Thread by @kwasylewsky

Coraz częściej słyszę pytanie: panie, co to będzie, jak wybory w #Turcja wygra opozycja?

Tryb wyczekiwania na wynik wyborów w 2023 r. widać też w Brukseli i części europejskich stolic.

Dobrze, przyjrzymy się więc, co będzie, jak wygra opozycja. Zapraszam na wąteczek 👇

Zacznijmy - jak zwykle - od rzeczy podstawowych: opozycja obiecała wyborcom odrzucenie systemu prezydenckiego i wprowadzenie tzw. wzmocnionego systemu parlamentarnego. Jej przedstawiciele twierdzą bowiem, że przyczyną wszystkich bolączek Turcji jest autorytaryzm i rządy jednego

człowieka. To on ma, zdaniem opozycji, powodować, że w Turcji jest marnotrawionych tyle środków - wydaje się je niemerytorycznie, wg klucza partyjnego i wspierania sieci klientelistycznej ugrupowania rządzącego - to on ma zaprzepaszczać potencjał Turcji, bo w systemie

autorytarnym nic nie może działać efektywnie. Stąd nawet najambitniejsze projekty obozu rządzącego, zwłaszcza te, wg których Turcja ma być państwem nowoczesnych technologii (na inny wątek), to po prostu - jak usłyszałem od jednego z polityków opozycji - nierealistyczne bzdury.

To jest najważniejszy argument opozycji i miejcie go, proszę, w pamięci, bo jeszcze do niego wrócimy.

Postulat opozycji, który wynika z tego argumentu, jest jasny: opozycja zamierza uczynić Turcję na nowo państwem demokratycznym.

Jeśli chodzi o politykę zagraniczną, opozycja

jest krytyczna wobec dokonań AKP i Erdoğana. Tutaj też pojawiają się argumenty, że potencjał Turcji jest marnowany, ocena rzeczywistości międzynarodowej nieadekwatna, a zaangażowanie międzynarodowe Turcji przynosi więcej kosztów niż korzyści (koronnym argumentem jest oczywiście

Syria, gdzie AKP kolosalnie skrewiła, ale ten wątek był omawiany tyle razy i na tyle sposobów, że daruję sobie rozwijanie go). Przedstawiciele opozycji na ogół mówią też, że chcieliby wzmocnić więzi Turcji z państwami zachodnimi (NATO, UE), ale - co ciekawe - akcentują, że

wszystkie reformy demokratyzacyjne będą dokonywane dla dobra Turcji, z przekonania do wartości, a nie dla kupienia sobie przychylności państw zachodnich (tak na marginesie - to samo mówi AKP, tzn. że demokratyzuje Turcję dla samej Turcji).

Jeśli jednak myślicie, że na głębszym

poziomie opozycja diametralnie różni się od AKP, to - moim zdaniem - jesteście w błędzie. Jakiś czas temu miałem okazję wysłuchać prezentacji nt. polityki zagranicznej wygłoszonych przez przedstawicieli wszystkich partii opozycyjnych i uderzyło mnie to, że - poza jednym

przypadkiem - wszystkich łączy to samo przekonanie o wyjątkowym potencjale Turcji, wszyscy mają ten sam sen o mocarstwowości, nawet jeśli skrzętnie to ukrywają (pamiętajcie, że to wyłącznie moja ocena, więc nie traktujcie tego jako wyroczni, w końcu mogę się mylić). Różnica jest

widoczna na poziomie instrumentarium, ale nie diagnozy dot. potencjału Turcji i kierunku zmian na świecie. Do wszystkich zapowiedzi dotyczących konieczności poprawy stosunków z państwami zachodnimi podchodzę więc z dystansem (do tego też zaraz wrócimy).

Jakiś konkretny przykład?

Proszę bardzo. Ostatnio uczestniczyłem w seminarium, w którym przedstawiciel opozycji został zapytany o politykę Turcji wobec rosyjskiej agresji na Ukrainę. Jaka była odpowiedź?

Że działania Rosji są nieakceptowalne w XXI wieku i cywilizowanym świecie, że nikt nie powinien

wykorzystywać siły i najeżdżać innego państwa. No fajnie - pomyślałem sobie.

