یک آقای محترمی انگار ۳ ماه «مدرس مهمان» در یک دانش‌گاه آمریکایی بوده‌اند. اصل دعوا خارج از علاقه من است ولی دیدم برخی موافق و مخالفان، هر دو در مورد مفهوم «تدریس در دانش‌گاه آمریکایی» دچار سوء برداشت هستند. شاید این توضیحات خیلی ابتدایی به قضاوت به‌تر و منصفانه‌تر کمک کند.//
همان منطق غیرمتمرکزی که در مورد پلیس آمریکا گفتیم، با شدت خیلی بیش‌تری در مورد «دانش‌گاه‌های آمریکایی» جریان دارد. آمریکا هزاران دانش‌گاه دارد. اول از همه «دانش‌گاه دولتی» نداریم! تقسیم‌بندی اصلی که هست «دانش‌گاه ایالتی» و «دانش‌گاه خصوصی» است. مثال دانش‌گاه ایالتی خوب؟ برکلی //
و UCLA. مثال دانش‌گاه خصوصی خوب؟ هاروارد و پرینستون و شیکاگو (بلی در فهرست ۲۰-۳۰ دانش‌گاه اول، خصوصی‌ها خیلی بیش‌تر هستند.) ولی این خصوصی (در واقع غیرانتفاعی، وقفی) و دولتی بودن به جز برخی مسایل اداری و ملاحظات خاص واقعا تاثیر زیادی در آزادی عمل آکادمیک داخل دانش‌گاه‌ها ندارد. //
ربطش به اصل قضیه؟ این‌که شما اگر در یک دانش‌گاه استاد (خصوصا صاحب نفوذ) باشید و به هر دلیلی (بودجه دانش‌گاه، گرنت، وقفیه یک شخص پول‌دار، ...) بودجه کافی داشته باشید، می‌توانید هر کس را دل‌تان خواست برای سخن‌رانی و تا حد خوبی تدریس حول و حوش کرسی/موسسه/گروه/آزمایش‌گاه//
دعوت کنید. حال به این نکته کلیدی دقت کنید: اگر زمینه کار موسسه‌تان مثلا فیزیک یا علوم رایانه یا اقتصادسنجی یا فرگشت محاسباتی و امثال آن باشد، موقع دعوت از محقق و مدرس مهمان معمولا به رزومه علمی استاندارد او توجه می‌کنید، مستقل از مکان و ملیت و غیره. //
ولی اگر حوزه کار موسسه‌تان موضوعاتی مثل تاریخ، مسایل توسعه، امنیت انرژی، حقوق تطبیقی، الهیات، ادبیات، فلسفه، مطالعات زنان، هنر و امثال آن باشد، علاوه بر دعوت از محققان کلاسیک، محقق مهمان از کشورهای دیگر هم زیاد دعوت می‌کنید که لزوما رزومه‌ای در سطح بقیه استادان آن دانش‌گاه //
ندارند ولی خب یک دانش یا تجربه یا ایده محلی دارند که می‌تواند برای شما یا هم‌کاران جدید و جالب و آموزنده و سازنده باشد. (مثال فراوان است. خودتان احتمالا دارید برای تک‌تک آن موارد مثال پیدا می‌کنید). ضمن این که این نوع رشته‌ها معمولا به دلایل مختلف پول خاصی برای این نوع دعوت //
دارند که مثلا دانش‌کده فیزیک ممکن است نداشته باشد. جمع‌بندی همه این‌حرف‌ها برای موافقان و مخالفان:
برای موافقان، بدون تعارف: ۳ ماه حضور در فلان دانش‌گاه آمریکایی و اروپایی و این‌ها در این حوزه‌ها، در بین اهل فن آن‌قدر اعتبار خاص آکادمیک در حد «استاد مدعو دانش‌گاه ...» ندارد //
برای موافقان، بدون تعارف: ۳ ماه حضور در فلان دانش‌گاه آمریکایی و اروپایی و این‌ها در این حوزه‌ها، در بین اهل فن آن‌قدر اعتبار خاص آکادمیک در حد «استاد مدعو دانش‌گاه ...» ندارد //
چون همه می‌دانند که خیلی به سلیقه و روابط شخصی و ترجیحات یک فرد دعوت‌کننده خاص بر می‌گردد. یک گوشه رزومه می‌نویسی و تمام می‌شود. معمولا هم چنین مدرسان مدعوی دروس استاندارد و کلاسیک را درس نمی‌دهند، یک درس خاص (و معمولا مرتبط به جغرافیای محلی خودشان) را درس می‌دهند.
برای مخالفان: دانش‌گاه‌های آمریکایی (خصوصا در حوزه علوم انسانی) پر از دانش‌کده‌ها و افراد منتقد و پروگرسیو و با تفکر ضد سرمایه‌داری و رادیکال و چپ از طیف‌های مختلف است. حضور برای تدریس یا پژوهش یا سخن‌رانی در چنین دانش‌گاهی هیچ معنی بزرگ‌تری در پیوند با اقتصاد و سیاست //
این جامعه ندارد. یک مبادله و رفت و آمد آکادمیک رایج در دنیا است که حتی کسی بالاتر از آن استاد دعوت‌کننده حتی ممکن است از آن خبر نداشته باشد یا علاقه و وقت نداشته باشد بداند چه برسد به تایید و الخ!
خلاصه این‌که حیف وقت و عمر و ذهن و حتی انرژی عاطفی انسان که به جای محتوا به دعوا سر موضوعاتی از این نوع بگذرد. این چند توییت را هم نوشتم نه چون به ماجرا علاقه‌ای دارم، بل‌که بیش‌تر چون فرصتی برای توضیح (خیلی ساده‌سازی شده و خودمانی و احتمالا نادقیق) از بخشی از ساختار آکادمیک بود.
توضیح نهایی: طبق معمولا کلی ساده‌سازی کردیم که اصل حرف را بزنیم. امیدوارم در این ساده‌سازی، جایی اصل موضوع یا نتیجه‌گیری را اشتباه نقل نکرده باشم. اگر خطایی بود یا توضیح اضافه‌ای لازم بود تذکر بدهید که همه استفاده کنیم.
