Thread by @EasyRid04682094

#LetsTalkDesign odc. 15. Viva La Rivoluzione!
#ItalianDesign #RadicalDesign #MissingItaly
Nie wiem z czym kojarzą się Wam lata 50te we Włoszech, ale mnie oczywiście z zaciętą i zrozpaczoną twarzą Lamberto Maggiorani, szukającego swojego roweru na targu Porta Portese.

Filmy neorealistów przedstawiały rzeczywistość powojennych Włoch w tak smutnych barwach, że pokazywano je nawet w stalinowskiej Polsce, żeby trochę pocieszyć jej obywateli (o czym wspomina Tyrmand w "Dzienniku 1954"). Faktycznie, przebudzenie z faszystowskiego snu było bolesne

...ale na szczęście, jak to z lewacką propagandą bywa, nie miała ona wiele wspólnego z rzeczywistością. Prawdziwy Antonio Ricci nie musiałby wcale kraść roweru, żeby pójść do pracy ponieważ mógł do niej pojechać na nowiutkiej, produkowanej już od 1946 Vespie. Z prędkościomierzem!

Lata powojenne to cud gospodarczy la Ricostruzione, czas w którym Włochy są drugim (po Niemczech) najszybciej rozwijającym się krajem Europy. Nowa rzeczywistość, owszem obciążona biedą i migracjami, rodzi jednak głównie nadzieje i aspiracje. Design ma być odpowiedzią także na nie

Włosi odreagowują faszyzm, również estetycznie, co widać np. w zestawieniu dwóch karoserii Fiata 500 - starej dobrej "Myszki" (Topolino) produkowanej w l. 1936-1948 z wersją "500 Nuova" z roku 1957. W 2giej połowie l. 40 rodzi się nowy styl włoskiego designu, który podbije świat

Co ciekawe, wzornictwem zajmują się głównie architekci. Ogromny popyt na nowe mieszkania po bombardowaniach rodzi też potrzebę ich urządzenia. Projektanci sięgają do repertuaru europejskiego modernizmu, nadając mu specyficznie włoską, organiczną linię (C. Mollino, Arabesque 1949)

Obok Mollino, ważne nazwiska tego czasu to Marco Zanuso (fotel Lady, 1951), Augusto Bozzi (Kosmos, 1954), Gio Ponti (Superleggera, 1957) i Gino Sarfatti (lampa stołowa, 1951). Wszyscy projektują elegancko, lekko i nowocześnie, tworząc to, co nazwano później Linea Italiana

Istotne są bliskie związki z USA. Plan Marshalla, odrodzenie mafii po obu stronach Atlantyku (poczytajcie o Lucky Luciano!) ale i... wzajemna fascynacja modernistycznym designem. Olivetti Lexicon 80 zostaje w 1952 zakupiona "na pniu" przez @MuseumModernArt jako dzieło sztuki

Włoski Bel Design szybko podbija Amerykę co daje mu silny impuls rozwojowy. Drugim stają się nowe materiały - wynaleziony po wojnie polipropylen (Giulio Nata, Nobel z chemii 1963) i wszelkie polimery. Jednym z pierwszych producentów, wykorzystujących je kreatywnie jest Kartell

Kartell, założony przez Giulio Castelli w 1949 zaczyna skromnie od tego oto przedmiotu - niepozornego, ale nieodzownego w każdym - zwłaszcza włoskim! - gospodarstwie domowym. Tak, dobrze widzicie, ten durszlak znajduje się obecnie w kilku muzeach. Zaprojektował go Gino Colombini.

To Colombiniemu Kartell zawdzięcza radykalnie nowe podejście do najzwyklejszych przedmiotów, które stało się znakiem rozpoznawczym tej firmy. Na zdjęciach: trzepaczka do dywanów (1957), zmiotka (1959) i wyciskacz do cytryn (1959), wszystkie jego projektu

Powstają (lub rozwijają się) marki, które zdefiniują włoski design na dekady: Cassina, Arteluce i Portonova. Arflex, założona przez inżynierów Pirelli wprowadza na rynek rewolucyjną technologię pianki syntetycznej, umożliwiającą powstanie sofy Sleepomatic (M. Zanuso, 1954)

Cały ten miracolo economico zaczyna jednak wyhamowywać w l. 60. Ferment społeczny, którego kulminacją będą strajki studenckie i autunno caldo roku 1969 znajduje swoje odbicie w ruchu młodych projektantów, związanych głównie z Florencją i zakładających kolektywy artystyczne

To rewolucja po włosku: absurdalna i kiczowata. Grupy (kolektywy!) takie jak Archizoom i Superstudio, Gruppo Sturm, UFO i 9999 chcą zerwać z "nudnym" cyklem planowanej produkcji i konsumpcji. Tak naprawdę nie wiedzą czego chcą, są po prostu hippisami. Irytuje ich funkcjonalizm.

