Thread by @KudaVakeelu

Abdulla Rasheed v Nika Maldives [2019/SC-A/42]

މައިގަނޑު އިޝޫތައް: ކުންފުންޏާބެހޭ ގާނޫނުގެ 38 (ހިއްސާ ވާރުތަވުން) ގައިވާ އިޖުރާއަތް، ކޯޓުތަކާބެހޭ ގާނޫނުގެ 20(ނ) ދަށުން ސްކޮމްއަށް ލިބިދެވޭ ބާރުތައް

1/ ކުޑަފޮޅުދޫ އޭ ކިޔުނު ރަށެއް (މިހާރު ނިކަ މޯލްޑިވްސް ރިސޯޓު) ނިކަ މޯލްޑިވްސް (ކުންފުންޏެއް. މީގެ ފަހުން [ނިކަ]) އަށް ކުއްޔަށް ދިނުމަށް މޫސާ ގާސިމް (އަލްމަރުހޫމް) އާ ނިކަ އާ ދެމެދު 1990 ގައި އެއްބަސްވުމެއްގައި ސޮއި ކުރެވުނު.

2/ މި އެރޭންޖްމަންޓްއަށް މޫސާ ގާސިމާ ނިކަ އައި އިރު، ނިކައިގައި މޫސާ ގާސިމުގެ 1 ހިއްސާ އޮވޭ. ކުއްޔަށް ދޭ އެއްބަސްވުމުގައި އޮތް ގޮތުން މޫސާގެ 1 ހިއްސާ އަށް ކޮންމެ މަހަކު 8,000 ރުފިޔާ ދޭންޖެހޭނެ ކަމަށް.

3/ އެކަމަކު، 21 ޖުލައި 1999 އަކުން 30 ޖުލައި 2012 ގެ ނިޔަލަށް މޫސާ ގާސިމުގެ ވާރިސުންނަށް ނިކައިން ދީފައެއް ނުވޭ. އެހެންވެ، މޫސާ ގާސިމުގެ ވާރިސުން ނިކައިގެ މައްޗަށް ދައުވާކުރި.

4/ ސިވިލް ކޯޓުގައި ވާރިސުން އެދުނީ، ކުއްޔަށް ދިނުމުގެ އެއްބަސްވުމާ އެއްގޮތަށް ނިކައިން އަމަލުކޮށްފައި ނުވާތީ އެއްބަސްވުމަކީ ބާތިލުވެފައިވާ ކަމަށާއި، ކުޑަފޮޅުދޫ އަބްދުﷲ ރަޝީދު މޫސާ އާ ހަވާލުކޮށް (ސްޕެސިފިކް ޕާފޮމަންސް)، ނިކައިން ނުދީ ވާ ފައިސާ ނިކައިން ދޭންޖެހޭކަމަށް ކަނޑައަޅައި

5/ ސިވިލް ކޯޓުން ނިންމީ، މޫސާ ގާސިމްގެ 1 ހިއްސާއަކީ، މޫސާ ގާސިމުގެ ވާރިސުންނަށް މިލުކުވެރިކަމުގެ ހައްގު ލިބިގެންވަ އެއްޗެއް ކަމަކު، އެ ހިއްއސާ ޝަރީއަތް މެދުވެރިކޮށް ވަރިސުންގެ މެދުގައި ހަމަޖައްސައިފައި ނުވާތީ، ހިއްސާއަށްވާ ފައިސާ ނަގައިދެވެން ނެތްކަމަށް. އަދި...

ކުޑަފޮޅުދޫ ނިކައަށް ކުއްޔަށްދިނުމަށް ވެފައިވާ އެއްބަސްވުމަކީ ޓޫރިސްޓް ރިޒޯޓް ހެދުމަށް ފަޅުރަށް ރަށް ކުއްޔަށް ދޫކުރުމާބެހޭ ގާނޫނާ އެއްގޮތަށް އޮތް އެއްބަސްވުމެއްކަމުން، އެ އެއްބަސްވުން ބާތިލްކުރުމާމެދު ގޮތެއް ކަނޑައަޅަން ނުޖެހޭކަމަށް.

