Thread by @Rajgurunagar

सध्या जगभरात कोरोना, भारत-चीन तणाव सोबतच नव्याने चर्चेत आलेला विषय म्हणजे टर्की देशातील इस्तांबूल शहरातील हाइया सोफिया संग्रहालय, आपल्याकडे जसा राम जन्मभूमी- बाबरी मस्जिद वाद जुना होता तसाच वाद आजही पाश्चिमेकडे "हाइया सोफिया"च्या रुपाने धगधगता आहे.
#HagiaSofia
1/n

शेकडो वर्षांपूर्वी रोमन शासकांच्या ताब्यात असलेल्या ह्या भूभागात तत्कालीन रोमन राज्याने सध्या जिथे "हाइया सोफिया" इमारत आहे तिथे लाकडी चर्च बनवले, ते तेव्हाच्या युद्धात शत्रूंकडून जाळले गेले, पुन्हा लाकडी चर्च उभारले गेले तेसुद्धा युद्धात जाळण्यात आले.
2/n

नंतरच्या रोमन राजाने त्याच जागेवर पुन्हा भव्यदिव्य दगडी बांधकामातील अस चर्च उभारले, आपण "हाइया सोफिया" वास्तू म्हणून पाहतो ती तेव्हाच उभारलेली दगडी बांधकामातील चर्च आहे. परंतु नंतरच्या काळात युरोपात "ऑटोमन साम्राज्य" उदयास आले आणि त्यांनी वेगाने विस्तारही केला.
3/n

ह्या विस्तारात "हाइया सोफिया" सुद्धा ऑटोमन साम्राज्याच्या ताब्यात गेली आणि त्या वास्तूचे धर्मांतरण करून, त्या चर्चभोवती चार मिनार उभारून तिला मस्जिद म्हणून मान्यता दिली. ऑटोमन शासकांनी असे करण्यामागे त्यांनी इस्लामिक धर्माच्या कथेतील भविष्यवाणीचा हवाला दिला होता.
4/n

"हाइया सोफिया" महत्व अधोरेखित करण्यासाठी एक गोष्ट पाहिली जाऊ शकते की आजही जगभरातील मस्जिदांचे घुमट
ह्या वास्तूसारखे गोलाकार असते. पुढे जाऊन पहिल्या महायुद्धात ऑटोमन साम्राज्य खिळखिळ होऊन नामशेष झाले.
5/n

महायुद्धानंतर टर्कीमध्ये लोकशाही स्थापन होत मुस्तफा कमाल अतातुर्क राष्ट्रपती विराजमान झाले. त्यांनी टर्कीतील धार्मिक तेढ संपवण्यासाठी धर्मनिरपेक्ष राष्ट्राची स्थापना करण्यासाठी विवादित "हाइया सोफिया" वास्तूला चर्च किंवा मस्जिद मान्यता देण्याऐवजी संग्रहालय म्हणून घोषित केले.
6/n

परंतु ह्या वादावर पडदा पडला असताना ही वास्तू आता पुन्हा चर्चेत का आली तर, 2014 मध्ये सत्तेत येऊन राष्ट्रपती झालेल्या इस्लामिक कट्टरपंथी असलेल्या रजब तैयब एरदोगान यांनी "हाइया सोफिया" ह्या धर्मनिरपेक्षतेची प्रतिक बनलेल्या वास्तूला पुन्हा मस्जिद बनवण्याच्या दृष्टीने
7/n

वक्तव्य सुरू केली. त्यांनी याचा पुनरुच्चार करत आत्ता मे 2020ला त्यांनी ऑटोमन साम्राज्याने रोमन साम्राज्यावरील विजयदिन साजरा करत, "हाइया सोफिया" मध्ये इमामकडून कुराण पठण करवून घेतले आणि "हाइया सोफिया" वास्तूला पुन्हा मस्जिद बनवण्याचा इरादा स्पष्ट केला.
8/n

यावर "ग्रीस" देशाने विरोध नोंदवला. कारण ते स्वतःला रोमन साम्राज्याचे वारसदार समजतात आणि "हाइया सोफिया" त्यांच्यासाठी आजही पवित्र चर्च आहे. ह्या सगळ्यात कॅथलिक अस्मितेपोटी अमेरिका आणि रशियासुद्धा पारंपरिक वाद बाजूला ठेवून टर्कीच्या एरदोगान सरकारच्या इराद्याविरोधात उभे ठाकलेत.
9/n

विशेष म्हणजे ह्या वादावर युनेस्कोनेही टर्की विरोधात निषेध नोंदवलाय. सध्या हा वाद न्यायप्रविष्ठ आहे व दोन आठवड्यात यावर निकाल येणं अपेक्षित आहे.

या सर्वातून मला काही वैयक्तिक निरीक्षणे नोंदवावी वाटत आहेत, ती पुढीलप्रमाणे:
10/n

⚫तत्कालीन मुस्लिम शासकांनी साम्राज्य विस्तार करताना इतर धर्मीय वास्तूंचे केलेले धर्मांतर आजही जगात वादाचे कारण बनून आहेत.
⚫पाश्चिमात्य देश स्वतःला कितीही पुढारलेले समजत असले तरी त्यांच्यातही धार्मिक कट्टरता, आस्था आजही तितक्याच तीव्र आहेत.
11/n

⚫धर्मनिरपेक्षता यावर बोलणारे लोक कुठेतरी अप्रत्यक्षरित्या कुणा एका धर्माची मूकपणे का होईना पाठराखण करत असतात आणि एकाला विरोध.
⚫जगाला अपेक्षित असलेली धर्मनिरपेक्षता कधी अस्तित्वात येईल का माहीत नाही, कदाचित त्यासाठी मानवाला धर्म ह्या गोष्टीचा पूर्णपणे त्याग करावा लागेल.
12/n

परंतु त्यानंतरही व्यक्तीपूजेच स्तोम माजण्याची शक्यता आहेच.
⚫जगभरात इस्लाम असेल किंवा ख्रिश्चन धर्म यांचा प्रचार, प्रसार करत वर्चस्व मिळवण्याचे प्रयत्न ह्या ना त्या मार्गाने 21व्या शतकातही सुरू आहेतच. फक्त त्याला विविध गोंडस नावे दिली जातात.
13/n

⚫इतिहास संशोधकांच्या दाव्यांना प्रमाण मानले तर धर्मांचा उगम मानव उत्क्रांतीच्या टप्प्यातील हजारो वर्षातील जीवन आचरण संस्कृतीतूनच उदयास आला आहे, त्यामुळे "धर्म" संकल्पना काही शतकात जाईल असे वाटत नाही.

✍️ #मार्मिक

माहिती स्रोत: लल्लन टॉप पोर्टल
(निरीक्षणे वैयक्तिक आहेत)
14/n

संपूर्ण सलग लेख वाचण्यासाठी ब्लॉग लिंक पुढीलप्रमाणे:
"धर्म'युद्ध"... marmeek.wordpress.com/2020/07/10/%e0…