Ich wizje obejmują całe miasta, ale projektują też meble, które mają być wyrazem buntu wobec tych wszystkich finezyjnych i funkcjonalnych modernizmów. Były szalone jak czas który nastał. Były "designem radykalnym", antydesignem - jak Superonda (1966) i Safari (1968) Archizooma

Ettore Sottsass, już nie najmłodszy, odnajduje w sobie "to coś". Zaczyna projektować meble jako "rzeźby domowe", w jakimś sensie... bez sensu, ale kreujące dziki, absurdalny świat. Przyozdobiony emaliowanymi talerzami. Dobrze współgrają z Dream Beds Archizoom'ów

Ja osobiście z tego okresu najbardziej lubię "rywalizację o autorstwo najwymyślniejszego fotela". Najważniejsi faworyci to:
Dondolo (Cesare Leonardi, Franca Stagi, 1967)
Tube (Joe Colombo, 1969)
Sacco (Piero Gatti, Cesare Paolini, Franco Teodoro, 1968)

... choć wysokie miejsca zajmują też:
Joe ( Paolo Lomazzi, Donato D'Urbino, Jonathan De Pas, 1968)
Blow (ci sami, 1967, sprzedawano go razem z pompką, łatkami i klejem)
oraz Pratone (Gruppo Sturm: Giorgio Ceretti, Pietro Derossi and Riccardo Rosso, 1971)

O fotelach będzie więcej, ale muszę wspomnieć o Joe Colombo. Ten owładnięty bliską mi obsesją poukładania wszystkiego w odpowiednich miejscach szaleniec projektuje całe "habitaty" - jednostki mieszkalne w duchu Le Corbusiera. Skromne (TFU) i nieskromne (niezrealizowana Visiona 1)

Jest jeszcze 1 fotel. Ważny. To "Mies" Archizoom'ów z 1969. Pomogę Wam - to parodia dzieł wielkiego Niemca. Zamiast skóry mamy gumę Pirelli, która dopasowuje się samoczynnie do naszej..., oh well. To narodziny postmodernizmu, fotel z przesłaniem ("fuck funktionalism").

Postmodernistyczne cytowania szybko się przyjmują: Sofa Bocca (Franco Audrito, Studio 65) to przeróbka mebla stworzonego przez S. Dali na wzór ust Mae West - ironicznie naśladująca usta Marilyn. W podobnym duchu utrzymane są fotele Capitello (Piero Gilardi) i Libro (Gruppo DAM)

Co z rewolucją może począć biznes? No cóż, najlepiej ucywilizować ją i przekupić. Cesare Cassina już w 1969 zaczyna profilaktycznie wypłacać pensje rewolucjonistom z Archizoom, nie wdrażając ich projektów. System do siedzenia Malitte Roberto Matta będzie produkowany przez Knolla

Antydesign stopniowo przestaje być anty, a jego estetyka zaczyna gościć w mainstreamie. Za odpowiednie wynagrodzenie można trochę zredukować ambicje, a plastikowe krzesełka są przecież w sumie fajne. Na zdjęciach: R. Matta, Selene; J. Colombo, Universale, G. Piretti, Plia

I tak, efektem rewolucji stają się kolejne masowo produkowane ikony - od teraz już z plastiku: Olivetti Valentine (E. Sottsass), lampa Chimera (V. Magistretti) i produkowane do dziś Componibili (Anna Castelli Ferrieri dla Kartell). Witajcie w teraźniejszości!

Plastik z czasem "opatrzył się", stracił urok nowości. Dziś postrzegamy go raczej jako tworzywo podrzędne. Ale popartowskie szaleństwa lat 60 zostały zintegrowane z tradycją modernistycznej Linea Italiana, wnosząc do designu włoskiego kolor i tę niezwykłość, z którą się kojarzy