Thread by @LvdSt

Op Twitter en in diverse media is de laatste dagen wel een vreemde karikatuur te ontstaan van de politieke situatie in Brabant. Met name rondom De Breuk in de vorige coalitie en de verhouding tussen het CDA en linkse(re) partijen. Draadje met nuances (dus lang). (1/37)

Daarbij bespeur ik een soort linkse en rechtse hyperbool. De linkse is dat het CDA door de boze boeren van FDF in de armen van FvD is gedreven. De rechtse is dat de grote boze Rik Grashoff alles bepaalde, het CDA geen kans gaf en nu de rekening gepresenteerd krijgt. (2)

Het klopt allebei maar hooguit een heel klein beetje, en om dat uit te leggen is een klein twittercollege Brabantse politieke verhoudingen nodig. Brabant telt in feite zes (middel)grote bestuurspartijen: VVD, CDA, SP, D66, GroenLinks en PvdA. (3)

Het vorige college (2015-2019) bestond uit VVD, SP, D66 en PvdA. CDA en GroenLinks zaten toen dus in de oppositie. Rik Grashoff zat nog ergens boven de Moerdijk. En de coalitie met SP én VVD constateerde dat stikstof wel eens een probleem zou kunnen worden. (4)

Dat had met name toenmalig SP-gedeputeerde Van den Hout heel goed gezien; en dus kwamen er in Brabant in 2017 al maatregelen. Waar hij echter wat minder goed in was: als bestuurder iedereen meekrijgen, draagvlak zoeken en tot breedgedragen oplossingen komen. (5)

Kern van het Brabantse stikstofbeleid: stallen moesten per 2022 aan strengere milieu-eisen voldoen. Terwijl eerder in een convenant 2028 was afgesproken. Boeren waren des duivels; de rechter oordeelt trouwens woensdag of dit beleid overeind blijft. (6)

ed.nl/brabant/braban…

Even los van dat het soms best lastig is om met boerenorganisaties tot consensus te komen over zoiets als stikstof: dat is in Brabant lang niet zo hard geprobeerd in Den Haag, terwijl het speelveld in het nog FDF-loze 2017 een stuk overzichtelijker was. (7)

(Disclaimer tussendoor: de laatste paar tweets vat ik even samen als geïnformeerd buitenstaander, want ik fietste zelf in 2017 ergens door Kroatië en volgde dit dossier nog niet. Dus corrigeer me vooral als ik er helemaal naast zit). (8)

Sindsdien is de relatie tussen boeren en provincie bedroevend, en tussen ZLTO en provincie danig bekoeld. Dat straalde toen vooral af op SP en D66. Want waar Van den Hout natuurgedeputeerde was, was Anne-Marie Spierings (D66) net als nu landbouwgedeputeerde. (9)

Spierings is doorgaans een genuanceerde en begripvolle bestuurster. Zij had - is mijn observatie - last van de door Van den Hout gecreëerde polarisatie. Daardoor is ze vooral gewantrouwd door boeren bij haar pogingen om tot oplossingen voor het platteland te komen. (10)

De PvdA had geen bestuurder op deze portefeuille en was dus iets minder zichtbaar. De VVD kreeg - als meest geestverwante partij - veel boerenkritiek te verstouwen. Maar voor de VVD was belangrijk dat Brabant 'niet op slot' ging, en bedrijfsleven/verkeer wel kon ontwikkelen. (11)

GroenLinks was in de oppositie (logischerwijs) vóór het veehouderijbeleid uit 2017, CDA was er als boerenpartij fel tegen. Vervolgens werd het 2019 en kwamen er provinciale verkiezingen, met het landbouwbeleid als een van de allerheetste hangijzers. (12)

Daarbij gebeurden interessante dingen: zou de VVD ander beleid willen? Nee, bleek uit het verkiezingsprogramma. Want: Brabant mocht niet op slot. SP, D66, GroenLinks en PvdA hielden zoals verwacht ook vast aan het ingezette beleid, meer vanuit perspectief natuur/gezondheid. (13)

Maar vooral bij het CDA was het interessant tijdens de verkiezingscampagne. In het programma stond dat de partij een onderzoek wilde naar de maatregelen uit 2017. En dus NIET dat die van tafel zouden moeten. Het CDA had tijdens de campagne steeds twee verhalen. (14)

In de debatten die lijsttrekker Marianne van der Sloot deed, lag de focus niet op landbouw en was het verhaal in lijn met het verkiezingsprogramma. Het verhaal van CDA-boerin Tanja van de Ven, nummer 3 op de lijst, was anders: dit is onrechtvaardig, moet van tafel, etc. (15)

Daar was dus al verdeeldheid. Het was natuurlijk ook een pragmatische keuze van het CDA om niet heel hard verandering te eisen in het program. Het CDA wilde immers na 4 jaar oppositie dolgraag weer besturen en de andere 5 partijen wilden vasthouden aan het veehouderijbeleid. (16)

Toen werd het 20 maart, haalde FvD zomaar 9 zetels en gingen VVD, FvD en CDA toen al vrij serieus over een coalitie praten. FvD trok de stekker eruit. Toen volgde een moeizame formatie tussen 5 van de 6 bestuurspartijen: de SP viel buiten de boot. (17)
ed.nl/brabant/kampen…

