Thread by @cagrimbakirci

#Eğitim ve #YKS19 hakkındaki tartışmalar devam ederken, #Fransa'da Napolyon'un emriyle 1808'den beri uygulanan "bac" sınavından söz etmekte fayda var.

Bu, her lise öğrencisinin mezuniyet için geçmek zorunda olduğu açık uçlu bir sınav.

Sorulara birkaç örnek vermek istiyorum:

• İnsanlık kendisi hakkında illüzyonlar yaratmaya mahkum mudur?

• Bilimsel bir hipotezi ispatlayabilir miyiz?

• Gerçeği aramak bizim görevimiz midir?

• Devlet olmadan daha özgür olur muyduk?

• Doğal arzular gerçek olabilir mi?

• Çalışmanın tek amacı faydalı olmak mı?

• Her inanç, mantığa ters olmak zorunda mıdır?

• Geçmişin tutsakları mıyız?

• Teknolojik gelişmeler özgürlüğümüzü tehdit eder mi?

• İmkansızı arzulamak absürt mü?

• Teknik gelişmeler insanları dönüştürür mü?

• Dil, düşünceye ihanet eder mi?

• Zamandan kaçmak mümkün mü?

• Yalnızca değiştirilebilir olan şeylerin mi değeri vardır?

• Kanunlar bizi mutlu edebilir mi?

• Takas yapan iki kişiden birinin kazancı olabilir mi?

• Bilimin cevaplaması mümkün olmayan sorular var mıdır?

Bunları sınavın en meşhur bölümü olan "Bac Philo", yani #felsefe kısmından. Resmî adı "baccalauréat" olan bu sınavda başka birçok çeşit soru da var.

Sınavın açık uçlu olan bu kısmı 4 saat sürüyor. 30 dakikalık bir sözlü kısmı ve meslek arzunuza bağlı olarak başka kısımları var.

Sınava her yıl 750.000'den fazla öğrenci giriyor ve 20 puan üzerinden 10 puan alanlar geçiyor. Fransa'da şu anda bu sınavı geçme ortalaması %87.9 dolaylarında. Alınan puana göre farklı unvanlar da alabiliyorsunuz.

Üstelik okulların birçoğunda, soruları doğduğunuz ülkenizin ana dilinde alabiliyorsunuz. Seçenekler arasında Türkçe de var.

Optik formlara dayalı çoktan seçmeli sorular, öğrencileri bir fabrikada olduğu gibi işlemeye yarasa da, bir öğrencinin nasıl düşündüğü, problemlere nasıl yanaştığı ve hepsinden önemlisi "ne bildiği" konusunda isabetli bir sonuca varmakta pek başarılı sayılmaz.

Örneğin bac sınavında, sizden istenen 4 saatlik makalenin ilk paragrafında, sorudan anladığınızı anlatmanız ve sonrasında onu anladığınız şekilde kendinize sormanız bekleniyor. Sonra kendi sorduğunuz haline cevap vermeniz isteniyor.

Yani bizim alışık olduğumuz üniversite sınavlarından çok farklı bir sistem var.

Bu sistem ideal bir sistem mi? Elbette hayır, çok sayıda problemi bulunuyor. Örneğin liselerdeki felsefe eğitimi bu sorulara güçlü yanıtlar verecek bir müfredatı takip etmeyebiliyor.

Bu tarz kapsamlı bir sınavda istenen, adeta bir "tez" yazmanız. Ancak iyi bir tezin yazılabilmesi için bolca kaynağa erişiminiz olması gerekiyor. Gerçek bir tez yazımında aklınıza gelen ilk şeyi, ezberden yazmanız beklenmiyor. Kaynak erişiminin kısıtlı olması bir problem.

Dolayısıyla "sınav" mantığı nihayetinde halen geçerli olduğu için, bu sorulara sınav okuyucularının beklediği şekilde yanıtlar verememeniz ve düşük not almanız halinde "aptal" olarak görülebiliyorsunuz.

Halbuki bir sınav sizin zekanızın yegâne ölçüsü olamaz.

Benzer şekilde, soruların açık uçlu olmasından ötürü notlayıcılar arasında not farklılıkları oluşabiliyor. Bu da sonuçların nesnelliğini olumsuz etkileyebiliyor.

Yine de sınavların kaçınılmaz olduğu, kitlesel tercihlerin yapılması gereken (dolayısıyla nicel puanların gerektiği) konularda, soruların ve sınavların tasarımı ve bunlara ne kadar emek harcandığı, bir ülkenin neye önem verdiğinin ilginç bir göstergesi olabilir diye düşünüyorum.

Bizlerin önceliği sınav sorusu çözme makinaları üretmek ise, şu anki sistem harika bir şekilde işler, işliyor da.

Ama önceliğimiz entelektüel bir gelecek yaratmaksa... Baya çalışmamız gerek. Çünkü hiçbir sistem ideal olmasa da, bizim sistem ideal olmanın yanına bile yanaşmıyor.

Bu yüzden öğrencileri tembellikle suçlamak yerine, yetişkinler olarak tembelliği bırakıp eğitim sisteminin belini doğrultmamız gerekiyor. Bunu da planlı, programlı ve net bir hedef belirleyerek yapmak gerekiyor; gençleri deneme tahtası yaparak değil.