Thread by @mmkubilay

1- Putin'in yaptığı açıklamalarla Ukrayna'daki durumun kısa vadeli ve dar kapsamlı olmayabileceği ortaya çıktı. Uluslararası hukuku ve etiği bir kenara bırakarak konunun iktisadi boyutunu hem Türkiye hem de Dünya için ele alalım.

2- Öncelikle Rusya'nın 2014'teki savaşa göre daha hazırlıklı olduğunu söylemek gerek. Rusya o krize 531 milyar dolar rezervle girerken şu anda 620 milyar dolara sahip. Ötesi petrol ve gaz fiyatları daha yüksek seyrediyor. Yabancı sermayenin de önemli bir kısmı zaten çıktı.

3- Bunun önemi şu; Rusya politikasını uzatabilir ve derinleştirebilir. Uluslararası ödeme sistemleri, bankacılık ve telekomünikasyona dair de eskiye kıyasla daha bağımsız durumda. Son olarak Çin ile daha yakın ve bu ülke de petrol ve gazda Rusya için daha büyük bir pazar.

4- Buna karşılık Batı blokunun elinde çoğunluğu finansal ve ticari yaptırım içeren çeşitli kartlar var. Bunların kullanım kapsamı Rusya'nın politikalarını ne kadar ileriye götüreceğine bağlı. Tabii Avrupa ile ABD ayrımını unutmamak gerek. Hatta Avrupa da bir bütün değil.

5- Rusya AB'nin doğalgaz tedarikinin %46'sını karşılıyor. Bu gazın kısa vadede rakibi pek yok, belki bir müddet Katar olabilir. Bu gaza en yüksek bağımlılık, büyük ülkeler arasında Almanya'da. Tabii Rusya da döviz geliri için bu gazı satmak zorunda. Yani yaptırım gücü muğlak.

6- Olası finansal yaptırımlar arasında Rusya'nın ana bankası Sberbank'ın hedef alınması ve uluslararası ödemelerde kullanılan SWIFT'in dışında bırakılması var. Rusya'nın bazı dış varlıklarına da erişim sorunu uygulanabilir. Tüm bu yaptırımlar oldukça ağır ama kararı almak da zor.

7- Rusya ve Ukrayna ana buğday ihracatçısı ülkeler. Fakat Karadeniz ve bölge limanları kapanmadıkça muhtemelen bu ticaret devam eder. Bu alanda ABD'nin de ticaret boykotu az ihtimalli. Fakat artan riskler fiyatları da tetikleyebilir, ötesi savaş yaygınlaşırsa üretimi kesebilir.

8- Rusya'nın paladyum, nikel, bakır, alüminyum ve plütonyumda da önemli üreticilerden olduğunu unutmamak gerek. Tabii en ana etki serbest belirlenen petrol fiyatlarında ve dolaylı olarak doğalgaz fiyatlarında görülecek. Fakat gazda mevsimsellikten ötürü zamanla gevşeme olabilir.

9- Gelelim Türkiye'ye. Gaz tedarikinde sorun yaşanması az ihtimalli; Rusya'nın önceliği Türkiye değil ve onlar için önemli pazarız. Akkuyu ve S-400 gibi başka boyutlar da var. Buğdaydaki insanı gerekçeleri de unutmamak gerek. En büyük sorunsa turizmde, çünkü Rusya ana pazarımız.

10- Pandemi Rusya'da ağır seyrediyordu, bu krizle birlikte beklenen turizm gelirleri sağlanamayabilir. Ayrıca net ithalatçısı olduğumuz petrol ve doğalgaz faturası da artacak. Buğday tedariki de sorun yaşayabilir. Hepsinden ötesi Türkiye'nin Batı yaptırımlarına zorlanması olası.

11- Türkiye ne derece Batı'dan bağımsız diplomatik konum alabilir, bu kısmı konunun uzmanlarına bırakıyorum. Fakat 2 ülke arasında doğrudan ticari ve finansal sorun az ihtimalli. Tabii küresel fiyatlar Türkiye'yi de etkileyecek. Ukrayna ablukaya alınırsa bu ticaret de zayıflatır.

12- Tüm bunlar pek rağbet görmeyen ve çeşitli teşvik ve zorlamalarla önemi artırılan kur korumalı mevduat (KKM) ürününün etkinliğini sınırlayacak. Örtülü rezerv satışının sonunu getiren pandemi olmuştu, Ukrayna krizi de KKM'nin etki gücünü sınırlayabilir.

13- Katılımlar beklendiği kadar artmayabilir, artsa bile cari fazla verilemez ve sermaye çıkışı yaşanırsa, dolar kurunda oluşturulan blok daha erken ve hızlı bir şekilde yıkılabilir. ABD ve AB merkez bankalarının sıkılaşmalarının etkileri de zamanla artacak.

14- İçeride yüksek enflasyon, dışarıda hızlı parasal sıkılaşma, henüz geride kalmamış pandemi ve belirginleşen Ukrayna krizi süreci hızlandırır. Türkiye'de 2011'den beri yaşanan finansal şokların sıklık ve şiddeti gittikçe artıyor. 2022'i istikrarla kapatmamız artık çok daha zor.