6/ މުސާ ގާސިމުގެ ވާރިސުންގެ ތެރެއިން އަބްދުﷲ ރަޝީދު މޫސާ ހައިކޯޓުގައި ސިވިލް ކޯޓުގެ ނިންމުން އިސްތިއުނާފްކުރި. އިސްތިއުނާފް ގެ މައިގަނޑު ނުކުތާއަކަށް ވީ، ވަރުވާރަށްދޫކޮށްފައިވާ ރަށެއްގެ ހައްގުތަށް ނިކައަށް ބަދަލުވިގޮތް ސާފުކޮށްދީފައި ނުވެއޭ ބުނެ ފާހަގަކުރި ނުކުތާ. އަދި

ސިވިލް ކޯޓުން ނިންމީ ސްކޮމްގެ 2011/02 ގަޒިއްޔާ އާ ހިލާފަށްކަމަށް. އެކަމަކު ހައިކޯޓުން ނިންމީ ސިވިލްކޯޓުގެ ނިންމުމަށް ތާއީދުކޮށް.

7/ ދެން އަބްދުﷲ ރަޝީދު އިސްތިއުނާފްކުރީ ސްކޮމްގައި. މިފަހަރު އަބްދުﷲ ރަޝީދު ފާހަގަކުރީ، ހައިކޯޓުގައި ފާހަގަކޮށްފައިނުވާ ނުކުތާތަކެއް. އެއީ
(ހ) މައުޟީއީ ގޮތުން ފައިސަލާކުރުމަކާ (final) ނުލައި ނިންމާ ނިންމުންތަކަކީ މަދަނީ އިޖުރާއަތާ (civil procedure) އާ ހިލާފު ނިންމުމެއްކަމަށް.

(ށ) ހައިކޯޓުގެ ނިންމުން ނިންމާފައިވަނީ ކުންފުންޏާބެހޭ ގާނޫނުގެ 38 ވަނަ މާއްދާ (ހިއްސާ ވާރުތަވުން) އާ ހިލާފަށްކަމަށް. އެއީ، ސްކޮމްގެ 2011/02 މައްސަލައިގައި ސްކޮމްއިން ވަނީ، ގާސިމްގެ ހިއްސާގެ ހައްގުވެރިންނަކީ ގާސިމްގެ ވާރިސުންކަމަށް ކަނޑައަޅާފައިކަމުން.

(ނ) ސްކޮމްގެ 2011/02 ގަޒިއްޔާ ރިވިއުކޮށްދިނުމަށް (ނޯޓް ހައިކޯޓުގަ މި ގަޒިއްޔާ އާ ގުޅިގެން ނެގި ނުކުތާ އާ ސްކޮމްގެ ނުކުތާގެ ތަފާތު).

ސަބަބަކީ:

2011/02 މައްސަލައިގައި ސޮކްމް އިން މައުޟޫގައި ގޮތެއް ނިންމީ، އެ މައްސަލައިގައި އިސްތިއުނާފްކުރެވުނު ހައިކޯޓުގެ މައްސަލައިގައި ހައިކޯޓުން ގޮތެއް ނިންމާފައި ނުވަނިކޮށް، ހައިކޯޓަށް ތަހުވީލު (remand/remitt) ނުކޮށް ކަމަށް ވާތީ. (އިސްތިއުނާފްގެ އެއް މަރުހަލާ ގެއްލިފައި ވާތީ)

8/ މައުޟޫއީ ގޮތުން ފައިސަލާކުރުމާ ގުޅޭގޮތުން ސްކޮމްއިން ބުނީ، މި މައްސަލައިގައި ކުރި ދައުވާއަށް ބަލާއިރު، ދައުވާގެ އަސްލު ބިނާވެފައިވަނީ ހިއްސާގެ ފައިސާ ހޯދުމަށް ކަމަށް.

އެދިފައިވާ އެހެނިހެން (އެއްބަސްވުން ބާތިލުކުރުން މިސާލަކަށް) ކަންކަން އެއީ ފައިސާ ލިބިފައި ނުވާތީ ބޭނުންވާ ކަންކަން ކަމަށް.

ނޯޓް: 2 ވައްތަރެއްގެ ރިލީފް (damages and specific performance) އަށް އެދިފައިވާ މައްސަލައެއްގައި ސްކޮމް މިގޮތަށް ނިންމިގޮތެއް އެއްގޮތަކަށްވެސް ސާފެއް ނޫން.