Het over landbouw toch al niet al te stellige CDA haalde op dat front natuurlijk bakzeil tijdens de formatie. Van der Sloot haalde wel andere belangrijke CDA-thema's binnen: sociale cohesie, dorpen, veiligheid, cultuur... (18)

ed.nl/brabant/het-co…

Toen de stikstof- en landbouwdiscussie na de zomer begon te escaleren, sloeg bij het CDA natuurlijk de paniek toe. Dat bleek toen de fractie op 18 oktober zonder al te veel overleg 'eisen stelde' over landbouw. (19)

ed.nl/brabant/cda-le…

Dat was niet al te slim en intern brak al de pleuris uit tussen Van der Sloot en de fractie. Bovendien werd het voor D66, GL en PvdA alleen maar onaantrekkelijker om toezeggingen te doen, want die zouden worden uitgelegd als een knieval voor het CDA. (20)

Tijdens het debat van 25 oktober, met 2000 boeren voor de deur, kon het CDA kiezen tussen de coalitie opblazen of al die boeren teleurstellen. Het werd het laatste en dat leidde tot de dreigende taal van FDF aan het adres van het CDA. (21)

ed.nl/brabant/facebo…

Het CDA koerste toen al af op een coalitiecrisis, en die kwam er uiteindelijk ook. Er leek nog kans op een compromis toen er 9 maanden uitstel voor aanpassing stallen werd aangekondigd; die tijd zou worden benut om met alle partijen verder te praten. (22)
ed.nl/brabant/braban…

ZLTO én CDA twijfelden om die voorzichtig uitgestoken hand te pakken. Maar voor ZLTO én CDA bleek het uiteindelijk niet genoeg: de deadline voor stallen moest écht in de ijskast. Ik denk dat de opstelling van ZLTO een grote rol speelde bij het besluit van CDA om te breken. (23)

Natuurlijk is de aanwezigheid van partijen als FDF wel van invloed. Zou ZLTO de strijdbijl begraven, dan wekken zíj de toorn van FDF en is deel achterban boos en vatbaar voor de FDF-boodschap. FDF trekt uiteindelijk ZLTO naar rechts. (24)

Maar de combinatie van de voorgeschiedenis, het tijdspad én de opstelling van ZLTO maakt dat ik het echt te makkelijk vind om te doen alsof het CDA is gezwicht voor de dreigende taal van FDF. Dan sla je de situatie zo plat als een dubbeltje. (25)

Dan is er dus ook nog het rechtse frame dat het allemaal is terug te leiden tot een clash tussen het CDA dat zich eindelijk ontworstelt aan de tyrannie van 'links' in het algemeen en het ver-schrik-ke-lij-ke GroenLinks/Rik Grashoff in het bijzonder. (26)

Provinciale Staten in Brabant telt 55 zetels. Daarvan bezetten GroenLinks (5), D66 (5) en PvdA (3) er in totaal 13. Met oppositiepartijen SP en PvdD kom je op 20. Lang niet genoeg voor een meerderheid. De steun van de VVD was/is ALTIJD nodig voor 'links beleid'. (27)

Grashoff is een door de wol geverfd bestuurder en ik begrijp best dat hij bij veel boeren weerstand oproept. Hij heeft zich landelijk in de stikstofdiscussie behoorlijk gemanifesteerd en dat was lang niet altijd op de manier zoals de agrarische sector dat graag ziet. (28)

Grashoff heeft een stuk meer de verbinding proberen te zoeken dan Van den Hout. En meer consessies gedaan. En soms moet links ook gewoon VVD-beleid uitvoeren. Rond de boerderijen-opkoop voor Moerdijk bijvoorbeeld. Daar is GroenLinks volgens mij niet zo ontzettend voor. (29)

Maar waar het me om gaat: deze crisis is helemaal geen CDA versus GroenLinks-ding. Sterker nog: GroenLinks heeft veel harder dan D66 en PvdA geprobeerd om het CDA terug te krijgen/binnenboord te houden. (30)

Ook ik gooi 'het linkse blok' (dat vindt D66 sowieso geen leuke term) vaak op een hoop, want ik heb in de krant niet zo veel ruimte als in een veel te lang draadje. Maar er zijn ook echt de nodige verschillen tussen D66, GroenLinks en PvdA in hun insteek én in deze crisis. (31)

GL is net als het CDA een partij van de menselijke maat, ook rondom boeren. Dat bond de twee partijen. D66 is op natuur/landbouw ook vrij groen en links, maar ook liberaal; zakelijker. Dat past slecht bij de CDA-stijl en dus was de relatie CDA-D66 problematischer dan CDA-GL. (32)

Ik kan me ook niet aan de indruk onttrekken dat GL het teleurgesteldst is dat de coalitie viel. De pogingen om het CDA terug te smeken kwamen bij GL oprechter over dan bij D66. PvdA had er überhaupt geen zin meer in en lijkt er het meest pragmatisch in te staan. (33)

De PvdA is wat terughoudender in zijn uitingen van verontwaardiging over dat het nu over rechts gaat. De PvdA pleitte nog even voor een coalitie met álle partijen rondom corona, maar dat is inmiddels natuurlijk achterhaald. (En de PvdA heeft FvD trouwens nooit uitgesloten). (34)

Uiteindelijk kun je best een boom opzetten over of links een te grote broek heeft aangetrokken en het CDA meer comfort had moeten bieden. Maar het CDA was maandenlang vooral een partij die onnavolgbaar zwalkte en waar geen hoogte van te krijgen was. (35)

Het is aan een pragmatische politieke keuze van de VVD te danken dat Brabant nu over rechts gaat. De verbittering daarover is bij met name GL en D66 goed voelbaar. Maar het afgelopen halfjaar was vooral een politiek ingewikkelde knoop met het CDA in de hoofdrol. (36)

Daarbij zal het CDA best teleurgesteld zijn geweest in coalitiepartners. Maar het doet geen recht aan de situatie om dat te reduceren tot een soort clash tussen een door FDF bedreigd CDA en een groen-fundamentalistisch GroenLinks dat alle boeren weg wil hebben. (37/eind)