Thread by @ShivsambhG

#पांढराशिरस
Albizzia procera
(leguminoseae mimosaceae)
हे एक उंच वाढणाऱ्या झाडांमधील वनस्पती आहे. साधारणपणे पंधरा वीस मीटर उंचीपर्यंत वाढते.
वृक्षाची ओळख हे झाड पर्णझाडी या सदरात मोडते . झाड उंच आणि सरळ वाढते . झाडाचा बुधा काहीसा चक्रकार असतो . झाडाची साल फिकट
#औषधीवनस्पती
(1)

पिवळ्या रंगाची किंवा हिरवट पांढरी ते फिकट तपकिरी रंगाची असते . काही ठिकाणी हे झाड जवळ जवळ ३६ मी . इतके उंच वाढलेले आढळले आहे . त्यात झाडाचा बुंधा सरळ १२ मीटर पर्यंत वाढलेला होता आणि लपेटी २ ते ३ मीटर होती . परंतु सर्वसाधारपणे हे झाड १८ ते २४ मीटर उंच वाढते . मध्य प्रदेश
(2)

सातपुडा , तामिळनाडू मधिल काही भागात या झाडाची वेढी १.२ मीटर ते १.५ मीटर वाढलेली दिसून आली आहे . झाडाची साल १ ते २ सें मी . जाडीपर्यंत वाढते व पातळ ढिलप्याचे स्वरुपात गळूनही पडते . त्यामुळे बुंध्यावर आडव्या रेषा दिसतात . पाने द्विपीच्छक असतात . या संयुक्त पानाची मधली शीर जवळ
(3)

जवळ २५ ते २६ सेंमी लांब असते . पानाच्या देठाशेजारी अंडाकृती छोटी गुठळी आढळून येते . फुले स्तवक धारणेची असते . प्रत्येक पुष्प खोडास पुष्पबंदाक्ष पद्धतीने जोडलेले असते . या झाडाच्या वाढीचा वेग उत्तम आहे . उत्तर भारतात १२ वर्षे वयाच्या झाडाची वेढी १ ते १.३ मीटर झालेली आढळते
(4)

या झाडाचा वार्षिक वाढीचा वेग ४ ते १० सें . मी . इतका आहे . जानेवारी - फेब्रुवारी महिन्यात पानगळ सुरू होते आणि एप्रिल - मे महिन्यात नवीन पालवी फुटू लागते . ज्या ठिकाणचे हवामान झाडांस पोषक आहे अशा ठिकाणची झाडे क्वचित पर्णरहीत दिसतात . झाडांची पानगळ होणे आणि नवीन पालवी फुटणे
(5)

यासाठी पाऊस आणि हवामानातील आद्रता याचा विशेष परिणाम होत नाही . परंतु हवेतील उष्णतामानामुळे पानगळ आणि नवीन पालवी फुटणे यावर परिणाम होतो . फुलांचा बहर झाल्यानंतर शेंगा येण्यास सुरुवात होते आणि नोव्हेंबर - डिसेंबरपर्यंत शेंगाची पूर्ण वाढ होते . तर फेब्रुवारी ते मे महिन्यापर्यंत
(6)

शेंगा
पक्व होतात . उत्तर भारतमध्ये हवामानच्या फरकामुळे जानेवारी ते मार्च महिन्यापर्यंत शेंगा पक्व होतात . साधारपणे शेंगाची लांबी १० ते २० सेंमी . असते आणि त्यामध्ये १०-१२ बिया मिळू शकतात . पिकलेल्या शेंगांचा रंग गडद लालसर तपकिरी असतो . पक्क झालेल्या शेंगा उन्हामुळे फुटतात
(7)

बी चे कवच गुळगुळीत असून हिरवट तपकिरी रंगाचे असते आणि चामडयासारखे चिवट असते .

लागवडीस उपयुक्त वनस्पती -

हे झाड शीघ्र गतीने वाढणारे आहे . तसेच ते विविध प्रकारच्या जमिनीत आणि हवामानात वाढू शकणारे असल्यामुळे याची लागवड अनेक राज्यांमध्ये केलेली आहे . शिवाय वनशेतीच्या
(8)

कार्यक्रमांतर्गत अनेक शेतकर्यांनी देखिल लागवड केलेली आहे . क्षारयुक्त आणि आम्लयुक्त जमिनीवरील प्रायोगिक लागवडीस चांगले यश मिळालेला आहे . मुळांवरील गाठीतील जीवाणूंच्या संयुक्त सहवासामुळे जमिनीत नत्राचे प्रमाण वाढते आणि त्यामुळे जमिनीचा कस वाढतो
(9)

