Thread by @janheinstrop

In een nieuw boek over de #toeslagenaffaire pleit @jessefrederik De Belastingdienst grotendeels vrij. De Tweede Kamer en de journalistiek zijn volgens Frederik schuldig. Is dat terecht?
ftm.nl/artikelen/toes…

Het is simpel is Frederiks optiek: de politiek heeft het gedaan – de uitvoering is slechts een willoos werktuig dat opdrachten uitvoert. Het roept deze vraag op: als je voor een harde fraudeaanpak bent, pleit je dan automatisch ook voor het aanpakken van onschuldige burgers?

Had de Kamer kunnen of moeten voorzien dat wanneer ze pleit voor een strenge fraudeaanpak, een uitvoerende dienst talrijke juridische en procedurele normen overboord zet?

In al die documenten over de toeslagenaffaire is geen enkele missive van een bewindspersoon aangetroffen die ambtenaren een vrijbrief geeft om grenzen te overschrijden. Toch deden ze dat wel. Maar daarvoor heeft Frederik weinig aandacht.

De beslissers — de topambtenaren en hun naaste adviseurs – spelen in zijn boek een ondergeschikte rol. Zo voert Frederik de topambtenaar die leidinggaf aan het beruchte Combiteam Aanpak Facilitators (CAF) maar een enkele keer op, alsof die een toevallige passant was.

Dat Frederik topambtenaren wegtovert, past bij zijn visie op de affaire: we handelen vanuit onze taakopvatting, zonder te weten wat we precies aanrichten. ‘En in de som van al die begrijpelijke beslissingen ontvouwde zich de tragedie.’

In die visie is geen plaats voor de conclusie dat iemand van bovenaf besluit hoe de werkelijkheid eruit moet zien – en dat die persoon dan ook de nadelige consequenties voor duizenden ouders voor lief neemt.

Net zomin biedt die visie ruimte voor de notie dat ‘begrijpelijke beslissingen’ niet allemaal begrijpelijk waren. En dat ook op lager ambtelijk niveau mensen tot het besef hadden kunnen komen dat ze aan iets meewerkten dat ten diepste onrechtvaardig is.

In zijn ijver om een alternatief narratief neer te zetten, laat auteur weg dat het volhardend doorvragen van politici als Omtzigt en Leijten de rot bij de Belastingdienst heeft blootgelegd, ondanks veel tegenwerking van het kabinet en van het ministerie van Financiën.

Hier blijkt dat Frederik – die de Kamer en journalisten een tunnelvisie verwijt – zelf een tunnel is ingelopen. De Kamer is schuldig volgens hem.

Renske Leijten en Pieter Omtzigt zeggen beiden niet te zijn geïnterviewd voor dit boek. Frederik zegt na vragen van Follow the Money dat hij het ‘niet per se’ nodig vond hen te interviewen.

Dat is een opmerkelijk keuze voor een journalist die andere journalisten de maat neemt.