0) #AvalancheSummit benim gibi Avalanche'ın gelecekte neler yapacağını merak edenler için güzel bir etkinlik oluyor çünkü genelde Avalanche ekibinin ne yaptığından ancak işler tamamlandığında haberdar oluyoruz. Tahmin edilebilir şeyler olsalar da bu sefer bir miktar alfa aldık.
1) İlk büyük haber Core isimli yeni Web ve Mobil Cüzdanı oldu. Bu hamleyi bekliyorduk çünkü Avalanche her ne kadar uyumlu olsa da Metamask'dan bir takım sebeplerden dolayı şikayetçiydi.
2) Bu sorunlardan ilki Metamask'ın Avalanche'ın hızlı finality sunan yapısını kullanıcılara iyi şekilde yansıtamamasıydı. Normalde Avalanche'ın saniyenin altında hızlarla transferleri onaylaması gerekirken kullanıcılar bunu deneyimleyemiyordu.
3) Yaşadıkları bir diğer sorun Metamask'ın Gas estimate algoritmasıydı. Avalanche'ın yüksek fee değerlerini gördüğü dönemde Metamask'ın bu algoritmasından şikayet edilmişti. Fakat sonrasındaki Snowman++ güncellemesiyle sorunlar çözülmüştü.
4) Yaşadıkları bir diğer sıkıntı ise Metamask'ın sıkıntılı Ledger desteğiydi. Benim de çok sıkıntı çektiğim oldu. Core'un en önem verdiği noktalardan birisi Ledger desteği.
5) Bir diğer önemli duyuru Bitcoin köprüsü oldu. Her ne kadar buna "Native" denmesini yanlış bulsam da Bitcoin desteği çok önemli. Örneğin Collateral ihtiyacı olan DEFI uygulamalarına çok faydası olacaktır.
6) Avalanche-v2
Sisteme eklenecek Chekcpoint sistemiyle Node'ların ağ ile çok daha hızlı senkronize olması sağlanacak.
7) DAG'ın abartılan bir yapı olduğundan daha önce bahsetmiştim. Avalanche'da da DAG kullanan X-Chain yeterli talep ve adaptasyonu görmedi. Bu sebeple X ve P Chain birleştirilecek. X Chain'de kullanılan AVM'nin de Blockchain hali Subnet'lere sunulacak.
Bunlardan ilki Ethereum tarafından EVM'i yüksek kapasitede çalıştırmama sebepleri olarak gösterilen State büyümesinin performansa etkisini çözecek bir çözüm.
9) Diğeri ise blockchainlerin ihtiyaçları için özel dizayn ettikleri bir Database olan Mangrove.
Mangrove enteresan kök yapısı olan bir ağaç. Data yapılarında farklı bir "ağaç" yapısı kullandıkları için seçmişler muhtemelen. State sorununun çözümüne de katkısı olabilir.
10) Üzerinde çalıştıkları yeni Subnet tiplerinden de bahsettiler. Bunları sayarsak, ilki transferlerin içeriğinin belli olmasının kullanıcılara yarattığı zarar olan MEV'i transfer içeriğini yayınlamayı geciktirerek çözmeye çalışan bir Subnet.
11) ZK-SNARK ve diğer cryptographic yöntemlerle gizlilik sağlayacak bir Subnet.
12) Quantum Bilgisayarlara karşı dirençli olması için Lattice-based Cryptography kullanacak bir Subnet.
13) WASM kullanan bir Subnet.
Buraya bir parantez açmak istiyorum. Bu duyurdukları çoğu VM aslında Subnet geliştiricilerine örnek teşkil etmesi için geliştirilen şeyler. Önceliklerinin hala EVM olduğunu söylediler.
14) Ethereum geliştiricilerinden Péter Szilágyi'nin de etkinliğe katılması ve kendisine gösterilen sevgiden memnun kalması Avalanche'ın EVM'e ve geliştiricilerine verdiği önemi gösterme açısından önemliydi.
