Thread by @iuefsosyoloji

İngiliz sosyolojisinin yaşayan isimlerinden ve ütopya üzerine yaptığı çalışmalar ile uluslararası tanınırlığa sahip Ruth Levitas’ı ve çalışmalarını daha yakından tanımaya ne dersiniz? 🔎

Sosyalist bir aileye mensup olan Ruth Levitas 15 Mayıs 1949 yılında Londra’da dünyaya gelir. Babası Maurice Levitas sıkı bir Sovyet destekçisi ve İspanya iç savaşı gazisidir.

Londra East End komünist meclis üyesi olan amcası Max Levitas, 1936 yılında Londra’da İngiliz Faşistler Birliği üyeleri ile bir grup Yahudi ve sosyalistin karşı karşıya geldiği ‘Battle of Cable Street’ olaylarına anti-faşist bir eylemci olarak katılmıştır.

Ruth Levitas Sheffield Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi’nde 1976-77 yılları arasında araştırma görevlisi olarak çalışır, ardından Huddersfield Polytechnic’te iki sene sosyoloji okutmanlığı yapar. 1979 yılında Bristol Üniversitesi sosyoloji bölümünde göreve başlar.

Ruth Levitas bir dönem başkanlığını da yaptığı Avrupa ütopya çalışmaları topluluğu kurucu üyesidir. utopianstudieseurope.org
Aynı zamanda 1955 yılında kurulan Londra merkezli William Morris topluluğu başkan yardımcılığı da yapmıştır.
williammorrissociety.org

Levitas temel çalışma alanlarının; ütopya-cılık ve yoksulluk-toplumsal dışlama olduğunu söyler. Muhalif ve ütopyacı düşüncenin tarihi, ütopya ve sosyal teori ilişkisi, sosyal bilimlerde metot olarak ütopya, ütopya ve müzik, ütopya/tarih/hafıza ve mekân gibi meseleleri inceler.

Yoksulluk-toplumsal dışlama alanında ise; çağdaş siyasi ideolojiler ve söylemler, New Labour (İngiliz İşçi Patisi’nin 1990 – 2010 dönemi politikaları), yoksulluk, eşitsizlik, toplumsal katılım ve dışlama gibi temalar üzerine odaklanır.

Sosyolojiye ütopyalardan yola çıkarak ulaştığını söyleyen Levitas, ikisi arasındaki ilişkiyi 2005 yılında Bristol Üniversitesi’nde verdiği ‘sosyologlar ve diğerleri ütopyayı neden ciddiye almalı’ adlı dönem açılışı dersinde şu şekilde ifade eder: bristol.ac.uk/media-library/…

Bir sosyal bilim disiplini olarak sosyoloji, karmaşık bir şekilde gerçeklik veya ‘olan’ ile ilgili tanım ve açıklamalarda bulunur, ütopya ise toplumda olmayanı ve olması gerekeni inceler.

Dolayısıyla sosyoloji ve ütopya arasında ilişki kurmak ilk bakışta alışıldık olmayan bir durum gibi görülebilir. Ancak Levitas’a göre ütopyalar da sosyolojik model gibi toplumsal süreçlerin nasıl işlediği ve ne tür değişimlerin gerekli olduğu gibi konularla ilgilenir.

Sosyolojik ve ütopyacı modeller arası paralel hatlar çizmede temel maksadının, ütopyanın metot olarak ele alınmasıyla; toplumsal dışlama, yoksulluk ve sürdürülebilir bir gelecek gibi büyük toplumsal problemlere çözüm fırsatı bulunabileceğini iddia eder.

Ruth Levitas’ın temel bazı çalışmaları şu şekilde sıralanabilir:

1990 yılında The Concept of Utopia (Ütopya kavramı) adlı eseri yayınlanır. Ütopyayı daha yaşanabilir bir toplum için önemli bir metin ve siyasi bir pratik olarak ifade eden Levitas, ütopyanın kültürel ve siyasal hayatta aktif bir rolü olabileceğini ileri sürer.

Bu eserde ütopya modeli, modelin içeriği ve toplumsal fonksiyonu ile ilgili farklı yaklaşımları Marx, Engels, K. Mannheim, Robert Owen, Goerges Sorel, Enst Bloch, William Morris, Herbert Marcuse gibi düşünürlerin analizlerini inceleyerek ele alır.

Ruth Levitas ütopyanın fonksiyon, içerik ve model olarak kapsamlı bir tanımının yapılması gerektiğini söyler, ancak evrensel bir ütopya modeli tanımını da reddeder, çünkü ona göre farklı aktörlerin/toplumların farklı ihtiyaçları söz konusudur.

Bu anlamda ütopyacı istek ile toplumsal değişim arasında determinist bir ilişkinin de olmadığını söyler. Çünkü toplumsal değişimin sadece düşünsel boyutla değil, istekli bir eylemsellik ile mümkün olacağını ileri sürer.

1997 yılında Tony Blair liderliğindeki İngiliz İşçi Partisi’nin seçimlerde ezici bir çoğunlukla galip gelmesinden bir yıl sonra Levitas’ın ‘The Inclusive Society? Social Exclusion and New Labour’ adlı eseri yayınlanır.

