COVID19 Aşıları Güncellemesi
1- 26 Ağustos 2020 tarihli ACIP toplantısında COVID19 aşısı geliştirilebilmesi durumunda, ilk kez uygulama modelleri ve lojistik detaylar daha detaylı olarak tartışıldı. Temin, soğuk zincir ve risk gruplarını önceliklendirme temel konulardı.
1- 26 Ağustos 2020 tarihli ACIP toplantısında COVID19 aşısı geliştirilebilmesi durumunda, ilk kez uygulama modelleri ve lojistik detaylar daha detaylı olarak tartışıldı. Temin, soğuk zincir ve risk gruplarını önceliklendirme temel konulardı.
2- Halen Faz 2-3 aşamasında, çalışmalara gönüllü dahil eden aşı adaylarının kullanım onayı almaları durumunda beklenen ilk sorun aşıların seri üretimi. Bu anlamda bazı çalışmalar, ön anlaşmalar olsa da, aşı geliştirilmeden yorum yapmak güç.
3- Aşıların bir bölümü mRNA aşısı olup, üretimden aşının son kullanıcısına kadar soğuk zincirde, donmuş olarak ulaştırılması gerekiyor. Her ne kadar buzlukta ya da rafta kısa süre saklanabilme imkanı olsa da, bu aşıların uzun süreli nakliyesi ve depolarda soğuk saklanması kritik.
4- "Aşı geliştirilsin de saklama olanağı sağlanır" diye düşünebilirsiniz, ama başta Afrika olmak üzere birçok yerde soğuk zincir koşulları yıllardır sıkıntılı. Belki bu pandemi süreci, ventilatör de olduğu gibi, soğuk zincir konusunda da global anlamda bir hareketlenme sağlar.
5- Aşıların donmuş olarak saklanması, uygulamada da daha fazla zaman gerektiriyor. 30 dakika oda ısısında bekledikten sonra aşının yapılması gerekliliği, pandemi sürecinde ve yüksek sayılı aşılamalarda bazı sorunlar yaşanmasına neden olabilecektir (sağlık birimlerinde bekleme)
6- Toplantıda aşılamanın önceliklendirmesi ile ilgili modeller için iki plan tartışıldı. Aşının ruhsat alması durumunda, birinci modelde sağlık çalışanları, evden çalışma olanağı olmayan ve zorunlu çalışması gerekenler, 65 yaş üzeri gruplar ve risk grubu hastalığı olanlar.
7- Sadece bu grupların aşılanmasında bile ABD'de tek doz aşılamada 100 milyon doz civarı bir aşı gereksiniminden bahsedildi (özellikle obesitenin sıklığından kaynaklı rakam çok yüksek). Aşı olmayı kabul edenlere uygulanacağından bu rakam daha düşük olacaktır tabii ki.
8- ACIP toplantısında 2 aşı adayının 65-85 yaş ön verileri de paylaşıldı (henüz makale yayınlanmadığı için detayı ya) genelde immün cevabın iyi olduğu, yan etki profilinin de tolere edilebilir olduğu görülmüş. Ama onay alır mı bu yaş grubunda, Faz 2b-Faz 3 belirler.
9- Sağlık çalışanları ve zorunlu çalışanların aşılaması ile hastalığın ağır geçirilmesi ve hastanede yatışta azalma hedeflenip, -başta sağlık- işleyişin devam ettirilmesi hedeflenirken, risk gruplarında mortalitenin de (yaşamını kaybeden hasta sayısı) azaltılması hedeflenmiş.
10- Bir diğer aşılama modeli ise "yaşlı bakım evlerinde aşılama". Özellikle Batı ülkelerinde ciddi kayıplara neden olan bakım evlerinde kalanlara ve tüm çalışanlarına aşılama yapılması biçiminde bir model . Yaşlı bakımevi çalışanlarının da yüksek riskli olduğu belirtilmiş.
11- Toplantının önemli bir kısmında aşıların çalışma aşamasında ve onay alması durumunda olabilecek kısa ve uzun süreli istenmeyen etkilerinin takibi için yapılacaklar konuşuldu.
12- Toplantı ile tuttuğum notlar şimdilik bunlar. Aşının çıkış tarihi ile ilgili bir bildirim de bulunulmadı, daha çok aşı geliştirilebilmesi durumunda stratejinin tartışılması biçimindeydi. Global 0-99 bir aşılama olmayacağı net zaten (gerekli de değil), önceliklendirme önemli.
Not: Bu toplantılar hep çok eğitici olur ama artık dijital sistemde sunumu yapan kişinin kendisi değil de bir başkasının slayt değiştirmesi çok fena. "Next slide" ya da nadiren "Next slide please" fena kulak tırmalıyor ve bazı anıları canladırıyor😎
