Thread by @HurAyse

1/24 Ateistten sahur sohbetleri-2

SİYER, HADİS, TEFSİR KÜLLİYATI
Arkadaşlar, dünkü zincir yüzünden pişmanım ama o kadar güzel tepkiler olmuş ki, madem söz verdik devam ediyorum. (Neden pişman olduğumu en sonra anlatacağım.Kırılmayın peşinen, bana hak verecekiniz çünkü::))

2/24 İslam'ın doğuş dönemi hakkında konuşurken temkinli olmak gerekir,çünkü bu döneme dair ilk ağızdan/birincil kaynak çok sınırlıdır.Hepiniz üç aşağı beş yukarı şunları bilirsiniz:İslam’ın ‘resmi’ tarihi esas olarak ‘siyer’ veya ‘sire’ denilen Hazreti Muhammed’in biyografilerine

3/24 İslam ordularının seferlerini konu alan gaza kitaplarına; Kuran’ın açıklaması demek olan tefsir kitaplarına, Peygamberin sözleri ve eylemlerini konu edinen hadis kitaplarına, İslamiyet’in hukuki boyutu ele alan fıkıh kitaplarına dayanıyor.

4/24 İslam ulemasının -aynen günümüz resmi tarihçileri gibi- KURAN'ın yazıya geçirilişi, "iki kapak arasına" konuşu, çoğaltılıp günümüze kadar gelişi konusundaki "resmi" anlatısını irdelemeyi, yani KURAN'ın "öteki" hikayesini özellikle en sona bırakacağım.

5/24 Bu akşam sadece SİYER, HADİS, TEFSİR külliyatının "öteki tarih"ini paylaşacağım (ki bu bile çok uzun olacak.)
İslami kaynaklarda Hasan bin Sabit (ö. 674) ve Zübeyr’in (ö. 713), Peygamber’in hayat hikayesini ilk kaleme alanlar olduğu söylenirse de bunları gören, okuyan yok.

6/24 Her iyi Müslüman'ın ezbere adını bildiği İbn İshak'ın (ö. 768) siyerinin orijinali de kopyası da bugüne dek bulunamamış. Böyle bir siyer olduğunu, Hişam (ö. 833) adlı bir başka yazarın kitabından öğreniyoruz. Artık ne kadarı aynen aktarım, ne kadar Hişam'ın ürünü bilemeyiz.

7/24 Waqidi’nin (ö. 822) Savaşların Tarihi, Ibn Saad’ın “Tabakalar" ve Taberi’nin (ö. 922) “Tarih” kitapları da bugün hepinizin ezberlediği "resmi" bilgilerin kaynakları. Topu topu üç kitap olması bir yana, bilmem bu yazarların ölüm tarihlerine dikkat ettiniz mi?

8/24 En erkeni (İshak),Peygamber'den 136, en geçi 290 yıl sonra ölmüş. 1. Nasıl oluyor da, sahabeden birinin eseri günümüze kadar ulaşmamış? 2. Bu kadar yıl sonra derlenen kayıtlar sizce gerçeğin ne kadarını kapsıyor olabilir.

9/24 Gelelim hadislere. Bugün İslam ulemasınca güvenilir bulunan (Kutübü's-Sitte) hadis kitapları Buhari'nin (ö. 870), Müslüm'ün (ö. 875), Ebu Davut'un (ö. 888), Tirmizi'nin (ö. 892) Nesai'nin (ö. 915) ve İbn Mace'nin (ö. 886) derlemeleri. Bu adları ezbere biliyorsunuzdur.

10/24 Ama bu derlemeleri yapanların ölüm tarihlerine dikkat ettiniz mi hiç. En yakın kaynak, Peygamberin ölümünden 238 yıl sonra, en uzak kaynak 283 yıl sonra ölmüş. Acaba gerçekle efsane, gerçekle mitoloji, gerçekle rivayet birbirine karışmış olabilir mi? Karışmış galiba ki

11/24 dönemin birinci elden tanığı olduğu iddia edilen (bütün bu muğlak ifadelerin nedenini eğer hikayeyi sonuna kadar anlatabilirsem sizler de anlayacaksınız, şimdilik İslam kaynaklarının temel naslarını sorgulamadan devam ediyorum) Peygamberin amcasının oğlu İbn Abbas (ö. 687)

12/24 1660 hadis kaydederken, genç bir sahabe olan Enes bin Malik 2286 hadis kaydetmiş. "Genç olduğundan hafızası daha iyiymiş" diyebilirsiniz ama Hicret'te 10 yaşındaymış.Peygamber öldüğünde 20 yaşında. Ama bu genç yaşında İbn Abbas'ı falan geride bırakmış hafızası da kalemi de!