Subnet'ler arası genel bir köprü standartının oluşturulacağı ve bu sayede rahat şekilde varlık transferi yapılabileceği de geleceği netleştirilen bir diğer geliştirme oldu.
16) Daha öncesinde süren davaları fonlayabileceğiniz Initial Litigation Offerings(ILO) duyurmuşlardı. Buna şimdi de Initial Film Offerings(IFO) eklendi. Bu sayede yeni çıkacak filmleri fonlayabileceksiniz.
17) Daha önce duyurdukları DEFI odaklı Avalanche Rush ve Subnet odaklı Multiverse programlarının geliştiriciler için hala devam ettiğinden bahsettiler.
18) Wall Street ve regüle enstitülerin talep ettiği "Walled Garden" gibi kontrol mekanızmalarından ve bu şirketlerle olan işbirliklerinden bahsedildi.
19) Gelelim benim daha önce de negatif bulduğumu söylediğim duruma. Etkinlikte Algoritmic Stablecoin ve Layer-1 to Layer 1 işbirliklerinden de bahsettiler. Bunlardan bahsetme sebeplerinin UST ve Terra olduğu açık. Bu tarz bir işbirliği Avalanche'a çok ciddi riskler ekler.
20) Bir çok isim Terra'nın işleyişinin neden riskli olduğunu defalarca anlattı. Geçenlerde Galois Capital de Terra'nın bütün ekosisteme risk oluşturduğundan bahsetti. Bu tarz hareketleri sorumsuz buluyorum.
21) Bu tarz bir işbirliğini 3 Arrows Capital gibi 2 platformla da yakın ilişkileri olan VC'lerin teşvik ettiğini düşünüyorum. Onların kendi itibarlarını çarçur etmesini umrumda değil fakat Avalanche'ın bu tuzağa düşmemesi gerekir.
22) Hazır Bitcoin desteği gelmiş. Merkeziyetsiz dolar gerekiyorsa Avalanche'ın üzerinde Bitcoin rezervi ile desteklenen düzgün bir StableCoin çıkarılabilir. Avalanche piyasadaki dandik ponzi oyunlarına mı muhtaç?
23) Bu problemi geçersek bence güzel bir etkinlik oluyor. Yeni oyun ve uygulama duyuruları da oluyor. Onları da takip edebilirsiniz. Ben oyunlardaki işleyişleri genel olarak idealden uzak bulsam da @PlayAscenders gibi oyunlar meraklıların ilgisini çekti.
24) Şimdilik bu kadar, etkinlik hala devam ediyor buarada. Şu adresten takip edebilirsiniz.
0)STARK ve SNARK meselesini merak edenlere durumu biraz açıklayayım.
STARK ve SNARK'lar birbirinden tamamen bağımsız tanımlamalar değildir. Öncelikle bunu anlamak lazım. Yani bir proof hem STARK hem SNARK olabilir. İkisi de olmayabilir. Bu farklarda temel nokta şu 4 özelliktir.
1)2 boyutlu ortam da yetmiyor aslında. Bulletproof'lar dışarda kaldı mesela. Ama bunlar önemli değil. STARK/SNARK dışındaki alanları boşverelim şimdilik. Elimizde aşağı yukarı şöyle bir yapı kalacak.
2)Scalable ve Transparent olanlar yani STARK tanımına uyanlar şu kısımdadır.
0)Son Twitter floodunda Random Function'lardan bahsetmiştim. Peki protokoller bu Random Function'lara neden ihtiyaç duyuyor?
Sharding
1)Sharding'de her Shard'ı ayrı bir Blockchain gibi düşünebilirsiniz. Fakat bu Blockchain'lerin hepsinin aynı Coin'in ekosistemine dahil olmasını ve aynı güvenlik seviyesinde olmasını istiyoruz. Bunun için de bu Blockchain'lerin tamamından aynı Validator'ler sorumlu olmalı.
