Draadje over vrijhandelsverdragen als CETA en Mercosur. Vrije taaie onderwerpen waar we als media (ook ik) vaak niet al te lang bij stilstaan. Toch is dit misschien wel dé kern van de discussie over zowel landbouw als corona. (1/24)
Laten we de redenering eens beginnen bij een onderwerp als gewasbeschermingsmiddelen. Of bestrijdingsmiddelen, zo u wilt. Het klinkt aantrekkelijk om daar tegen te zijn: geen troep in de natuur. Er zijn ook genoeg boeren die bewijzen dat het zonder kan. (2/24)
De redenering is dan vaak: 'zie je wel, de bioboer die ik ken werkt zonder bestrijdingsmiddelen en dat gaat goed. Zo zou iedereen het moeten doen.' Dat doet echter geen recht aan het feit dat die bioboer en zijn gangbare collega allebei een andere markt bedienen. (3/24)
De markt van een bioboer: mensen die bewust kiezen voor waarden als landbouw met meer aandacht voor dier, natuur en klimaat. De markt van een gangbare boer: de rest van de markt, iedereen die niet bewust die keuze maakt, de consument die uiteindelijk meer naar prijs kijkt. (4/24)
Disclaimer daarbij: op boerniveau valt hier veel op af te dingen. Een gangbare boer die veel aan landschap en dierenwelzijn doet komt dichter bij duurzaamheidswaarden dan een berekenende bioboer die de minimumeisen aanhoudt. Maar het gaat hier even om het macroplaatje. (5/24)
Waar het om gaat: het unfair om te zeggen: 'boer x kan zonder bestrijdingsmiddelen/met slechts 30 koeien/met varkens in de wei zijn geld verdienen. Daar kunnen al zijn collega's een voorbeeld aan nemen. Die moeten het ook zo doen'. Zo zit de markt niet in elkaar. (6/24)
Want stel dat alle Nederlandse boeren vanaf morgen aan de biologische standaarden zouden gaan voldoen. Dan zoekt de markt volgens de wet van de laagste prijzen zijn heil in het buitenland. En liggen er vooral aardappels uit Israel in de supermarkt. (7/24)
nhnieuws.nl/nieuws/267250/…
nhnieuws.nl/nieuws/267250/…
In Nederland hebben we een grote voedselzekerheid, en daarmee ook de luxe dat we ons (niet ten onrechte) druk maken over de manier waarop het geproduceerd wordt. Dat leidt, bijvoorbeeld door de komst van een PvdD, ook wel tot verschuiving van de norm. (8/24)
Dat betekent echter ook dat Nederland langzaam een steeds onaantrekkelijker land wordt voor de productie van relatief goedkoop voedsel. Onze grond is duur (wel vruchtbaar overigens) en we stellen hogere eisen dan in andere delen van de wereld van kracht zijn. (9/24)
Tegelijkertijd profiteren we ook van de wereldmarkt. Die geeft de Nederlandse consument bananen, koffie en rijst. En de boer een grotere afzetmarkt vol handelskansen. 'Zonder handel gaan we terug naar het Ot-en-Sien tijdperk', aldus LTO over handelsverdrag CETA. (10/24)
Dat standpunt van LTO is echter in landbouwkringen zeer omstreden. Waar LTO de nadruk legt op de kansen voor vrijhandel, wijzen veel andere partijen (Agractie bijvoorbeeld) vooral op goedkope producten uit landen met minder strenge eisen die naar NL komen. (11/24)
Dit is misschien zelfs wel dé reden waarom een Landbouwcollectief uiteindelijk niet werkt. Partijen daarin waren het eens dat ze tegen de stikstofaanpak van het kabinet waren. Maar zijn het fundamenteel oneens over de toekomst van de NL'se landbouw. (12/24)
Want is die gebaat bij een zo open mogelijke wereldmarkt vol kansen én concurrenten? Of bij een beperktere Europees/nationale markt met meer protectionisme? Je standpunt daarin maakt nogal wat uit voor hoe je in de huidige landbouwdiscussie staat. (13/24)
Platgeslagen: bij protectionisme accepteren we dat de keus beperkter wordt en de prijs soms hoger, maar kunnen maatschappij en boer beter samen afspreken wat we van elkaar willen. Bij vrije markt is de keuze groter maar de sturing geringer. (14/24)
Ofwel: 'de boer moet minder bestrijdingsmiddelen gebruiken' is een lastige stelling in een prijsgedreven wereldmarkt. Je maakt dan namelijk produceren duurder, terwijl je vervolgens wel de aardappelen uit Israel of het rundvlees uit Argentinië haalt. (15/24)
Dit draadje klinkt nu wel heel erg pro-protectionisme, maar dat is me ook weer te makkelijk. De wereldmarkt heeft ons namelijk ook heel veel gebracht. Producten die we in Nederland niet kunnen maken of telen, maar in een bredere context ook welvaart. (16/24)
Uiteindelijk is de kernvraag: hoe ver drijven we specialisatie door? Vroeger waren we allemaal boer (of jager/verzamelaar), en moesten we de hele dag hard werken om in ons voedsel te voorzien. Overleven en voortplanten waren onze voornaamste bezigheden. (17/24)
Juist door taken te verdelen zijn we er erg op vooruit gegaan. Een boer kan nu veel efficiënter voor heel veel mensen een deel van het eten produceren. Hard werken, maar hij woont ook in een mooie boerderij omdat een architect dat veel beter kan ontwerpen dan hij. (18/24)
Als hij ziek wordt, kan hij naar een dokter die hem (meestal) kan genezen omdat hij de tijd gehad heeft daarvoor door te leren. Hij hoefde zich immers geen zorgen te maken of hij wel te eten had, want daar zorgde de boer dan weer voor. (19/24)
We houden zelfs tijd en geld over om onze zinnen te verzetten. Door naar een voetbalwedstrijd of concert te gaan. Dat zijn weliswaar geen 'vitale beroepen', maar in coronatijden merken we hoe we dit soort ontspanning missen. Ook dat is welvaart. (20/24)
Inmiddels zitten we in een complexe wereldeconomie waarin dit soort specialisatie/taakverdeling de hele wereld over gaat. Wij zijn in Nederland bedreven in varkensvlees, Brazilië in sojateelt. De coronacrisis legt de kwetsbaarheid én kracht van dat systeem bloot. (21/24)
We zijn ineens allemaal - als individu en maatschappij - meer op onszelf aangewezen. We kennen een grote welvaart doordat we profiteren van een wereldeconomie. Maar als die deels wegvalt, blijkt dat we bepaalde dingen zelf niet meer kunnen (snel mondkapjes maken...). (22/24)
Door specialisatie en mondialisering verspreidt het virus zich sneller, maar vinden we er ook eerder een oplossing voor, want wetenschappers van over de hele wereld bundelen hun krachten. (23/24)
Wat ik ermee wil zeggen: de wijsheid heb ik niet in pacht. Maar de mate waarin wij ons specialiseren is misschien wel dé discussie die we op dit moment met elkaar moeten voeren. Dat maakt het debat over dit soort handelsverdragen uiterst relevant. (24/24)