Ale za chwilę słyszę: "co prawda, przed samą inwazją można było dyskutować o tym, czy Rosja czuła się zagrożona ekspansją NATO, ale teraz to nie ma znaczenia". I tu, mimo wyraźnego "ale", zapaliła

się jednak lampka ostrzegawcza. Zasadniczo polityka Turcji wobec wojny została przez tego polityka pochwalona, tzn. był wyraźny akcent na to, że Turcja posiada dobre relacje i z Ukrainą, i z Rosją, a więc nie powinna opowiadać się po żadnej ze stron. Brzmi znajomo, c'nie?

Czy to oznacza, że nie będzie żadnych zmian?

Absolutnie nie, zwracam tylko uwagę, że mogą one nie być aż tak głębokie, jak nam się wydaje.

No dobrze, to przejdźmy do tego, co się zmieni i co może być korzystne. Demokartyzacja + chęć zbliżenia z państwami zachodnimi otwiera

szersze możliwości współpracy UE z Turcją. Dzięki tej zmianie bardzo szybko można byłoby dopiąć choćby zalegającą od dawna modernizację unii celnej i liberalizację wizową czy rozwinąć współpracę energetyczną i klimatyczną z Turcją (opozycji bardzo podoba się Green Deal).

Ale - tak, zawsze musi być jakieś "ale" - tutaj zaczynają się schody.

Bo, Drodzy Państwo, po pierwsze, opozycja ma duży żal do UE, że swą polityką doprowadziła do wzmocnienia autorytaryzmu w Turcji. Jej zdaniem UE abdykowała z naciskania na Erdoğana w sprawie wartości i dała mu

wolną rękę w polityce wewnętrznej, ot choćby po to, żeby zatrzymał migrantów (co ciekawe, znów kłania się Angela Merkel ze swoim astrategiczym myśleniem). Po drugie, opozycja jasno opowiada się za wznowieniem negocjacji akcesyjnych, a jeśli rzeczywiście doprowadzi do

demokratyzacji Turcji, będzie miała solidne argumenty.

I tu jest kluczowa sprawa - nie jestem przekonany, czy UE jest gotowa na taką zmianę. A powinna być, skoro wyraźnie widać po stronie Brukseli oczekiwanie na wynik wyborów z 2023 r.

W tym sensie wygrana opozycji może być

dla UE sporym szokiem. Bo instrukcję obsługi Erdoğana już mamy - te transakcyjne relacje są naprawdę łatwe do rozkminienia i zorganizowania. Od dłuższego czasu przyzwyczajamy się też do tego, że negocjacje akcesyjne to kwestia zamknięta - Turcja nie spełnia kryteriów kopenhaskich

, nie zamierza ich spełnić, a więc UE (w jej percepcji) pozbyła się tego gigantycznego problemu, jakim było rozpoczęcie negocjacji akcesyjnych z Turcją w 2005 r.

Wygrana opozycji może całkowicie zmienić sytuację. UE ponownie stanie przed pytaniami z przeszłości: co zrobić z 🇹🇷,

jak na nią oddziaływać, jak odpowiadać na jej żądania i postulaty.

Nieśmiało zwracam uwagę, że konieczność przemyślenia tego wszystkiego już teraz jest tym większa, że równolegle snujemy plany, co zrobić z Ukrainą. Czyli za chwilę może się okazać, że będziemy snuć refleksję o

tym, co zrobić z dwoma dużymi państwami, których ewentualne członkostwo na dobre zmieniłoby obraz UE, jej instytucji, wydatkowania itp.

Jeszcze raz - turecka opozycja, jeśli dojdzie do władzy, nie będzie różniła się w swych aspiracjach, będzie naciskała na poważne podejście UE,

a w dodatku najprawdopodobniej będzie miała w swym ręku mocniejsze karty (nie miejcie wątpliwości, że będzie też argumentowała, że członkostwo w UE jest jedynym sposobem na neutralizację ryzyka w postaci powtórki sytuacji w stosunkach Turcja-Zachód po 2016 r.).