बी संग्रहण आणि साठवण - जानेवारी ते मे या महिन्यापधेत जागेवरील परिस्थितीनुसार झाडावरील शेंगा पिकून बी तयार होते . पिकलेल्या शेंगा गडद रंगाच्या असतात . अशा पिकलेल्या शेंगापासूनच बी गोळा करावे पिकलेल्या शेंगा झाडावरुन खाली पडण्याची वाट न पाहता गोळा कराव्यातत्या सूर्यप्रकाशात
(10)

वाळवून घ्याव्यात म्हणजे शेंगा तडकून फुटतात . अशा शेंगातून निघणारे बी गोळा करावे . क्वचितप्रसंगी शेंगा धोपटून त्यातून निघणारे बी गोळा करावे . गोळा केलेल्या बियांमधून खराब बी बाजूला काढून ते चाळून घ्यावे . १ किलो सुकलेल्या शेंगापासून अंदाजे २५० ते ३७५ ग्रॅम बी मिळू शकते
(11)

इमारती माल , वासे , कागद आणि लगदा - झाडापासून मिळणारे लाकूड इमारती मालासाठी उपयुक्त आहे आणि याचा उपयोग सर्वसाधारणपणे घरबांधणीसाठी लागणारे खांब , तुळय्या , तक्ते , बैलगाड्या तयार करण्यासाठी , ट्रक बस यांच्या बांधणीसाठी इ . कामासाठी होतो . आकर्षकता हा भागजरी कमी असला तरी ह्या
(12)

लाकडापासून उत्तम प्रकारचे फर्निचर बनवता येते . याचे आणखी अनेक उपयोग आहेत , जसे विशिष्ट बांधणीच्या होड्या , खाणकाम , तेलघाणा आणि भात सडाईसाठी इत्यादी . मोठे फलक आणि टेबलाचे तक्ते उठावदार असतात . गुंतलेले तंतू कामी येतात.या लाकडाला सहसा वाळवी लागत नाही . या लाकडावर संरक्षित
(13)

प्रक्रिया करणे कठीण आहे . कारण गाभ्यावर केवळ अंशत : प्रक्रिया होते.प्रक्रिया व्यावसायिक दृष्टीने तशी सोपी आणि फायदेशिर आहे . लाकूड कठीण आणि काष्ठ तंतू गुंतलेले असल्यामुळे चिरकाम करणे अवघड जाते . लाकडाचा पृष्ठभाग काळजीपूर्वक काम केल्यास गुळगुळीत करता येतो आणि पॉलिशही चांगले
(14)

होते . खाणीमध्ये प्रक्रिया केलेले लाकूड आधारखांब म्हणून वापरले जाते अशाच प्रकारच्या इतर कामासाठीही ते इतरत्र वापरले जाते . काष्ठ तंतू साधारपणे ०.७० ते १.६५ मी.मी. लांब असतात ( सरासरी ०.९ ० मी.मी. ) तर व्यास ०.०१४ ते ०.०२८ मी.मी. ( ०.०२ मी.मी. सरासरी ) लाकडाचे रासायनिक पृथ
(15)

करण केल्यानंतर असे आढळून आले आहे की , लगद्याकरीता हे झाड योग्य आहे . सल्फेट पद्धतीने लगदा शुद्ध केल्यावर ५०.३ टक्के
लगदा मिळू शकतो . काठ / तंतू ते लांबीने कमी असल्याने ते बांबूपासून मिळणाप्या लांब धाग्याच्या लगद्यामध्ये भिसळून वापरले जातात . हे प्रमाण योग्य तेवते वापरून
(16)

त्यापासून चांगला कागद तयार होतो . असा तयार झालेला कागद लिखाणासाठी आणि छपाईसाठी उपयुक्त आहे.जनावरांसाठी चारा जनावरे , शेळ्या मेंढया या झाडाचा पाला आवडीने खातात , झाडाला कोवळ्या फांद्या चारा म्हणून हत्तींना खूप आवडतो रोपवनामधित कोवळ्या रोपांची पाने हरीण खाऊन टाकले आणि जवळजवळ
(17)

रोपांच्या काड्याच उरतात महाराष्ट्र , ओरिसा , पंजाब , त्रिपुरा या राज्यात झाडांची पाने तोडून जनावरांसाठी चारा माणून वापरती जातात . चाऱ्यामध्ये १८ : ९ टक्के प्रथिने ३.३ टक्के चरबी , ३ ९ .७ टक्के कार्बोहायड्रेट , १.५१ टक्के क्षार , १.२० ट । फॉस्फरस , ३१ ९ टक्के तंतूमय पदार्थ
(18)