13/24 İlerleyelim.Müslüman olduktan sonra fakirliğinden dolayı Ashabı Suffe’den diye anılan Ebu Hureyre’ye ("Kedicik" demekmiş) atfedilen hadis sayısı ise 5374. Bu arkadaş da 603 doğumlu,yani Peygamber öldüğünde 27 yaşına ancak gelmiş.Yaşlılar nedense kaydetmemişler olanı biteni.

14/24 Keşke bu kadarla kalsa. Olay mahallinden, olay zamanından uzaklaştıkça, hadis külliyatı şişmiş de şişmiş, öyle "katkılar" yapılmış ki yıllar içinde, Buhari'ye (ö.870) gelindiğinde hadis sayısı sıkı durun- tam 600.000'e ulaşmış.Buhari bunları ayıklaya ayıklaya (günde 50

15/24 hadisi incelese, 30 yılda ancak bitirir) 7.275’ini güvenilir bularak kitabına almış. ("Sahabeden" Ebu Hureyre'nin hadislerinden sadece 500'ünü almış.) Bir anekdot: Mehdi döneminde (775-785) kelamcı diye ünlenen Avcâ, 4 bin hadis uydurduğu gerekçesiyle 772’de idam edilmiş.

16/24 Hadisleri ayıklama işi devam etmiş, sonunda Müslim bu sayıyı 3 bine indirmiş. Davud 500.000 hadisi inceleyip 4000'ini kitabına almış, Tırmizi 4051,Nesai 5724, İbn Mace 4397'de karar kılmış::)) İşte Kuran'ın tamamlayıcısı hadislerin hikayesi böyle.

17/24 Gelelim tefsir meselesine. Peygamber ve sahabeler ilk tefsirciler, ilk fıkıh, kelam ve hadis alimleri bence. Ama tefsir işinin bir disiplin haline gelmesi çok sonra. Tefsirin önemini sadece şu örnek bile anlatır: Tek satırlık ‘Besmele’nin Kuran’ın bir ayeti olup olmadığında

18/24 Dört Sünni İmam farklı düşünmüş. İmam Şafii ve İmam Ahmed (Hanbeli) Besmele’yi ayet sayarken, İmam Malik ve İmam Hanefi Besmele’yi ayet saymamış. Tartışma günümüzde de sürüyor. Aynen orucu ne bozar, evlatlığımla evlenebilir, karımı dövebilir miyim tartışmaları gibi...

19/24 İlk tefsir kitaplarından biri yine İbn Abbas’ın (ö. 687) Kuran’daki yabancı, bilinmeyen, anlaşılmayan kelimeleri açıklamak için kaleme aldığı Garib’ül-Kuran gibi görünüyor. İbn Abbas 700 kadar sözcüğün kökenini araştırdığı, sonuç olarak Arapçanın çeşitli lehçeleriyle

20/24 Süryanice, Nabatça,Habeşçe, Rumca, İbrânice, Farsça, Kıptîce, Çince ve Berberîce olduğunu söylemiş.(İlginç değil mi hani Arapça inmişti Kuran? Neyse devam edelim) Söylemiş ama bu kitabın orijinali yok, daha sonraki yüzyıllardan yapılan nakillerden biliyoruz bunları.

21/24 22/24 Rivayetlere göre ilk kuşak tefsircilerden Mücahid’in (ö. 722) tefsiri sadece 30 sayfa iken, Tabari’nin (ö.922) tefsiri Türkçe'de 6 veya 9 cilt halinde piyasada. Tabari’den bu yana yapılan tefsirlerin kaç sayfa tuttuğunu ise hesaplamak imkansız.

22/24 Pişmanlığım da bu yüzden. 2011'de Taraf'ta İslam kaynaklarının güvenilmezliği yüzünden Peygamberin hayatı, Kuran'ın derleniş hikayesi, hadis, siyer ve tefsir yorumları gibi konuların tarihçinin ilgi alanına ancak mitolojik boyutuyla gireceğini yazdığımda kıyamet kopmuştu.

23/24 Dün gece kendimle çelişerek, bu bulanıklık içinde gerçeğe ulaşmanın adeta imkansız olduğunu, ya da tersinden söylersem, 1400 yılda üretilmiş "resmi" anlatı ile her eleştiriye bir cevap bulunacağını bile bile o zinciri yazmam gereksizdi.Ama,"devam et" derseniz ederim elbet

24/24 Gecenin bu saatinde dikkatim dağılmış, 13. twitte "kedicik babası" yerine "kedicik" demişim, 29 yerine 27 yaşında demişim. Yemeyip içmeyip bunları düzeltmek için yazmayın diye belirtiyorum. Siz konunun özüne yoğunlaşın, detaylara takılmayın. Hoşçakalın.