جمله معروف «سیاست ما عین دیانت ما و دیانت ما عین سیاست ماست» بر خلاف تصور امام راحل که خیلی شیفته مدرس و این جمله منسوب به او بود، از مدرس نیست بلکه از آن میرزا علی اکبر شیخ الاسلام اصفهانی است که اتفاقا در جبهه مقابل مدرس بوده و آبش با او به یک جوی نمی رفته. (۱/۱۲)
میرزا علی اکبر شیخ الاسلام زودتر از مدرس این شعار را داد و مدرس یک سال بعد، بدون رعایت کپی رایت، شعار او را تکرار کرد. داستان از این قرار است:
در ۱۸ خرداد ۱۳۰۱ درخواست رضاخان سردارسپه وزیرجنگ برای ۱۳ هزار تومان پول در مجلس مطرح بوده تا ۵۶ دانشجو و چهار افسر را ... (۲/۱۲)
در ۱۸ خرداد ۱۳۰۱ درخواست رضاخان سردارسپه وزیرجنگ برای ۱۳ هزار تومان پول در مجلس مطرح بوده تا ۵۶ دانشجو و چهار افسر را ... (۲/۱۲)
برای تحصیلات نظامی به فرانسه بفرستد. میرزا علی اکبر شیخ الاسلام نماینده اصفهان، نطق خود را در دفاع از این درخواست با نقل قول بی پایه ای از بیسمارک صدراعظم آلمان شروع می کند: «ایران اداره نمی شود مگر در سایه اقتدارات مذهبی» و می گوید: ... (۳/۱۲)
«سیاست عین دیانت و دیانت عین سیاست است». پیشنهاد می دهد: «چند نفر اشخاص عاقل کامل تمام مسلمان برای نظارت در امور این عده که به اروپا اعزام می شوند با آنها بروند که آنها سر خود نباشند که به محض رسیدن به اروپا دین و آیین خودشان را ببوسند و بر سرشان بگذارند و بگذارند کنار و (۴/۱۲)
خدای نخواسته مشغول بعضی کارهایی که شاید سایرین بوده‌اند بشوند و این چند نفر که با آنها هستند از فساد اخلاق آنها جلوگیری کنند. در این لایحه نوشته شده است چهار نفر صاحب منصب ارشد با آنها همراه باشد. اگر مقصود از این چهار نفر، همان است که بنده عرض کردم مقصود حاصل است. ... (۵/۱۲)
نهایت باید دقت کاملی بشود و این چهار نفر صاحب‌منصب خیلی کامل باشند. اگرچه بحمدالله آنچه بنده دیده و شنیده ام، صاحب‌منصبان قشون ما تماماً مراتب اسلامیتشان کامل است ولی علی الظاهر دقت بفرمایند که خیلی کامل باشند». ۱ سال و ۳ روز بعد، مدرس در جلسه استیضاح دولت مستوفی الممالک (۶/۱۲)
گفت: «منشأ سیاست ما دیانت ماست. ما نسبت به دُوَل دنیا دوست هستیم چه همسایه چه غیر همسایه چه جنوب چه شمال چه شرق چه غرب و هر کسی متعرض ما بشود متعرض آن می شویم. هر چه باشد هر که باشد به قدری که ازمان بر می آید و ساخته است. همین مذاکره را با مرحوم صدراعظم شهید عثمانی کردم. (۷/۱۲)
گفتم که اگر یک کسی از سر حد ایران بدون اجازه دولت ایران پایش را بگذارد در ایران و ما قدرت داشته باشیم، او را با تیر می زنیم و هیچ نمی بینیم که کلاه پوستی سرش است یا عمامه یا شاپو. بعد که گلوله خورد دست می کنم ببینم ختنه شده است یا نه. اگر ختنه شده است بر او نماز می کنم (۸/۱۲)
و او را دفن می نماییم واِلا که هیچ. پس هیچ فرق نمی کند. دیانت ما عین سیاست ما هست سیاست ما عین دیانت ماست».
(منظور مدرس از صدراعظم شهید عثمانی، طلعت پاشاست که سه ماه پیش از این سخنرانی به دست یک ارمنی در برلن ترور شده بود) میرزا علی اکبر شیخ الاسلام نمونه آخوند متحجر بود (۹/۱۲)
(منظور مدرس از صدراعظم شهید عثمانی، طلعت پاشاست که سه ماه پیش از این سخنرانی به دست یک ارمنی در برلن ترور شده بود) میرزا علی اکبر شیخ الاسلام نمونه آخوند متحجر بود (۹/۱۲)
در حالی که مدرس در زمانه خودش آخوند پیشرو به شمار می رفت. مثلا اصلاح نظام قضائی ایران را که عملا به معنای کوتاه کردن دست روحانیون از محاکم بود، مشیرالدوله با حمایت مدرس پیش می برد اما شیخ الاسلام اصفهانی مخالف سرسخت این اصلاحات و نظام دادگستری نوین بود. از لحاظ سیاسی (۱۰/۱۲)
در زمانی که مدرس در صف مخالف سردار سپه بود، شیخ الاسلام از سردارسپه هواداری می کرد. او عضو مجلس موسسانی شد که انقراض قاجاریه و برپایی سلطنت پهلوی را رسمیت بخشید. خاندان شیخ الاسلام که میرزا علی اکبر از آن برخاسته بود از زمان صفویه، دارای ریاست دینی بودند اما (۱۱/۱۲)
پس از انقراض صفویه از شیخ الاسلامی تنها عنوانی ماند و موقوفاتی که هنوز هم هست. پسر میرزا علی اکبر، دکتر علی شیخ الاسلام بنیانگذار دانشگاه ملی، نخستین دانشگاه خصوصی ایران است که متاسفانه در جریان انقلاب موسوم به فرهنگی، مشتی ابله کودن نامش را شهید بهشتی کردند. (۱۲/۱۲)