Jest też kwestia

porozumienia migracyjnego - opozycja jest wobec niego krytyczna, uważa je za dyskryminujące. UE powinna być zatem przygotowana na zmianę również w tym zakresie, bo przynajmniej jedno jest pewne: opozycja będzie domagała się większej "solidarności" w zarządzaniu migracją.

I teraz bardzo ważna sprawa, żebyście nie zrozumieli mnie źle: w tym wątku nie chodzi o pokazanie, że wygrana tureckiej opozycji jest dla UE gorsza niż kontynuacja.

Chodzi tylko o pokazanie, że jest to wyzwanie, na które trzeba się przygotować, zwłaszcza jeśli - ponownie -

wyraźnie zajmuje się wobec wyborów w 2023 r. postawę wyczekującą.

No dobra, to na sam koniec króciutko o tym, czy opozycja rzeczywiście może wygrać te wybory.

Może, ale sprawa nie jest tak oczywista, jak może się to wydawać, gdy spojrzymy na sondaże czy turecką inflację.

Wybory odbędą się najpóźniej za 13 miesięcy, a to dla Erdoğana kupa czasu. W tym czasie może dojść do zmiany najważniejszych dla wyborców zagadnień (np. bardziej zaczną się martwić o bezpieczeństwo niż o gospodarkę), obóz rządzący może wyciągnąć jakiegoś królika z kapelusza (choć

ma ku temu coraz mniej możliwości), ale też i sama opozycja może zacząć popełniać błędy/nie wykorzystywać szans.

W tej chwili ma przed sobą kilka kluczowych wyzwań: a) zachowanie jedności; b) przekonanie wyborców, że potrafi zarządzać państwem; c) przedstawienie atrakcyjnej

wizji przyszłości Turcji.

W każdym z tych elementów widać problemy.

Zachowanie jedności? Ostatnio środowiska opozycyjne mocno krytykowały burmistrza Stambułu - wciąż potencjalnego kandydata na prezydenta - Ekrema İmamoğlu za kontakty z prorządowymi dziennikarzami (to jest

problematyczne, bo jeśli chce się trafić również do wyborców obozu rządzącego - a opozycja musi to zrobić - to trzeba ich przekonać, że nie będzie rewanżyzmu).

Przekonanie wyborców, że potrafi zarządzać państwem? To kolejny problem, bo sondaże (znajdziecie je na moim

profilu) wciąż pokazują, że jest spora grupka wyborców, którzy nie wierzą np. w to, że opozycja będzie w stanie zarządzać gospodarką lepiej niż prezydent Turcji.

Wizja przyszłości? Z tym mam największy problem. Bo opozycja ją ma. Tyle że komunikuje ją przez mówienie o systemie

prezydenckim, a to może być po prostu zbyt abstrakcyjne dla przeciętnego wyborcy, nawet jeśli cały czas wtłacza mu się do głowy, że to system prezydencki tamuje wszystkie innowacje itd. W tym samym czasie obóz rządzący produkuje serię wizji - a to lot na księżyc, a to

"superpotęga logistyczna", a to Turcja jako państwo technologicznych innowacji, a to "Niemcy wschodu" - które może wydają się coraz mniej realistyczne, ale wciąż mogą przemawiać do elektoratu, bo albo mówią o korzyściach, albo odwołują się do aspiracji i dumy narodowej. IMO

rozsądniej byłoby, gdyby opozycja uwzględniła to w swojej strategii.

Mówiąc krótko, opozycja ma spore szanse na wygraną, ale wciąż jest przed nią masa pracy, nie skreślałbym więc Tayyipa Erdoğana, np. patrząc na same wskaźniki inflacji.

Tyle na dziś. Podziękował za lekturę.

Tak, zdaję sobie sprawę, że jest jeszcze do omówienia kwestia, czy opozycja może wygrać w tak zorganizowanym systemie wyborczym.

Krótko - tak, może, ale szczegółowa odpowiedź (bo ryzyk/zagrożeń jest wiele) to już naprawdę na inny wątek, pewnie bliżej wyborów.

O, skoro o ryzykach mowa:

https://twitter.com/ragipsoylu/status/1524732814826090496?t=vC8B4K8bH9_vftvwj9hDuA&s=19