2)Onlarca Blockchain'in tamamından aynı Validator'lerin sorumlu olması, üzerlerindeki yükü çok arttıracağı için genelde yapılacak işler Validator'lere paylaştırılır. Dağıtımlar kötü niyetli Validator'ler tek bir Shard'da toplanıp orada at koşturmasınlar diye random yapılıyor.
0)Block Hash'lerini Randomness kaynağı olarak kullanma fikri yeni değil. Hatta ilk akla gelen fikir denebilir. Burda Hash'i mevcut block değil de bir sonraki block'un Hash'i olarak kullanmak sadece non-miner aktörler için önleyici bir tedbir.
1)Fakat biz minerların nötral aktörler olmadığını biliyoruz. Eğer kendilerine avantaj sağlayacak bir durum olursa bunu değerlendiriyorlar. Buna da MEV diyoruz. Bir sonraki block'un Hash numarasını kullanmak neden güvenli değil?Çünkü block'u üreten Hash değerini manipüle edebilir.
2)Bazı zincirler değiştirilmesi zor Randomness üretiyor. Örneğin Polkadot'da VRF çalıştırılıyor fakat bunun Gambling için kullanılmasını önermiyorlar. Kendi işleyiş mekanızmaları için yeterli bir Randomness kullanıyorlar fakat Gambling için yeterli değil.
0)Ethereum'un bütün geleceğini Rollup'lara bağlıyorsun ama Rollup'lar kolay bir şekilde Code Execute edemiyor. 40 takla atıp EVM içinde VM içinde WASM içinde GETH çalıştırıyorlar.
1)Ana zincirle aynı kodu çalıştırmaya çalışan sistemlere bir zahmet protokol seviyesinde yardımcı olun. Mantıklı olan budur yani. Ethereum'a bu kadar yakın bir ekibin düzgün bir Rollup yapabilmek için bu kadar kıvrandırılması alkışlanacak bir şey değil.
2)Mühendislik açısından başarılı olsa da sosyal kordinasyon olarak bir faciadır. Başkalarının çözmesi gereken bir problemi arkadan dolana dolana çözmek zorunda kalıyorlar. Bu arkadan dolanma ise beraberinde bir çok güvenlik riski getiriyor.
0)Bridge'ler gerçekten tehlikeli yapılar. Doğru şekilde işlemeleri için platformların beraber çalışıp ortak çözümler üretmeleri gerekiyor. Bridge'ler, birbirine bağladığı ekosistemlerin ortak sorumluluğunda olmalı ve bir sorun olduğunda ortak şekilde çözülmeli.
1)Tam da bu sebeple Ethereum böyle bir geleceğin parçası olamaz. Çünkü Ethereum The DAO olayından beri sorumluluk almaya tövbe etmiş bir ekosistem. Bundan sonra da böyle olmaya devam edecek gibi duruyor. Halbuki pasifistler ETC tarafında kalmalıydı.
2)Mevcut durumlarına bakıp bunu defacto kabul ettikten sonra Cross-chain'i toptan reddetmeleri bunu doğruluyor. İçine kapalı yapıları hiçbir zaman sevmedim. Bu izolasyon ilerde kendi sonlarını getirirse üzülmem.
0)Konumuz %100 ve %99.9999... olasılık arasındaki devasa fark.
1)Bir sistemde %100 kesinlik sağlayan bir garanti yerine %99.9999... garantiyi hedeflemek yazılan algoritmada verimlilik anlamında devasa farklara sebep olabilir. Bu probabilistic garantilerin gücünden kaynaklanır.
2)Bu farkı cryptoda kullanan 2 güzel örnek
A)Avalanche Consensus
B)Zero Knowledge'lar
Peki bu aradaki ufacık fark pratikte neden devasa ölçek farkı oluşturuyor?