdiğinizde şu iki resim tek başlarına bir duvarda duruyor... Bir an Malevich zannediyorsunuz ama değiller... :)) Biri Malevich'in beyaz üzerine siyah haçının negatifi gibi diğeri de ilk bakışta meşhur siyah kare ama değil... :) Haç Ilya Chaskin'in.... ;)

O siyah karenin içinde siyah üstüne siyah geometrik yapılar ve katmanlar var... Bambaşka kafalar... Bir anda doğa ve renkler üzerine kurulu bakışlar bırakın bu objeleri geometrik olarak yeniden kurmayı o objelerden hatta renklerden bile ayrılıp bambaşka yeni bir evren yaratıyor..

Resimlerin boyutları ve sergilenişi bile etkileniyor bundan... Tüm bunlar 5 Yıllık bir zaman dilimi içinde gerçekleşiyor... Bu gerçekten inanılmaz bir dönüşüm aslında... Böyle bir ortamda devrim olmaması mümkün mü? Değil tabii ki... :)

Boyutlar derken bunu fiziken hissediyorsunuz... İşte Malevich'in Siyah Diktörtgen'lerinden biri... Malevich bunu 1917'de yapmış.... İlk foto resmin kendisi... İkincisi ose boyutunu anlayın diye bendeniz ile... :))

Bu arada ikinci resimde benim omzumun sağ ustunde de Malevich'in meşhur Kırmızı Kare'nin yanılmıyorsam 1917 ya da 1918 versiyonu var... O resim tam 1 sanyimetre kare... :)) Supermatistler ve tabii ki Malevich objeleri sadece tual üzerinde değil ebatlar ile de darmadağın ediyor...

Eve gideyim oradan devam edeyim ama... Daha var anlatacaklarım... :))

Devam ediyorum... Rahatsızlık verebilirim ona göre... 5 minutes to go... :))

Supermatizm bölümünde kalmıştım oradan devam edeyim... Öncelikle şunu belirteyim... Burası benim için 5 yaşındaki bir çocuğun şekerci dükkanına girmesi gibi bir şey... Serginin bu bölümünün 0,10 Son Futurist Sergi'ye benzer olması beni benden aldı öyle diyeyim...

Burası kadim zamanlardan kalan ve unutulmuş 1 inancın mabedinden kalan arkeolojik bir kalıntı gibi geldi bana. Unutulmuştu zira Malevich'in bilinen tüm ölçüler ve objelerden öteye geçen dünyası bu rüzgardan savrulup daha uhrevi bir dünya öneren Kandinsky soyutluğu ile kaybolmuştu

Burada Malevich'in bolca eskizi ve çizimleri varken Kluin, Popova gibi ressamların izinden kübizmin geometrik bozulmaya uğrayan objeler ve imgelerin (hatta renklerin) nasıl tamamen yok olarak yepyeni ve tüm dünya için bir evrene dönüştüğünü izleyebiliyor insan...

Bu aslında resim denen şeyin olabilecek son hali... Buna belki çok yıllar sonra Lucia Fontana'nın kesik tualleri ile yapılabilecek son şey yapılmış olacaktı ama bunun için de 50 yıl, 2 dünya savaşı geçmesi gerekecekti... Yani o ana dönersek sanat tarihinin sonuydu aslında...

Tabii bu sanat ticaretinin de sonu demek... :)) Hadi dürüst olalım... Bir galeri sahibi olarak bunu ister misiniz? Tabii ki hayır... :)) O yüzden yaşasın soyut ekspresyonizm... :)) O dünyaya açılan kapının da Rus avangardlardan geçmesi ise ayrıca ironik...

Yaygın bir dinin doğumunu sağlayan unutulmuş kadim bir inancın manuskriptinden sayfalar var karşımızda sanki. Her sayfayı okurken o bildiğimiz dinin imgelerini görüp şaşırdığımız tarihin kayıp bir köşesi burası... Galerinin konumu da bir şekilde bu durumu destekler gibi zaten ;)

Zira solda kendine ait ayrı bir köşede duruyor supermatizm bölümü... Avangard öncesi dönemden kübizm dönemine metazori olarak geçerken kübizm galerisinden çıkınca sağdan alt kata inebilir ya da sola dönüp bu kadim manuskriptlere ulaşabilirsiniz.. Tarihin akışı size kalıyor burada

Neyse... Ben sola döndüm tabii ki... Misal şu Kliun'u o sayede gördüm... 1914-15'deki kübist bozulmadan sadece bir yılda gelinen nokta inanılmaz... Bu 1917'den...

Bu galeriyi tabii ki Malevich ile kapatmak gerek... Buyrun... Yıl 1920... Yani bolşevikler devrimi gerçekleştirmiş... Rusya ana artık Sovyet Rusya... Futurizm ise devam ediyor...

Neyse... Supermatizm galerisinden çıkarken Rusya'da Ekim Devrimi'nin olmamasının neden mümkün olmadığını yavaş yavaş algılıyor insan. Bu kadar farklı bakış açıları, bu kadar hızlı bir değişim, resim, müzik, tiyatro, edebiyat, sinema vs. ile bu kadar eklektik bir şey evrilmeliymiş

Ancak bunu kavrayabilmek için supermatizmin zamanın (ve galerilerin) içindeki cebinden tarihin akışına geri dönmek ve alt kattaki galerilere geçmek gerekiyor... O zaman bolşevik devrimin arkasındaki entelektüel enerjiyi çok net gözle görmeye başlıyorsunuz...

Merdivenlerden iner inmez acaip bir sahne tasarımının replikası karşınıza çıkıyor... Buram buram komstruktivizm kokan bir iş... Oooo... Tatlin diyorsun ama değil... :)) Popova... Ulan diyorsun değişimin ve gelişimin hızına bak... İnanılmaz bir dinamiklik var ortamda...

Bu galeride bol bol bolşevik devrimi sonrası yeni Sovyet Rusya'nın yeni imgeleri ve grafikleri ile karşılanıyor insan... Devrimin coşkusu ve umudu ile coşmuş bir imge seli var... Bir sürü grafik işi var... Rodschenko'lar, Malevich'ler, Popova'lar vs.vs... Yeni dönemin yeni dili..

Burada en enteresan şeylerden biri video gösterimleri... Biri kostümlerini Malevich'in tasarladığı, psterini El Lissitsky yaptığı, Matyushin'in nitelediği Güneşte Zafer operası... O zaman ortamın farklı disiplinler arasında yaratıcılığın ne kadar iç içe geçtiğini idrak esiyorsun.

Bu bölümdeki grafik işlerine bir örnek... Alexandra Kyochkeva - Ayakkabı icin desen, 1929-1931

Bu da Kliun... Yıl 1941... Gerçi bu dönemde avangard sanat sosyalist gerçekliğe karşı çoktan alanını kaybetmiş/kaybettirilmiştir...

Neyse kalanı da yarın olsun bari... Uykum geldi zaar... Şimdilik burada durayım... Zira şahane bir galeri var bu halle istediğim gibi anlatamam... Simdilik ARO...