Thread by @etnikce

Bugün sizlerle İran'da yaşayan Türk nüfusu ve İran'ın genel etnik yapısı ile alakalı bir bilgisel hazırladık.

Amacımız İran'da ki Türk nüfusunu ne abartmak, ne de olduğundan az göstermek.

Ayrıca İran'da yaşayan diğer topluluklar hakkında da bilgi vereceğiz. Bilgisel başlıyor.

İran ülkesi günümüzde daha çok siyasi olayların merkezinde olması ile gündemimizi meşgul ediyor. Sebebi de İran'ın birçok Coğrafya'da yayılmacı politikalar izlemesi.

Lübnan'dan Suriye'ye, Yemen'den Irak'a, Filistin'den tutun Afganistan'a kadar birçok yerde İran'ı görebilirsiniz

İran yayılmacı politikasını meshep odaklı yapıyor. Ancak kendi içine geldiği zaman meshebi bir kenara bırakıp Farsçılık işin içine giriyor. Azerbaycan Türkleri'nin çoğu ile aynı meshepten olmalarına karşın Türklere karşı daima ön yargı ve korkuyla yaklaşılıyor.

Aslında İran dediğimiz ülkede Fars'lar haricinde birçok etnik topluluk yaşamaktadır. Ancak Molla rejimi bunları meshep ve Farisi diller diyerek eritmeye çalışmaktadır. Talişler, Luriler, Gilekler, Kürtler, Beluçlar, Sangiseriler gibi topluluklar Farisi sayılmaktadır.

Türkiye'den bakınca İran'da ki Kürtleri farklı bir topluluk olarak görebilirsiniz. Ancak İran'da ki Farisi grupların içinde sayılmaktadır. Kürtler ve Beluçlar, Farslardan Mezhep olarak ayrıldıkları için sorun yaşamaktadır.

İran'da Farisi topluluklardan başka Türkler, Araplar, Ermeniler, Yahudiler diğer etnik topluluklardır. Tabiki bunların içinde en kalabalık olan Türklerdir. Az önce saydığım Farisi toplulukların nüfusunu saymazsak Türk nüfusu Fars nüfusundan daha fazla da diyebiliriz.

İran Türklüğünü anlatmadan önce İran ile Irak arasında kalan bölgede 1 ile 2 milyon arası Arap nüfusu yaşamaktadır. Bu Arap nüfusunun çoğunluğu Şia iken az sayıda Sünni Arap nüfusu da mevcuttur.

Şimdi İran'da bizi en fazla ilgilendiren duruma geldik. İran Türkleri.

Başta Azerbaycan Türkleri olmak üzere, Türkmenler, Kaşkay Türkleri, Horasan Türkleri, Halaçlar, Sungurlar, Şahsevenler, Kazaklar ve Özbekler gibi Türk halkları İran’ın belirli bölgelerinde yaşamaktadırlar.

İran’a son seksen yılda egemen olan ve Samanoğulları hariç İslâmiyet’ten günümüze kadar Türk devletlerinin İran’a hâkim olduğunu görebiliriz. Türk devletleri bu bin yıllık sürede Arapçayı bilim dili, Farsçayı edebiyat dili ve Türkçeyi halk dili olarak kullanmışladır.

İran’da yaşayan Türklerin nüfusu ile ilgili kesin bir rakam verilmemektedir. Verilen rakamlarda Türk nüfusu en az 20 milyon, en çok 35 milyon olarak gösterilmektedir.

İran Türkleri içinde en kalabalık olan Azerbaycan Türkleridir. Türkiye sınırından başlayıp başkent Tahran'a kadar olan bölümde genellikle Azerbaycan Türkleri yaşamaktadır. En önemli şehirleri ise Tebriz kentidir.

Batı Azerbaycan Eyaleti, Doğu Azerbaycan Eyaleti, Erdebil Eyaleti, Zencan Eyaleti, Kum Eyaleti, Kazvin Eyaleti, Hamedan Eyaletinde Azerbaycan Türkleri nüfusun çoğunluğunu oluşturmaktadır.

Gilan, Mazenderan, Merkezi ve Kürdistan Eyaletlerinde de önemli miktarda Azerbaycan Türkü yaşamaktadır.