आणि ६.२ . टक्के राख खनिजे असतात . इंधन वाळलेल्या रसकाष्ठाची ज्वलनक्षमता ४८७० के सी.एल. / प्रति किलो असते आणि गाम्याच्या लाकडाची ४८६५ के.सी.एल / प्रति किलोअसते . या झाडाच्या लाकडा पासून उत्तम प्रतीचा कोळसा तयार करता येतो ( ३ ९ .५ टक्के ) सर्वसामान्यपणे या लाकडाचा जळाऊ सरपण(19)

म्हणून उपयोग केला जातो . हे उत्तम प्रतीचे सरपण आहे . लाकडामध्ये ६.८४ टक्के आद्रता , ८ ९ .५६ टक्के कर्य आणि इतर सेंद्रीय पदार्थ असतात . राख ( खनिजे ) ३.६ टक्के असतात . १.०० टक्के शुद्ध कोळशाच्या ज्वलन क्षमतेशी याची तुलना केल्यास चलन क्षमता ८६.९ टक्के आहे .१ किलो लाकूड जाळून
(20)

१०७ अश सेल्सिअस उष्णतामानामध्ये १३ लिटर पाण्याची वाफ होऊ शकते . पर्यावरण संधारण नैसर्गिक हवामानाशी जुळवून घेण्याची प्रवृत्ती असल्यामुळे ,निकृष्ठ शुष्क आणि अवनत जागेवर हे झाड येऊ शकले . म्हणून रोपवन निर्मितीच्या कार्यक्रमात या झाडाचा विचार केला जातो . दुष्काळसदृष्य परिस्थितीत(21)

टिकून राहण्याची क्षमता असल्यामुळे कमी पावसाचे प्रदेशात लागवडीसाठी या झाडाची निवड प्राध्यान्याने केला जाते . क्षारयुक्त किंवा आम्लयुक्त जमिनीत लागवडीसाठी प्रोयोगिक तत्त्वावर पांढऱ्या शिरसाचा वापर केलेला आहे . झाडाची वाढ झपाट्याने होत असल्याने मृद संधारणात याचा उपयोग होतो.
(23)

शिवाय जमिनीत वनाचे प्रमाण वाढवत येते आणि त्यामुळे जमिनीचा मगदूर सुधारतो . हे झाड वाढल्यानंतर दिसावयास सुंदर असल्याने बागेमध्ये वरस्त्याच्या दुतर्फा लावले जाते . इतर उपयोग पांढऱ्या शिरसाचे लाकूड इतर निरुपयोगी लाकडाच्या तुकड्यासमवेत सर्वसाधारण बळकट असणाऱ्या पिनबोर्ड तयार
(24)

करण्यासाठी वापरले जाते . कीटकानाशक म्हणून याच्या पानांचा उपयोग होतो . शिवाय अल्सरवरिल उपायोजनेतही पानांचा उपयोग होतो . कर्करोग प्रतिबंधक उपाययोजनेत या झाडाच्या सर्व भागांची मुळापासून ते फळापर्यंत उपयुक्तता आहे . मुळामध्ये अल्फास्यायवेस्टेरॉल आणि संपोनिन ही द्रव्ये असतात
(25)

झाडापासून पुष्कळ डिंक मिळतो . झाडाच्या सालीत १२ ते १७ टक्के टॅनिन असते . सालीपासून अर्क काढून तो फेफज्यावर आणि रक्ताच्या अंतःस्त्रावावर औषध म्हणून वापरला जातो . मासेमारीकरता विष म्हणून वारता येते . बियांमध्ये प्रोसरे - ए हे विषारी द्रव्ये असल्याने उंदीर आणि घुशी यांनी जर
(26)

त्याचे सेवन केले तर त्यांना गुंगी येते . उंदराच्या शरीराच्या वजनाच्या १५ मि.ग्रॅ . प्रतिकिलो एलडी -५० हे द्रव्य उपायकारक ठरते.फांद्या सहज चिरता येतात.
(27/27)
@Phanase_Patil
@MarathiRT @fx_format
@SurekhaRokde14 @rautarchanared1 @Rmjs444 @Priya243_Pravin @SeemaMumbai @TSYIngle

#पांढराशिरस
@Kokanchi_Rani @Hitendr75492762 @M_A_R_A_T_H_I @Vinayak_300 @TidkeLaxman @Jay_Kalki @OmkarKarekar18 @Kaviganesh94 @karunaBhuktar @Atarangi_Kp @TUSHARKHARE14 @dhawalkshah @JawareMahadeo @gawande_poonam @fx_format @marathifeel
28

@threadreaderapp @Unrollme