1) Mehmet Efe Çaman beyin İslam ve Tarihi ile alakalı değerlendirmelerini bilgi açısından zayıf buluyorum. Genelde yazılarının ortalaması Türkler ve Müslümanların tarihi hep kötülüklerle dolu gibi bir tezi savunmaktan öteye geçmiyor. Argümanları ise iyi bir tahlil içermiyor.
2) Sondan ikinci yazısında Hristiyanlıkta teolojik olarak savaşa yer yoktur gibi bir savunma ve Haçlı savaşlarını da teolojik unsurlardan ziyade farklı gerekçelere indirgemesi göz kapatmak olsa gerek.Batı'ya ait ne varsa Mehmet Bey'e göre tarihen de, güncel olarak da iyi duruyor.
3) Dünyanın %85'ini sömürmüş, iki tane dünya savaşının çıkmasına sebep olmuş bir kültüreki şiddet unsurlarını ve yayılma motivasyonunu kabul edememek bana gercekten garip geliyor. Amacım İslamiyet'i savunmak için Hristiyanlığı veya Bati'yi kötülemek değil.
4) Fakat üstünkörü denilebilecek kıvamda ve her zaman bir tarafı yeren, diğer tarafı öven değerlendirmeleri ilmilikten uzak ve biraz da çocuksu buluyorum. Mesela Resululah aleyhissaletu vesselamın savaşmasını garip görür bir tarzı var.
5) İslam realiteyi kabul eden bir dindir, farazi romantizm İslam'dan uzaktır. Siz ne kadar iyi de olsanız, sizi ortadan kaldırmak isteyen insanlar olduğu zaman elbette savaşacaksınız, aksini iddia etmek zaten akıl için muhaldir.
6) Mesela bu konuda Elsad Mahmudov "Sebepleri ve Sonuçları Açısından Hz. Peygamber'in Savaşları" adlı basılmış bir doktora çalışması yaptı. Bu çalışmadan iktibasta bulunacak olursam:
7) Rasulullah zamanındaki savaşlarda, müslümanlardan ortalama 340, düşmandan ise ortalama 800 olmak üzere, toplam 1200 kadar kişi canını kaybetmiştir. Bu sayılarda seriyyeleri hesaba katmadan sadece Hz. Peygamber’in bizzat katıldığı ve komuta ettiği gazveleri esas alacak olursak
8) 29 gazvenin 16 tanesinde fiilî çatışma çıkmamış fakat hedef gerçekleştirilmiştir. 13 gazvede ise fiilî olarak çatışma çıkmış ve müslümanlardan 140 kadar kişi şehid düşmüş, düşmandan ise 335 kadar kişi ölmüştür. Hz. Peygamber’in hiçbir zaman etrafa saldırgan bir kişi olmadığı
9) ciddî sebebi olmadan askerî faaliyete girişmediği, insanlara müslüman olmuyorlar diye savaş açmadığı hususu onun gazve ve seriyyelerinde uyguladığı askerî taktik ve stratejilerinde kendini göstermektedir. (Mahmudov,Sebep ve Sonuçları Açısından Hz.Peygamber’in Savaşları,s. 444)
10) Daha önceden de Prof. Dr. Muhammed Hamidullah'ın "Hz. Peygamber'in Savaşları" adlı bir kitabı yayınlanmıştı. O da hemen hemen benzer sonuçlara ulaşmıştır.
11) İslam'ın kılıçla yayıldığı ise güncel değerini kaybeden bir tezdir. Bu konuda eskiden bir seri yazdığım için yeniden aktarmak istiyorum: Marshall G.S.Hodgson diyor ki:
12) Ne Anadolu'da, ne de Pencap'ta -ne de sonra Ganj ovasında (daha sonraları Balkan yarımadasında) -İslam toplumunun merkezi dinsiz Mogollar tarafından istila edildiğinde bile, gayrimüslim gücünün eski haline getirilmesi yönünden ciddi hiçbir hareket olmadı. (=insalar memundu)
13) Hıristiyan köylü kesimi Bizans imparatorluğunun anılarına düşkün değilmiş gibi görünüyor. Hint toplumuna gelince, bu toplum kast tarafından öylesine bölündü ki, eski yönetici kast gidince, yönetme iddiasındaki yenileri kolayca bir araya gelemediler.
14) Hem Avrupa'da hem de Hindistan'da, İslam, yöresel açıdan en güçlü kişilerin benimseyebileceği esnek bir sosyal inancı temsil etti; ve bu kişiler kendi toplumları içerisinde yükselmekten alıkonabilecekleri halde, müslümanlar olarak hemen hemen her zaman yükselebildiler.
15) Bir kere müslümanlar yerleştikten sonra, bölge müslümanların yönetiminde kaldı ve İslamileşmiş kültürün varlığının önemi ve rolü derinlemesine dikkate alındığında, İslamileşmiş medeniyet, din değiştirmeyenler arasında bile, gelişerek hakim oldu. (İslam'ın Serüveni, 304)
16) Prof.Azmi Özcan diyor ki: İslâm’in kılıç zoruyla yayıldığına dair görüş genel bir açıklama olarak bugün artık geçerliliğini kaybetmiştir.Zira tarihte zorla ihtidâ örneklerine rastlanmakla birlikte bunun İslâm’in yayılış sürecinde kayda değer bir faktör olmadığı anlaşılmıştır.
