Thread by @cagrimbakirci

COVID-19'da çok önemli bir gelişme yaşandı: İnsandan mink isimli bir hayvana geçen SARS-CoV-2, tekrardan insana bulaştı!

Olayın kendisi ilginç (etik, risk, evrim her şey var). Ama insanlardaki salgınla ilgili başından beri söylediğimiz 2 şeyi doğruladı.

evrimagaci.org/covid19da-ters…

1) Sosyal mesafelendirme AŞIRI önemli çünkü insanların birbirine ne kadar yakın olduğu virüsün evrimini doğrudan etkileyebilecek bir faktör.

2) Sürü bağışıklığını unutun! Minklerde, tam da insanlarda da olmasını beklediğimiz gibi, salgın %90 enfektivite sonrası duruyor.

Açalım.

Başından beri virüs üzerinde pek bir pozitif seçilim baskısı olmadığını, zaten rahat rahat yayıldığını anlatıyoruz. Hatta öldürücülüğünün artmasına gerek de yok; çünkü çok öldürücü ve hasta edici olan soy hatları kolay kolay yayılamayacak ve elenecekler. Az ölüm, çok bulaşma.

AMA... Ve bu, devasa bir AMA. Eğer insanlar sosyal mesafelendirme uygulamazsa ve dip dibe takılacak olurlarsa, virüsün bulaşma ihtimali o kadar artacak ki, hızlı bir şekilde yatağa düşürüp öldüren soy hatları bile elenmeyecek.

Minklerde buna dair izler olduğu düşünülüyor.

İnsanlarda yaşanırsa bu, insanlar için yolun sonu olurdu. O zaman seve seve değil, "söve söve" karantinaya girmek zorunda kalırdık.

Yani evrim, isterse elimizi öyle bir zorlar ki, şu andaki "dal başak" havasındaki tutumumuzu ölümle ödetebilir.

Bilmem anlatabildim mi.

İkincisi ise, başından beri anlattığımız gibi: Doğal sürü bağışıklığı ("saldım çayıra mevlam kayıra" yöntemi) ile bunu çözmeyi unutun. Yok öyle bir dünya.

Minklerdeki salgın dinamikleri bunu çok güzel gösteriyor.

evrimagaci.org/kisa-vadede-co…

Hastalık, minklerde de insana çok benzer olarak yaşanıyor (ki bu hayvanlar insan gribine falan da yakalanabiliyor; savunma sistemleri bize çok benziyor). Asemptomatik, hafif, orta ve ağır vakalar görülüyor. Bazen çok ölümcül, bazen düşük ölümcül olabilen soy hatları var.

Ve 2 yukarıdaki tweet'te de ta Nisan'da anlattığım gibi, bu virüsün yayılma hızı, sürü bağışıklığının %65-70 civarında enfeksiyon oranından sonra devreye gireceğini, %90'dan sonra salgının duracağını gösteriyor.

Minklerde bunu birebir gördük: %90 enfeksiyon oranına ulaşan mink çiftliklerinde salgın kendiliğinden durdu.

%90!

Şu anda Türkiye'de bu oran %0.81. İtalya'da %7-8. New York'ta %5 falan.

Aşı şart. İlaç şart. Maske ve karantina şart.

Beni dinlemiyorsanız, minkleri dinleyin.

Ufak ekleme: Minkler gibi hayvanlardan geri zoonosis olmasının en büyük dertlerinden birisi şu: Virüs, başka bir türde (ve o türün dinamiklerinde) evrimleşip, sonra insana geri sıçrayabilir. Bu durumda aşı, ilaç, vs. zora girebilir.

Salgına zaten hazırlıksız yakalandık, eğer kendi iç dinamiklerimizin ötesinde, az biraz olan konrtolümüzün de dışında evrimsel süreç yaşanacak olursa, iyice kötü duruma düşebiliriz.

Mesela virüs, (şu anda öyle değil ama) minklerde daha ölümcül hale gelebilir, çünkü mink çiftliklerinin dinamiği insanların virüse verdiği tepkiden çok farklı (hayvanlar birbirine çok yakın, hijyen iyice şaibeli).

Sonra insana geri dönerse, virüsün nereden geldiğini anlayana kadar çok ciddi kayıplar verebiliriz.

Eğer geri zoonosis olabilen tür sayısı şu anda bildiğimizden çok daha fazlaysa, kısa sürede Rocky Balboa tarafından 3. filmde pataklanan Clubber Lang'e dönebiliriz.

Yani virüs ne kadar uzağa, ne kadar çok yayılırsa, başımıza gelebilecek olasılık sayısı da katlanarak artıyor.

Bunlar olacak, olur, kesindir demiyorum. Ama Çin'in bir köşesinde hapsolmuş bir virüs ile, 6 kıtaya ve 190 ülkeye yayılacak bir virüs arasında fark var, bunu anlamalı.