Başkent Tahran ise İran'da en fazla Türk nüfusunun yaşadığı şehirdir. En az 7 Milyon Türk başkent Tahran'da yaşamaktadır.

Bu şu demek oluyor. İstanbul'dan sonra en kalabalık Türk şehri Tahran oluyor.

İran Dışişleri Bakanı geçmişte Türkiye'ye geldiğinde aynı ifadeyi kullanmıştır.

İran'da yaşayan en kalabalık ikinci Türk topluluğu Kaşgay Türkleridir. Kaşgay Türklerinin nüfusu 3 Milyon ile 4 Milyon arası olarak tahmin edilmektedir. Kaşgay nüfusu genel olarak Fars eyaleti ve Hürmüz Boğazı yakınında yaşamaktadır.

Kaşgay Türkleri ile ülkemizdeki Yörükleri aynı kategoriye koyabiliriz. Kaşgay Türklerinde halen göçebe yaşam devam etmektedir.

Ancak Türkiye'deki Yörükler gibi Kaşgay Türkleri de yakın geçmişte göçebe özelliklerini yavaş yavaş terketmeye başlamıştır.

Türkmenler de İran'da ki en kalabalık üçüncü Türk topluluğudur. Gülistan Eyaleti Türkmen nüfusun toplanma alanıdır. Bu Eyalette Türkmenler çoğunluktur. Türkmen nüfusu tahmini olarak 2 ile 2,5 milyon arası olduğu düşünülmektedir.
Bu bölgeye Türkmen Sahra da denilmektedir.

Yine Ravazi Horosan Eyaletinde de Türkmen nüfusu yaşamaktadır. Türkmenler Sünni olması ile bölgedeki diğer topluluklardan ayrılmaktadır.

Yine bu bölgede yani Ravazi Horosan Eyaleti ve Kuzey Horosan Eyaleti ve Güney Horosan Eyaletinde 1 Milyona yakın Horosan Türkleri dediğimiz topluluk yaşamaktadır.

Bu topluluk ülkemizdeki Türkmen Alevi nüfusun genellikle köklerini açıkladıkları topraklardır.

Türkiye'de genellikle Van'da yaşayan Küresünni denilen Azerbaycan Türkleri'nin geldiği topraklar İran'da ki Batı Azerbaycan sınırlarında kalmaktadır. Küresünnilerin Van'da 80 bin ile 100 bin arası nüfusu mevcuttur.

Şunu da belirtmeden bilgiseli bitirmek istemem. Van ve Hakkari ilimizin hemen bitiminde Batı Azerbaycan Eyaleti başlamaktadır. Sınırdan öteye birkaç köy gittikten sonra alabildiğine Azerbaycan Türklerinin yerleşimleri başlamaktadır.

Biz İran'da ki Türk nüfusunu anlatırken şaşırmayan insanlar Van'da, Ağrı'da ve diğer Doğu Bölgemizdeki illerdeki Türk nüfusu anlatınca şaşırıyor. Halbuki bu bölgelerde Türk nüfusu olması kadar normal bir durum yok.

Azerbaycan Türkü dediğimiz insanlar Oğuz Türkleridir. Tıpkı Anadolu'da ki gibi onlar da Avşar, Yiva, Kınık, Kızık gibi Oğuz boylarından insanlar.

Bakın mesela Maku kenti hemen Van'ın birkaç km dibinde bir şehir. Orada Türkler çoğunluk.

Yine Van'ın Çaldıran ilçesi ile aynı isime sahip Batı Azerbaycan'da bir ilçe var. İkisi karşı karşıya, İran tarafındakinde Azerbaycan Türkleri çoğunluk iken bu tarafta Kürtler çoğunluk.

Bu arada Çaldıran savaşı İran tarafındaki Çaldıran'da gerçekleşmiştir.

Bilgiselimiz burada sona ermiştir. Umarım bilgilendirici bir bilgisel olmuştur. Eksiklerimiz ve unuttuklatımız varsa alta ekleme yaparım.

İyi okumalar dilerim.

Bu konuda sitemize yüklediğimiz eski bir yazımız mevcuttu. Buna da bakabilirsiniz.

etnikce.com/mobil/iranturk…

Küresünnileri merak edenler için şöyle bir yazımız da mevcuttur.

etnikce.com/mobil/vanda-ya…