17) (meselâ bk. Lapidus, s. 244; Smart, s. 14; Eaton, s. 9). Önceleri Arap yarımadası ve civarında yahudi ve hıristiyanlar aleyhine olan İşlâm’in yayılışının Batı dünyasında XIX. yüzyıla kadar daha çok bu faktörle açıklanması gayretinde geleneksel duyguların (Daniel, s. 244-265)
18) ve sömürgecilik döneminde insanları “aslî inançlarına döndürme” amacıyla hareket eden misyoner faaliyetlerinin etkisi olduğu açıktır. Daha o dönemde muhalifleri bulunan bu görüş (meselâ bk. Arnold, s. 49, 265) günümüzde önemini kaybetmiş olduğundan başka faktörler üzerinde
19) durulmaya başlanmıştır. Bu çerçevede ortaya atılan sosyoekonomik görüşlere göre, Hz. Peygamber’in ve ilk halifelerin karizmatik kişilikleriyle birliği sağlanan bedevî Arap kabileleri yaşadıkları yoğun bir kuraklık döneminde zorunlu olarak verimli bölgeler arayışına
20) yönelmişlerdir. Diğer bir açıklama denemesi de komşu Bizans ve Sâsânî devletlerinin karşılıklı savaşlardan yıpranarak bu yeni güce boyun eğdikleri şeklindedir (Eaton, s. 10). Şüphesiz bu tür yaklaşımlar bir bütünün küçük parçalarını açıklamakta yeterli olabilirse de olgunun
21) tamamını kapsayıcı değildir. Nitekim ne o dönemde Hicaz’da böyle bir kuraklığın yaşandığı delillendirilebilmiş, ne de bu yaklaşımla fetihlerin Bizans ve Sâsânî topraklarından daha öteye gidişi açıklanabilmiştir.
22) Bu faktörlerin değişik zaman, mekân ve şartlarda münferit olarak veya beraberce etkili olduğu pek çok araştırmada ortaya konulmakla birlikte İşlâmiyet’in farklı din, dil, ırk, kültür ve sosyal gruba mensup insanlar arasında böylesine geniş çaplı bir dönüşümü sağlamasını genel
23) anlamda geçerli bir sebebe bağlamak mümkün değildir. Özellikle ilk fetihlerin kısa sürede başarıya ulaşması, bunu gerçekleştiren siyasî ve askerî gücün kendi maddî ve mânevî dınamıkleri kadar fethedilen topraklardaki dinî, siyasî ve içtimaî şartlarla da yakından ilgilidir.
24) Gerek Irak,Suriye ve Mısır gerekse Kuzey Afrika ve İspanya’da yerli halk fetihler sırasında geniş ölçüde tarafsız kalmış ve fâtihler ciddi bir engelle karşılaşmamıştır. Bu bölgelerde devletin ve hâkim dinî mezhebi temsil eden kilisenin iktisadî ve dinî baskısı altındaki halk
25) müslümanları kendi bağımsızlıklarına engel görmemiştir. Anadolu’da da Ortodokslar dışındaki hıristiyan ahali Türkler’in gelişini Bizans’ın cezalandırılması olarak kabul etmiş ve kendilerine karşı bir düşmanlık beslememiştir. (Azmi Özcan, TDV İslâm Ansiklopedisi,XXIII 37-42)
26) Bu konuda kitap yazan Thomas Arnold Walker, Müslümanların kendi dinlerinin doğruluğu hakkındaki sağlam iradelerinden dolayı İslam'ın öğretilerini ve müjdelerini, her girdikleri memleketlere götürmek vazife ve ilhamini kendilerinde bulduklarını ifade etmekte ve bu bakımdan
27) Islam'ın bir dereceye kadar misyonerli bir din olduğu hükmüne varmaktadır...Aslında Walker İslam inancında bulunan tebliğ ve irşad gibi mevhumları kendi düşünce dünyasına göre misyonerlik faaliyeti görmektedir.
28) Kitabında Walker Hz. Muhammed (s.a.s)'in hayatını anlatmaktadır. Olayların işleniş tarzı tamamen İslam'ın nasıl yayıldığı üzerinde yoğunlaşmakta; şiddet, zor kullanma ve savaşların etkisinin olmadığı bir yayılma vurgulanmaktadır.( Eyüp Baş'ın değerlendirmesinden alınmıştır)
29) Zuhayli diyor ki:İspanya’daki Endülüs devletinin çöküşünden sonra hicri 7. yy'da, Tatar, Mogol ve Türklerin İslam ülkelerine saldırması nedeniyle İslam devleti zayıflamıştır. Bağdat’ta Abbasi halifeliğinin yıkıldığı, İslam’a destek olacak bir gücün ve otoritenin bulunmadığı
30) bir zamanda İslam’ın yayılmaya devam etmesi bunun(İslam'ın kılıçla yayılmadığının) en müşahhas örneğidir.(VehbeZuhayli, Asaru’l-Harb fi’l-Fıkhi’l-İslami, s.77).
31) Karen Amrstrong: "Islam'ın kılıçla yayıldığı fikri bir Batı uydurmasıdır ve Hıristiyanların İslam'a karşı vahşi bir kutsal savaşa girdiği Haçlı Seferleri sırasında üretilmiştir" diyor.
32) Daha önceden de benzer seriler yazmıştım. Bernard Lewis'e bakarsanız Orta Çağ'da İslam dünyası çok kültürlülük açısından Bati'dan çok daha ileridedir ve farklı inanclarla barış icinde yaşamaktadır:
33) Veya iki Yahudi seyyahın Bizans ve Abbasi devletlerini gezdiklerindeki izlenimlerine de bu linkten bakıp Müslüman olmayan iki gezginin bu hoşgörüye dair tanikliklarini okuyabilirsiniz:
