#LetsTalkDesign Odc. 20 #Bonusik Wzlot i upadek Osady Czorsztyn.
Zapora w Czorsztynie była jednym z przedśmiertnych naprężeń Najlepszego Ustroju, który pod koniec lat 80 za wszelką cenę próbował udowodnić że jeszcze może (zob. też: krakowski Szkieletor, A4 Kraków - Katowice)
Zapora w Czorsztynie była jednym z przedśmiertnych naprężeń Najlepszego Ustroju, który pod koniec lat 80 za wszelką cenę próbował udowodnić że jeszcze może (zob. też: krakowski Szkieletor, A4 Kraków - Katowice)
Rodząca się III RP, zgodnie z zasadą płynnej kontynuacji wykazała determinację w dokończeniu projektu, co zaowocowało akcją "Tama Tamie" - kilkuletnimi protestami, firmowanymi przez Federację Anarchistyczną oraz tę część WiP, która nie załapała się do powstającego UOP
Niewiele to pomogło i tama powstała. Zalaniu uległa m. in. jedna z najsławniejszych przeszkód kajakowych Dunajca, "Ptasi Uskok" oraz wioski Czorsztyn i Maniowy. Te historyczne miejscowości posiadały fenomenalną, drewnianą zabudowę, która o dziwo, została częściowo uratowana
Przygotowania do utworzenia skansenu architektury drewnianej z tego rejonu Muzeum Tatrzańskie podjęło już w l. 60 dzięki czemu gdy budowa zapory ruszyła, udało się zinwentaryzować i zabezpieczyć ponad 20 budynków, które w 1997 odbudowano na powstałym na zalewie półwyspie Stylchyn
Uratowane zostały piękne wille, takie jak słynny zajazd Leopolda Szterlinga z 1847 (zamordowanego przez Niemców podczas wojny) i willa Teofila Sanoka z 1924
A także willa Józefa Galoty i dwór Drohojowskich, właścicieli dóbr czorsztyńskich z 1880 oraz willa "Zbyszek", wyraźnie nawiązująca do stylu zakopiańskiego.
W skansenie etnograficznym z kolei stoi w pełni zrekonstruowana zagroda Jana Królczyka, z pełnym wyposażeniem domowym i gospodarczym z początku wieku, kilka miejscowych chałup oraz unikalna alejka kamiennych piwniczek z nadbudówkami (szopkami).
Całość tworzy, a raczej tworzyła niezwykle malowniczy zakątek nad brzegami jeziora Czorsztyńskiego i stanowi dość unikalny przykład dobrze zachowanej drewnianej architektury willowej tego regionu. Niestety, Osada Czorsztyn pada właśnie ofiarą "polskiej drogi transformacji".
Cały skansen powstał jako sp. z o.o. z udziałami gminy i SP. I tak się jakoś złożyło, że gdy miejsce zaczęło zdobywać popularność (w willach działało centrum konferencyjne oraz hotele) to zostało sprzedane pewnej spółce. Która zresztą nigdy nie uiściła większej części kwoty.
Jeszcze tylko kilka transakcji, jedna akcja CBŚ, parę uniewinnień i właścicielem całości stała się pewna firma ze Słowacji. Obecnie trwa intensywna zabudowa działki, na której w równych rzędach powstają domki w klasycznym stylu "góralsko-januszowym" oraz inne budy.
Tu jeszcze kilka detali z tego uroczego "kompleksu architektonicznego", który powstaje tuż obok skansenu, nieodwracalnie niszcząc to zaledwie kilka lat temu przepiękne miejsce. "Tawerna Vito" się to nazywa. Ostatnie zdjęcie - stan miniony, takich widoków już nie ma.
Raczej gorzką pociechą jest okoliczność, że tuż w pobliżu powstają też bardzo dobre projekty architektoniczne, takie jak Pasterska Chata Moniki i Adama Bronikowskich (o których może napiszę innym razem). Można fajnie? Można. Ale się nie da. A za chwilę nie będzie już gdzie.
Jako appendix dodaje jeszcze podesłaną przez @MarekWojtaszek stronę z fotografiami Starych Maniów, fantastyczne archiwum świata który zniknął.
Oraz bardzo ciekawy dokument o zaporze od @Lemingoslawicki