އަދި މި ނުކުތާގައި ސިވިލް ކޯޓާއި ހައިކޯޓުން ނިންމި ގޮތް ގާނޫނާ ހިލާފުވާ ސަބަބެއް/ގާނޫނީ ބަހުސެއް އަބްދުﷲ ރަޝީދަށް ބަޔާންކޮށް ދެވިފައި ނުވާތީ، މި ނުކުތާގައި ނިންމާފައިވަނީ ރަނގަޅަށްކަމަށް ސްކޮމްއިން ނިންމި.

9/ ކުންފުންޏާބެހޭ ގާނޫނުގެ 38 ވަނަ މާއްދާއާ ގުޅޭގޮތުން ސްކޮމް އިން ބުނީ، ސްކޮމްގެ 2011/02 މައްސަލައަކީ، ގާސިމްގެ ވާރުތަ މުދަލާމެދު ގޮތެއް ނިންމި މައްސަލައެއް ނޫނޭ. އެހެންކަމުން، 38 މާއްދާގައި ބުނާ "ކޯޓަކުން ނިންމާ މީހަކު ނުވަތަ ބަޔަކު" ގެ އިޖުރާއަތު ފުރިހަމަނުވާކަމަށް

10/ ސްކޮމްގެ 2011/02 މުރާޖާކުރުމާ ގުޅޭގޮތުން ސްކޮމް އިން ބުނީ، މި ނުކުތާ ތަބްރީރު (justify) ކުރުމަށް ހަވާލާދީފައިވާ ކޯޓުތަކުގެ ގާނޫނުގެ 20(ނ) އިން ސްކޮމްއަށް ލިބިދޭ ބާރު ލިބިދެނީ، ސްކޮމްގެ ނިންމުމެއްގެ ގާނޫނޫ އުސޫލު (Legal Rule) /ގާނޫނީ ނުކުތާ (Point of Law) އާ ގުޅިގެން ކަން...

އެއަކީ، ސްކޮމް އިން ނިންމާފައިވާ ނިންމުމެއްގެ ވާގިއާއެއް ބާތިލުކުރުން/އެނޫން ގޮތަކަށް ބަދަލުކުރުން/ނިންމާފައިވާ ނިންމުން އަލުން މުރާޖާކުރުން ނޫންކަން.
އާންމު ބަހުން ބުނާނަމަ، 20(ނ) އިން ލިބިދެނީ ކުރިން ބަލައިފައިވާ މައްސަލައެއް އަލުން ބަލައި ގޮތް ކަނޑައެޅުމުގެ ބާރެއް ނޫންކަން.

ނިންމުން: ހައިކޯޓުގެ ނިންމުމަށް ތާއީދުކޮށް؛ ކުލީގެ އެއްބަސްވުން ބާތިލުނުކުރެވޭނެކަމަށް އަދި ކޯޓަކުން ގާސިމްގެ ހިއްސާއަކީ ވާރިސުންގެ މުދަލެއްކަމަށް ކަނޑަނާޅާނަމަ (ކގ 38) ކުލީގެ އެއްބަސްވުމުގެ ދަށުން ލިބިދޭންޖެހޭ އެކަމަކު ނުލިބިވާ އަދަދު ވާރިސުންނަށް ނަގައި ނުދެވޭނެކަން.

ރޭޝިއޯނެސް:
- އިސްތިއުނާފް ކުރާ ނުކުތާގެ ގާނޫނީ ސަބަބެއް/ ބަހުސެއް އޮންނަން ވާނެކަން.
- ކުންފުންޏާބެހޭ ގާނޫނުގެ 38 ގައި ވާ އިޖުރާއަތުގެ މާނަ/އެޕްލައި ކުރެވޭނެ ގޮތް.
- ކޯޓުތަކާބެހޭ ގާނޫނުގެ 20(ނ) އިން ސްކޮމްއަށް ލިބިދޭ ބާރުތަކުގެ ބޭނުން ކުރެވޭނެ ގޮތް (މުރާޖާކުރުން ނޫންކަން)

@threadreaderapp unroll please