Eser, İngiltere Ekonomi ve Toplumsal Araştırmalar Kurulu’nun (ESRC), İşçi Partisi’nin toplumsal dışlama ve entegrasyon üzerine söylemlerinin incelendiği bir araştırma projesine dayanır.

Çalışmanın iddiası: Toplumsal dayanışma, etkileşim, topluluk, toplumsal dışlama ve katılım gibi söylemlerin oluşturduğu yeni bir siyasi dil İngiltere’de bir merkez-sol konsensüsünün gelişmesinde temel unsurdur.İşçi Partisinin seçim başarısının altında yatan bu yeni siyasi dildir.

Levitas, toplumsal dışlama kavramını birbirleri ile etkileşim halinde olan; yoksulluk, kültür ve toplumsal entegrasyon gibi unsurlarla birlikte ele alır ve bu kavramın İngiliz siyasetinde bir söylem olarak ortaya çıkmasını inceler.

Kitabın ‘Yeni Durkheim’cı Hegemonya’ adlı bölümünde; İşçi partisinin, toplumsal entegrasyon, dayanışma, toplumsal bütünlük gibi söylemlerinin Durkheim’ın toplumsal modeli ile karşılaştırmalı incelemesini yapar.

2013 yılında Levitas’ın ütopya meselesi üzerine en kapsamlı çalışması sayılabilecek ‘Utopia as Method: The Imaginary Reconstitution of Society’ (Metot olarak ütopya: toplumun imgesel yeniden inşası) adlı eseri yayınlanır.

Eserde Levitas; ‘The Concept of Utopia’ adlı çalışmasında dile getirdiği -daha iyi bir yaşam modeli isteği olarak ütopyalar- argümanını tekrarlar ve ütopyaların sadece toplumsal bir amaç/hedef değil, sosyal bilimlerde metot olarak kullanılabileceğini iddia eder.

Levitas, toplumun imgesel olarak yeniden inşası ya da tasarlanması gerekliliğini, özellikle 2008-9 ekonomik krizi ve o dönemde artan küresel ısınma, iklim değişikliği ve ekoloji tartışmaları bağlamında dile getirir.

Ütopyanın temeli; bireysel, toplumsal, öznel ve nesnel olarak farklı bir durumda olma isteğini ifade eder ve ütopyacı metodun da ekonomik istikrar, büyüme ve sürdürülebilir bir çevre için eleştirel/yapıcı bir dil oluşturabileceğini ileri sürer.

Eserde ayrıca August Comte’un ‘sosyoloji’ adını kullanmasından itibaren, çağdaş sosyoloji tartışmalarına kadar geçen süre içerisinde bir disiplin olarak sosyoloji ve ütopya arasındaki ilişkiyi ele alır.

Levitas 19.yy Avrupa’sında sosyoloji, sosyalizm ve ütopya arasındaki ilişkinin salt tarihsel/rastlantısal olmadığını bu üçü arasında metodik bir uyum da olduğunu ifade eder. Levitas’ın da temel ilgi alanı ütopyanın bu metodik yanıdır.

Ütopyanın toplumsal dönüşüm ve eşit, sürdürülebilir bir topluma ulaşmak için gerekli bir unsur olduğunu söylediği, Thomas More’un eserinin yayınlanmasının 500. Yılında London School of Economics’te katıldığı ‘21.yy’da ütopya’ adlı program için bkz.
lse.ac.uk/lse-player?id=…

2013 yılında İrlanda’da düzenlenen Ütopya Çalışmaları Sempozyumu’nda Ruth Levitas’ın verdiği açılış konuşması:

2018 yılında Londra’da düzenlenen Levitas’ın da konuşmacı olarak katıldığı ‘Refahın Doğası: Ütopya ve Etik’ adlı sempozyum için bkz.
cusp.ac.uk/themes/m/natur…

Levitas’ın 2017 yılında yayınlanan ‘Vizyonun/hayal gücünün olmadığı yerde toplum donuklaşır: Dönüştürülmüş bir gelecek için ütopyacı bir etik’ adlı makalesine şuradan ulaşılabilir:
cusp.ac.uk/themes/m/m1-5/…

Ütopyacı düşünme biçimi neden gereklidir meselesi üzerine Ruth Levitas’ın kısa bir konuşması için bkz.

Ruth Levitas’ın 2012 yılında Londra Viktoria ve Albert Müzesinde ‘Battle of Cable Street’ ve 1930’lar anti-faşist hareketi üzerine yaptığı bir konuşma için bkz.

Levitas'ın aşevlerinin gerekli olduğu ancak kısa vadeli çözüm ürettiği, dolayısıyla salt bir yardım faaliyeti olarak değil toplumsal adaleti ilgilendiren bir mesele olarak ele alınması gerektiğini söylediği, yoksulluk ve etik üzerine bir konuşması için bkz.

Sosyoloji literatürü ve özellikle ütopya çalışmalarına yaptığı değerli katkılardan ötürü kendisini saygıyla selamlıyoruz.

Ruth Levitas paylaşımını arkadaşımız Ali Rıza ŞAN hazırladı.

Çok teşekkür ediyoruz.